Şirketlerin karlılığı ve verimliliği arttırmak için, çalışan personeli devamlı gözetlemek ister. Bunun için artık yeni yöntemler geliştirilmeye başlandı. İş yerinde gizli gözetleme yasal olmadığı için çalışanlara teknolojinin yeni ürettiği kart ve bileklikleri kendi rızaları alınarak her türlü aktivite izlenmeye çalışılıyor. Peki bu gözetleme yöntemleri sizce başarılı oluyor mu? Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Çalışanların izlenmesi ve Gözetlemek iş kanuna göre yasal mı? Gözetlenen personelin verimliliği artar mı?

Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Gözetlemek yasal mı? Gözetlemek performansı nasıl etkiler?

Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Gözetlemek yasal mı? | Ne kadar gözetleniyorsunuz?

İş yerlerinde haklı olarak devamlı birinin sizi izlediğine kapılabilirsiniz. Bakıldığında kurumsal şirketlerde sadece giriş çıkışlarda kameralar bulunmakta. Asansörler ve çıkış kapılarında da kameralar olduğunu görebilirsiniz. Gelişmiş teknolojiler ile giyilebilir teknolojiler artık kamera yerine kullanılan giriş çıkış kartları ile çalışanların sağlığından tutun, ofis içinde yürüdüğü adım sayısını ölçmeye, kiminle ne kadar konuştuğundan, ses ton seviyelerini ölçmeye kadar tüm bu verileri tutabiliyor.

ABD’nin Boston eyaletinde Humanyze adındaki şirket artık biometrik ölçüm yapabilen kimlik kartlarını üretmeye başladı. Çünkü artık şirketlerde neredeyse akıllı kimlik kartı olmadan, tuvalete bile gidemiyorsunuz. Kapıları açmak için artık bu kartlar sizinle beraber mesai arkadaşınız gibi hep yanınızda. Akıllı şirket Humanyze, bu Kart olayını biraz daha abartarak çalışanların her hareketini, kiminle ne kadar konuştuklarını, hatta ses tonlarını bile izleyebiliyor.

Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Gözetlemek yasal mı? | Akıllı kimlik kartları ile iş yeri performans raporu

Humanyze ise kendini daha farklı anlatıyor. Onlara göre buda bir ihtiyaç. Bu veriler ile çalışanların işleri neden aksattığını yada neden kaytardığını tespit edilebiliyor. Bu tip teknolojiler çalışanlar tarafından tepkilere neden oluyor.

Bu tip çalışanı izleme yöntemi daha önce masa başı sensör sistemi olan OccupEye adı verilen bir termal göz. 2016 yılında adeta bomba gibi düşen bu gelişme İngiltere’de yaşandı. İngiliz gazetelerden Daily Telegraph çalışanların masalarına OccupEye yerleştirerek, vücut ısılarını ölçerek masada ne kadar kaldığını hesaplıyordu. Çalışanlar bu işten iyice sıkıldılar ve tepkilerini dile getirdiler. İngiliz Gazeteciler sendikası NUJ’un girişimiyle sensörler kaldırıldı. NUJ, bu tür uygulamalar için çalışanlara sorulması gerektiğini açıklayarak, haber merkezlerini, “Big Brother” yarışma programı gibi izlenmelere karşı olduklarını açıkladı.

Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Gözetlemek yasal mı? | Akıllı uygulamalar ile izlenmek çok kolay

Şirketler çalışanlarını neden gözetliyor?

Şirketler özellikle IT birimleri, internet trafiklerini ve hangi şirket bilgisayarının nereye girdiğini izlemek zorunda. Bu tür izlemelere Log tutma deniyor. Türkiye’de Log tutma, 5651 sayılı yasanın çıkarılması ile zorunluluk hale getirilmiştir. Bazı şirketler ise email ve telefon kayıtlarını da tutmakta. Bu tip gözetimler, özel yaşam kurallarının da çiğnenmesine zemin hazırlıyor.

Başka bir izleme yöntemi ise Şirket çalışanlarına verilen araçların GPS yöntemi ile uzaktan izlenmesi. Nereye gitmiş, ne kadar hızla gitmiş, ne kadar süre harcanmış gibi verilerle Şirket yöneticileri performansın daha da arttırdığından çok emin.

Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Gözetlemek yasal mı? | İş yerinde internet kullanımı izlenilebiliyor

Hatta ABD’de yapılan araştırmada çalışanların yüzde 70’i kendilerine ait telefonlarını ve diz üstü bilgisayarlarını işte kullanıyorlar. İş yerleri buna çoktan razı, çünkü maliyetler düşüyor. Fakat şirket ağına giren bilgisayarların izlenmesi kişisel kullanım da buna dahil olmak üzere izlenebilmekte. Bu da başlı başına bir sıkıntı.

Ayrıca çalışanlara birde akıllı bileklikler de verilmeye başlandı. Akıllı bileklikler gün içinde ne kadar adım attığını hesaplıyor. Normalde sağlık için 10 bin adım sayısına ulaşmalı derken, ABD’de ise bu adım sayıları ile masa başı çalışanlarını takip etmeye çalışıyor.

Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Gözetlemek yasal mı? | Akıllı bilekler ile adım sayısı hesaplanıyor

Peki buna İş verenler ne diyor?

Cevap olarak kesinlikle çalışan güvenliği olunduğu söyleniyor. Amaç performansı da arttırıp motive etmek olduğunu söylense de çalışan tarafından bu böyle algılanmıyor.

Daily Telegraph masalara taktığı OccupEye sensörlerinin, her kişiye bir masa vermekten ziyade, az kullanılan masaları birleştirerek, ofis ortamını daha rahat haline getirmek için bunu yaptığını söylemişti. İnandırıcı geldi mi? Söküldüğüne göre demek ki inandırıcı özelliği pek oturmamış.

Özellikle Şirket yetkilileri telefon görüşmeleri, internet ve e-mail trafiğini izlemek gerektiğine ayrı önem veriyor. Çünkü şirketlerin, itibarlarını ve çıkarlarını zedeleyecek türden bilgi sızmasının önüne geçilebileceği düşünülüyor. Bunun haklılığını ise Danışmanlık şirketi Deloitte’nin verilerine göre, şirketlerin yüzde 41’i itibarında sarsıntı olduğunda gelir kaybına uğradıklarını belirlemiş.

Gözetleme işlemleri ile yeni gelen çalışanı izleyerek, beklenen işi yapıp yapmadığını görebildiklerini, çalışanları gözetlemek yoluyla şirket itibarlarını koruduğu söyleniyor.

Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Gözetlemek yasal mı? | Çalışanlar sanki kablosuz verici gibi izleniyor

Çalışanları gözetlemek işe yarıyor mu?

Çalışanların verimliliğini arttırma amaçlı gözetimin dikkatli bir şekilde yapılması gerekir. ABD’de yapılan bir araştırmada, gözetim yoluyla hastanelerde hastabakıcıların el yıkama kurallarına daha iyi uymasını sağlamanın mümkün olup olmadığına bakıldı. Vardiyalarının bitimine yakın hastabakıcıların bu kuralları ihlal ettiği görülüyordu.

42 hastanede 5200 hastabakıcı üç yıl boyunca gözetlendiğinde, ilk iki yıl el yıkama oranında artış kaydedildiği, fakat gözetim gevşetildiğinde el yıkama oranının önceki seviyeye gerilediği görüldü.

Yani gözetleme kısa dönemde işe yaramış, ancak bunun bir alışkanlık haline gelmesini sağlamamıştı.

Gözetleme, çalışanların sağlığı açısından yapılıyor olsa bile etkisi kısa sürüyor. San Francisco merkezli sosyal medya şirketi Buffer, çalışanlarının uyku düzenlerini görmesi için form ölçüm bileklikleri dağıttığında benzer bir sonuçla karşılaşmıştı.

Çalışanlar kendi sonuçlarını birbiriyle paylaşıyor ve daha iyi uyku için birbirine tavsiyelerde bulunuyordu. Amaç, daha iyi uyku ile verimliliği arttırmaktı. Ancak ilk hevesin ardından katılım büyük ölçüde düştü.

Şirket çalışanları neden gözetleniyor? Gözetlemek yasal mı? | Çalışanlar izlenmekten çok karamsar

İşyeriniz sizi gözetleyebilir mi?

İşverenin sizi gözetleyip gözetleyemeyeceği yaşadığınız ülkeye bağlı. Örneğin İngiltere’de gözetleme yapılıyorsa işveren bunu çalışanlarına bildirmek ve neden gerekli olduğunu, neyin gözetlendiğini açıklamak zorunda. Gözetimin etkisi konusunda ayrıntılı bir çalışma yaparak bunun gerekliliğini gösteren işverenlerin tek tek çalışanların onayını alması gerekmiyor.

ABD’de de işverenin kişisel bilgi toplaması ve kullanması için genel olarak çalışanlardan onay alması gerekiyor. Fakat bunun dışında çalışanların izlenmesini düzenleyen ayrı kurallar bulunmuyor ve mahkemeler tek tek olaylar üzerinde karar veriyor.

ABD’deki Morrison & Foerster LLP adlı hukuk firmasının işyerinde gözetim konusunda hazırladığı bir broşüre göre, işverenin gözetimin ters etkilerini dikkate almaması iş ilişkilerinde olumsuz gelişmelere neden olabileceği gibi, yasalara aykırı ve suç unsuru oluşturabilecek konumda olabilir.

Örneğin 2005’te, bir şirketin iç sorunlarını medyaya kimin sızdırdığını tespit etmek için, çalışanların aradıkları telefon numaraları ile e-posta adreslerinin kaydını tutan bir firmanın altı yöneticisine para cezası ve 10 aylık ertelemeli hapis cezası verilmişti.

İşverenin gözetleme konusunda haklı nedenleri bile olsa, kendi işlerini en iyi şekilde yürütme hakkının yanı sıra, çalışanların özel bilgi ve faaliyetlerine de saygı duymaları gerekir.