Türkiye, Suriye, Yunanistan, İsrail ve Filistin tarafından sahiplenen nohut ve susamın en harika hali olan Humusu ilk önce kim yaptı? Adeta toplumlar arasında kavga meselesi haline gelen Humus hakkında bir yazı hazırlayıp, tarihi inceleyerek Humus hakkında geniş bir bilgi topladık. Yazımızda Humus nedir? Tarihi yemeklerden Humusu ilk kim yaptı? Humusun tarihçesi nedir? Lezzetli Humus nasıl yapılır? Humus yapmanın püf noktaları nelerdir? Humus neden bu kadar harika bir yemek? sorularının cevaplarını bulabileceksiniz.

Tarihi yemeklerden Humusu ilk kim yaptı? Lezzetli Humus nasıl yapılır?

Türkiye’de Hatay ve Mersin illerinin yöresel yemeklerinden biri olan Humus, son zamanlarda Orta Doğu ülkeleri, Yunanistan ve hatta Ermenistan tarafından bile sahip çıkılmak isteniyor. Her ülke kendi yemeği olarak servis edip, kendi mutfaklarının bir üyesi olarak göstermekte. Fakat kimsenin elinde yeterli bir delil yok. Yazımızda Humusu tarihte kimler yapmış bir göz atalım.

Humus Nedir? Humusun Tarihçesi

Susamdan elde edilen tahin, nohut, sarımsak, kimyon, kırmızı biber, tuz ve zeytinyağının birleşimi ile oluşan Humus Arapça bir kelime olup, Houmous ve Hummus olarak bir çok yerde gözükmektedir.

Adının geldiği yerin Arap kültürü olan bir yerden çıkmış olacağı daha mantıksal bir yaklaşımdır. Arap ülkelerinin bir çoğunda en çok tüketilen yemeklerin başında olup, İsrail, Ermenistan, Yunanistan, Avrupa ülkeleri ve ABD’de tüketilmektedir. Özellikle Orta doğu ve Türkiye dışındaki ülkeler Mısır yada patates cipsinin yanından harika bir sos olarak tüketmektedir.

Humus Ortadoğu’da pide, domates ve salatalıkla yenen bir kahvaltılık, ana yemek öncesi iştah açıcı bir atıştırma

Yapımı basit olan Humus servis edilirken ilginç seçeneklerle beraber sunulur. Sunum yaparken en dikkat edilen pütürlü mü yoksa yumuşak mı?, yanında tahin mi çok yoksa nohut mu bol olacak? Acı sosla mı, turşuyla mı, patates kızartması ile mi yoksa nohut köftesi ile mi servis yapılacak?

Türkler, Araplar ve Yunanlılar kendi kültürlerinin bir parçası olarak devamlı humus üzerinde hak talep etmektedirler. Bunun için bir başlangıç olması lazım ve humusun en ana maddesi olan nohut tarihte ilk nerede görülmüş ona bir bakalım. 10 asırdan fazla Nohut Türkiye topraklarında yetiştiği biliniyor. Hatta ekilen ilk baklagil ailesinden biri. Nohut olmadan Humus olmaz diyebiliriz.

En eski Arap yemeklerine bakıldığında Humusun ikinci karakteri olan Susamdan elde edilen tahin, 13. asırda yemek tariflerinde görülmeye başlanmış. Yani Humusun adı Arap yemeklerinde geçmişi belki 7 yada 8 asır olabilir.

Yahudiler yani İsrailliler, Humusun bir yahudi yemeği olduğunu ve bunun 3 bin 500 yıl önce kutsal kitapları Tevrat’da yazıldığını söylüyorlar.

Humus filmi’nin yazarı ve yönetmeni olan Oren Reosenfeld, geçmişe dönük bakıldığında susamın, “Önce Hindistan’ın kuzeyi ve Nepal’de de ekildiğine dair iddialar da olduğunu” söylüyor.

Tarihi yemeklerden Humusu ilk kim yaptı? Lezzetli Humus nasıl yapılır? | Lübnan ve İsrail humus savaşında ilk adımı Lübnan attı

Humus savaşları

2008 yılında İsrail, Avrupa’da humusu kendilerine ait bir yemek olarak tanıtmaları sonrası tartışmalar başladı. Lübnanlı Sanayiciler Derneği başkanı, gıdalardaki telif hakları yasalarının çiğnenemesi gerekçesiyle İsrail’e dava açmıştı. aynı zamanda Lübnan hükümeti, AB’ye dilekçe ile başvurarak,  humusun Lübnan yemeği olarak kayıtlara geçirilmesini talep etti. Yıllar geçmesine rağmen bu dilekçelerine bir dönüş olmadı.

Humus savaşı artık başlamıştı. Burada yurtseverlik ön planda idi.

Lübnan Turizm bakanı Fadi Abboud farklı bir girişim başlattı. 2009 yılında Guiness Rekorlar kitabına girecek olan 2 bin kiloluk dünyanın en büyük humusu hazırlanmıştı. Rekoru Lübnan’ındı.

Tarihi yemeklerden Humusu ilk kim yaptı? Lezzetli Humus nasıl yapılır? | İsrail humus savaşında 4 bin kiloluk humus ile çok kısa humus rekoru elinde kaldı

İsrail rahat durmadı. Hemen ertesi aylarda 6,5 metre çağındaki dev uydu çanağında, 4 bin kiloluk dünyanın en büyük humusunu yaptı. Rekoru Lübnan’dan almıştı.

Bunun üzerine Lübnan, bu işe son vermek amacıyla, kendi yüz ölçümü ile eş değer 10 bin 452 kiloluk dev bir humus yaptı. 2010 yılında yapılan bu girişimi zorlayacak herhangi bir rekor kırılamadı. Dünyanın en büyük humusu Lübnan’ındı.

Fakat bu karşılıklı humus savaşları asıl sorun olan, ilk humusu kim yaptı? soruna cevap olamıyordu.

Tarihi yemeklerden Humusu ilk kim yaptı? Lezzetli Humus nasıl yapılır? | Lübnan ve İsrail humus savaşında son kazanan ve rekor sahibi Lübnan’dır

Bazı tarihçiler Humusun anasının Şam olduğu görüşünde

Amerikalı gıda tarihçisi ve Orta çağ dönemindeki Arap yemekleri hakkında bilimsel araştırmalar yapan uzman Charles Perry, Lübnan’ın humus konusunda sahiplik yapmasını saygıyla karşılıyor. Fakat humus konusunda Lübnan belki 2. olabilir diyor. Lübnan’ın çok iyi bir mutfağı ve limonu bol olan ülkelerden biri.

Humus deyince ilk favori olacak ülkelerden biri Suriye’dir. Humus savaşlarına yaşadığı iç savaştan dolayı katılamadı ama tarihsel olarak bakıldığında Şam’ın humusun anası olabilecek en büyük adaylardan birisi olduğunu, Charles Perry düşünmekte.

Humusun bir kase içinde karıştırılması bile onu eski bir yemek hatta şehirsel bir yemek olabileceğini düşündürür. Geçmiş tarihe bakıldığında bunu yapabilecek donanımı ve kültüre sahip olan Şam, Humus konusunda bir başlangıç yeri olabileceğidir.

Kesin olarak humusun ne zaman yapıldı ve kimler bunu ilk defa yapmış olarak elde bir kanıt olmamasına rağmen, Charles Perry, 18. yüzyılda Şam’da Türk idarecilere yapılmış özel bir yemek olduğunu düşünüyor. Bunu destekleyen en büyük neden hem büyük şehir olması hemde kültürel yönden çok ileride olduğudur. Buradan Türklere geçmiş olacağı da ikinci ihtimaldir.

Tarihi yemeklerden Humusu ilk kim yaptı? Lezzetli Humus nasıl yapılır? | İsrail humus sunumu yaparken içerisini havuz şeklinde yapıp, zeytin yağını doldururlar

Mısır’da Humusun anası olabilir

Iowa Üniversitesi Orta doğu tarihçilerinden biri olan Ari Ariel, İsrail, Suriye ve Lübnan’ın humus konusunda daha yeni, en eskisi olarak Humusun tahin içermesinden dolayı, en güçlü adayın Mısır olduğunu düşünüyor.

Ari Ariel eline geçen 13. yüzyıla ait bir yemek kitabında, sirke, limon, nohut ve baharatlarla karıştırılıp, püre halinde bir yemek tarifinden bahsedildiğini görüyor. Ama adı humus olarak belirtilmemiş. İçinde tahin ve sarımsak olmadığı için bunun Humusla alakası yoktur diyenlerde var.

Charles Perry, Suriye’den Mısır’a Humusun geçmesi tarihsel olarak daha mantıklı olduğunu, Mısır’dan Suriye’ye humusun gitme oranının mantık olarak çok az ihtimal olduğunu savunuyor.

Tartışmalar böyle devam ediyor. Humusun anası konusunda ortak bir fikir olmamasına karşın, marketlerdeki humusun elde yapılan humus ile benzer olmayacağını herkes söylüyor.

Bu tartışmalara son verip, size 3 farklı humus tarifinden söz edeceğiz.

Tarihi yemeklerden Humusu ilk kim yaptı? Lezzetli Humus nasıl yapılır? | Humusun en sade servis hali

Lezzetli Humus nasıl yapılır? 3 farklı Humus tarifi ve sunumu

1. Klasik Humus tarifi ve sunum şekli

• Bir gece önceden alınan nohut, suya batırılarak bekletilir.
• Nohutları iyice süzerek bir tencereye konur ve üzeri kaplanacak şekilde su konur.
• Kaynatmaya başlanır. Kabukları ayrılıncaya kadar ateşten alınmaz.
• Ateşten alınır. Kabuklar tamamen çıkmış olacak ve iyice ayrıştırma yapılmalı.
• Kabuklarından temizlenmiş nohutları, hafif su atarak püre haline gelecek şekilde iyice ezilir.
• Ezilmiş sarımsak, tahin, limon suyu, kimyon ve tuz eklenir. ( Nane ve kekik tercihe bağlı)
• Kıvamını arttırmak için de, hakiki zeytinyağı eklenir. Eğer daha açık olmasını dilerseniz su ile karıştırılır.
• Geniş bir yayvan tabağa güzelce yayılır.
• Üzerine ince kıyılmış maydanoz ve kırmızı toz yada pul biber eklenir. Hafiften zeytinyağı üzerine dökülebilir.
• Görünüm için üzerine 2 nohut konulabilir.
• Servis ederken pide dilimleri, zeytin ve turşu yanında verilmelidir.
• Afiyet olsun.

Humus bu şekilde servis edilir ama servis etmeden önce daha da farklı bir yolda tarif edelim. Kiremit çömleklere humusları koyun ve tekrar fırına verin. Fırından alın ve üzerine kavrulmuş pastırma, közlenmiş biber, kızarmış tereyağı ve sumakla servis edin.

2. Kolay ve Hızlı Humus tarifi

Yukarıdaki humus tarifi sizi biraz zorlarsa size daha basit bir tarifimiz olacak. nohut pişirme işleminden kurtulmak için konservelerde satılan pişmiş nohut alabilirsiniz. Konserve hakkında soru işaretleriniz varsa, bir gün önceden suya koymadan, düdüklü tencerede kaynatabilirsiniz. Sonrasında tüm malzemeleri bir kaba birleştirip, mutfak robotu yardımıyla da püre haline getirilebilir. Servis yaparken diğer işlemleri uygulayabilirsiniz.

3. İşin ustası Humus tarifi

Bir çok usta humus yaparken, pek ölçülere takılmaz. Onlara göre humus belli sıralamalar ile yapılmalıdır.

Ustalara göre humus tarifleri de bu yüzden farklıdır. Mesela kabuklarını ayırdığınız nohutları ezerken içine sarımsak atıldığında daha yumuşak bir tat elde etmenizi sağlar. Bir başka ustanın tarifine bakıldığında Nohutları kaynatırken içine biraz karbonat atarak, pütürsüz fakat daha şişkin bir humus elde edebilirsiniz.

Ustalara göre servis edilirken yanında fırın tavuk yada kızarmış etle verilmesi daha uygundur.

Humusun ne kadar sağlıklı bir yemek? İçinde hangi besin ögeleri var?

Humusun yararları nelerdir diye merak ediyorsanız, diyet yapan kişiler için ayrı lezzetler imkanı sunan humus, öncelikle bir porsiyon humusun 1 öğünde yanında bir şey yemeseniz bile çok çok yeterli gelecektir. Yanına biraz yeşillikler ile süslerseniz, bir öğünde tüm besin ögelerini karşılamış olursunuz.

Humusun içindeki besin ögelerini şöyle sıralayabiliriz;

• Protein (sağlıklı bir metabolizma, bağışıklık sistemleri, enzim üretimi için önemli).
• Lif (kalp sağlığı için önemli, kolesterol seviyelerini düşürür).
• Potasyum (kolestrol seviyelerini ve kan basıncını düşürür).
• Demir ve kalsiyum (kemik, diş, kas ve sinir için önemli ).
• Magnezyum (sağlıklı bir sinir sistemi, kas sağlığı, enerji üretimi için önemlidir).
• E vitamini (serbest radikallere karşı antioksidan olup, cilt yaşlanmasını engeller).