Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir?

Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir?

Lahit Nedir? Lahit Mezar Nedir?

Lahit kelime olarak Arapça Lahd olup, Türkçe olan ve anlaşılan karşılığı ismi “Gömüt, Taş veya mermer gömüt” anlamına gelmektedir. Türkiye’de bulunan Lahitler, Arkeoloji Müzelerinde günümüzde sergilenmektedir.

Lahitler, Antik Çağda Zengin yada Kral yada ailesinden insanların ölülerini gömdükleri sandık şeklindeki mezardır. O dönemde Lahitler, mermer ya da bölgede bulunabilecek diğer taş türlerinden yontularak yapılırdı.

Mısır’ın Antik çağlarında mumyalar lahitlerin içine konularak, üzerinde genellikle ölünün kabartma heykeli bulunurdu. Yunan Antik çağına bakıldığında ise lahitler genelde dönemin tapınaklarına benzer şekillerde yapılırdı. Lahitlerin üzerinde ise o zaman ki el işçiliği ile tapınaklarda görülen çeşitli süslemeler, alçak veya yüksek kabartma şeklinde oyularak yapılırdı.

Lahitler ölen kişinin ziynet, para, kıymetli eşyaları ile gömülmesi bir adetti. Düşüncelerine göre öldükten sonra yeni hayatlarına başladıklarında sevdiği ve gerekli bu eşyalara yine ihtiyaç duyabilirdi. Oda şeklinde olmasınında sebebi bundandır.

Lahitlerin içinde değerli eşyaların olması, Lahit arayan mezar soyguncuların dikkatini çekmiştir.Bu yüzden Arkeolog’ların buldukları halleri ise genelde tahrip edilmişlerdir.

Eğer bozulmamış yada Arkeolog tarafından zarar verilmeden açılmış bir Lahit görmek isterseniz İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunan, tamamen antik dönemde el işçiliği ile özenle yapılmış bu tarihi eserler İskender Lahdi ve Ağlayan Kadınlar Lahdine bakmanızı öneririz.

İnanışların zaman içerisinde değişmesi ile o zamanki yaşayan toplumlarda da Lahit şekillerinde değişikliğe neden olmuştur. Lahitler oda şeklinde iken küçük bir ev halini dönmeye başladı. Ölüm sonrası hayatlarında oda yada küçük evlerinde hayatlarına devam edeceği inancı ile ölünün yanında günlük kullandığı ve kıymetli eşyaları eklenmeye başlaması ile lahitlerde şekil değiştirmeye başladı. Kültürlere ve inançlara göre değişen lahitler vardır.

Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir? | Lykia (Likya) Halk Lahitleri

Lahit Türleri | Lahit Çeşitleri nelerdir?

Antik Çağlarda Kültürüne göre, inanışına göre farklılıkları gözükmektedir. 4 Tip olarak inceleyebiliriz. İstanbul Arkeoloji Müzesinde, Lahitlerinin çeşitlerinin en iyilerini görebilirsiniz.

1. Lykia (Likya) Lahitleri

Küçük bir ev biçiminde yapılan lahit çeşididir. Lykia (Likya) lahitlerinin şekil itibari ile çatı şeklindeki kapağı ve üzerinde bulunan küçük pencere delikleri ile minyatür bir evi andırmaktadır. Lykia (Likya) lahitleri hareon tipi olarakda bulunmaktadır. Bu türün en açık örneği Helenistik çağ eserlerinden İstanbul Arkeoloji müzesindeki, ağlayan kadınlar lahtidir.

Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir? | Lykia (Likya) Kral Lahitleri

Lykia (Likya) lahitleri, kubbe biçimi kapakları, ev cephesini andıran yanlarında kapı ve pencere boşlukları vardır. Bu tür lahitler Lykia’da M.Ö. VI. yy.dan imparatorluk devrine kadar gelir. Sayda’dan (Eski Sidon) getirilerek İstanbul Arkeoloji müzesine konan Lykia lahti bu türdendir. İstanbul Arkeoloji Müzesinde, Likya Lahitlerinin en iyilerini görebilirsiniz.

2. Kline Lahitleri

Kline lahitleri evi andıran ev ortamındaki ölünün yatağını ya da yemek masasını andıran bir yapısı vardır, daha çok ölünün odasındaki yemek masası veya yatağı durumundadır.

Arkeolog tarafından arkeolojik araştırmalarca kline türünde olan lahitler Frigya ve Paphlagonia’da görüldüğü belirtilmektedir. Zengin boyalı klineler daha çok Lydia’da bulunur.

İmparator Adrianus devrinden kalma kabartmalı anıtsal lahitler vardır. Bunların çoğunda yalnız görünen cephe, kabartmalarla donatılmıştır. Asya tipi lahitlerin kapakları birer yatağı andırır. Üzerinde karı koca tasvirleri görülür.

Sidamara Lahdi bu tür lahitlere verilen en büyük örneklerdendir. İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.

İlgili Link: Sidamara Lahdi Tarihçesi ve Özellikleri nelerdir? Nerede? Nasıl gidilir?

Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir? | Kline Lahitleri

3. Girlandlı Lahitler | Pamphilia 

Girland, yaprak, çiçek ve meyvelerden meydana gelen, uçlarından asılan, tenea adı verilen şeritlerle süslenmiş bezemedir.

Pamphilia tipi lahitler de denir. Bu lahitler Millattan sonra 1. yüzyıl’dan sonra Anadolu’dan başlayan bir mezar modası gibi Mısır, Suriye, Roma ve Yunan Medeniyetlerine uzanmıştır. Perge atölyesinin özgün bir üretimi olduğu bilinmektedir.Bu lahitlerin en gelişmiş örnekleri, köşelerinde bukranion (öküz kafası) tarafından taşınan girlandlarla süslü olanlarıdır.

Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir? | Girlandlı Lahitler

Semerdam şeklinde kapakla üzerinin kapaklı olması, Girlandlı Lahitler, eroslar (çıplak, küçük ve sevimli bir
çocuk tasvirli aşk tanrısı) tarafından taşınması figürleri ve uzun nikeler bulunmaktadır. Nikeler (Zafer tanrıçası, Kanatlı ve giysili kadın şeklindedir) ise Sphenksler (Kadın yüzlü, göğüslü, aslan ayak ve kuyruklu, dişi hayali yaratık) üzerinde durmaktadır. Uzun kenarlardaki Eroslar yunuslar üzerinde durmaktadır.

Girlandlar tenealarla (şeritlerle) süslenmiştir. Dar yüzlerde birer Medusa başı, uzun yüzlerde girlandlar arasında ortada Medusa (Bakışları ile taşa çeviren, saçları yılanlarla örülü, alnında yabandomuzu dişleri olan, elleri tunçtan, kanatları altından olan yaratık) başı, her iki yanında masklar yani antik roma devrinde tiyatrocuların taktığı maske yer almaktadır.

Mezarı korumak için dekor görüntüsü girlandlardaki maskları görmekteyiz. Çatıya benzetilen kapaklar, hatta kiremit bile işlenmeye çalışmıştır. Yassı kiremitin ucu bitki ve mask formlu çörtenler ile sonlandırılır. Palmet şeklinde olan Tepe ve köşe akroterleri olup, her iki alın tarafında kalkan yer alır.

Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir? | Girlandlı Lahitler

4. Klazomenai Lahitleri

Klazomenai üretimi terrakotta lahitler anıtsal yapıları ve zengin bezemeleriyle 19. yüzyıldan beri dikkatleri çekmiştir. Dikdörtgen formlu olan, köşe içlerinde çıkıntısı genelde olmayan, pervazları uzun ve kısa kenar olup hemen hemen eşit genişiliği olup, dalgalı çizgiler, meander motifi ve ya “ion kymationu” ile şekillendirilmiş lahitlere, Oikonomos’un kazılarından dolayı Monastirakia sınıfı adı verilmiştir.

Genellikle trapez formu olmasına rağmen, dikdörtgen formunda görülen bu lahitler, köşe içlerinden çıkıntılarla ayakta duracak şekilde desteklenmiş, yandaki kenar pervazlarına göre ayak ve başucu pervazları daha geniş olup, işleme yönünden çok çeşitli ve zengin olan “kanonik”, Klazomenai lahitleri olarak isimlendirilir. Lahit pervazları önce açık renkli bir astarla boyanmıştır. Uzun kenarlar örgü motifi ile bezenmiş, örgü motifinin iki ucuna ise metoplar içine bezemeler yapılmıştır.

Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir? | Klazomenai Lahitleri

Baş ucu pervazı sıklıkla siyah figür tekniğinde monomakhia, savaş ve mitolojik sahnelere ayrılmıştır. Klazomenai Lahitlerinde figürler siyah olsada, kullanılan malzemeden ötürü ayrıntı çizgilerini kazırken beyaz boya da kullanılmış. Hatta ek olarak kırmızı boyayı da efekt olarak görebilmekteyiz.

Ayak ucu pervazında ise sıklıkla yaban keçisi stilindeki seramikten tanınan rezerve teknikte hayvan figürleri çizilmiştir. Bazı örneklerde lahitin tümünün rezerve ya da siyah figür tekniğiyle bezendiği görülmektedir. Bu figürlerde çok az görülen, kırmızı figür tekniğinin denendiği de görülmüştür.

“Klazomenai kazıları” lahitlerle ilgili görüşlerin tekrar ele alınması gerektiğini vurgulamaktadır.

Yıldıztepe Nekropolis’indeki tabakalanma, Monastirakia sınıfı lahitlerin kanonik lahitlerin öncüsü olmadığını göstermektedir. Dolayısıyla Monastirakia sınıfına göre yapılan ve figürlü “kanonik” lahitlerin bunlardan daha sonraya tarihlendirilmesiyle ortaya çıkan kurgu üzerine tekrar düşünülmelidir.

Aslında Yıldıztepe ve Akropolis’in güney yamacında kazılardaki buluntularda seramiklerde, yaban keçisi tarzı ve figürlü lahitlerin ressamları ile aynı elden çıkmış oldukları görülmektedir.

Bu da yaban keçisi stilinde bezenmiş figürlü lahitlerin, bu stilin seramik üzerinde moda olduğu dönemde yapılmaya başlandığının bir kanıtıdır.

Lahit nedir? Lahit Mezar Nedir? Lahitlerin yapılışı ve Lahit türleri nelerdir? | Klazomenai Lahitleri

Kaynaklar ve Dış Bağlantılar

• Lahit hakkında bilgiler (ingilizce) http://en.wikipedia.org/wiki/Sarcophagus
• http://www.pbase.com/dosseman/sarcophagi&page=1