Bir çoğumuz mükemmeliyetçiliğin iyi bir şey olduğunu ve başarının sırrı olduğunu düşünmektedir. Yapılan araştırmalar Mükemmeliyetçiliğin tehlikeli yanlarını gözler önüne sürdü ve sağlık sorunlarının nedeni olabileceği de söylenebilir. Yazımızda çağımızın adeta hastalığı haline gelen Mükemmeliyetçilik nedir? Mükemmeliyetçilik iyi midir? kötü müdür? Mükemmeliyetçilik ne zaman başlar? Mükemmeliyetçilik sağlıklı mı zararlı mı? Mükemmeliyetçiliğin tehlikeli yönleri nelerdir? Neden insanlarda Mükemmeliyetçilik artıyor? Mükemmeliyetçilikten kurtulmanın yolları nedir? sorularının cevabını vermeye çalışacağız.

Mükemmeliyetçilik nedir? Mükemmeliyetçiliğin zararları nelerdir?

Herkes mükemmel olmak ister değil mi? Artık erken yaşta başlayan ve internetin gelişimi ile yayılan Mükemmeliyetçilik giderek yükselen bir grafiği var. Buna bağlı ilk araştırmayı yapan uzmanlar Thomas Curran ile Andrew Hill İngiltere, ABD ve Kanada’da, 1989 ile 2016 yılları arasında üniversite öğrencileri arasında gittikçe yükselen mükemmeliyetçi eğilim olduğunu açıklamıştı.

Uzmanlar bunun ileri de sorun çıkaracağını düşünüyor. Çünkü psikologlar bunun yeni kuşaklardaki başarı sonucu oluşan bir durum gözükse de aslında daha hasta daha sorunlu ve daha kırılgan bir nesil yetiştiğini söylüyorlar. Bu nesiller hatayı kabul etmedikleri için bir işin sonunda kaybetme riskini düşünmüyor. Kaybettiklerinde yada başarısız olduklarında ruhsal sorunlar başlıyor ve içine kapanıyor.

Mükemmeliyetçilik durumunda her ne olursa olsun amaç hatasız başarıya ulaşmaktır. Hata yaparak tecrübe kazanma yada tecrübeleri dikkate alma gibi öğüt dinleme de pek işlerine gelmez.

Aslında Mükemmeliyetçi olmak insanı daha çok gerici yapıyordu. Batı Virginia Üniversitesi’nden Katie Rasmussen, “Her beş çocuğun ve gençlerden ikisinin mükemmeliyetçi eğiliminde olduğunu söylüyordu. Bunun bir salgın ve kamu sağlığı sorunu olacağını da ekliyor.

Mükemmeliyetçilik nedir? Mükemmeliyetçiliğin zararları nelerdir? | Geride görünmeyecek hata bile bırakmamaya özen gösteren mükemelliyetçiler

Mükemmeliyetçiliğin Zararları

Mükemmeliyetçilik (Perfectionism) ile beraber ruhsal sorunlar başlıyor. Depresyon, şizofreni, saplantılık, kötü beslenme, aşırı kafein, uyku bozukluğu, bitmeyen baş ağrıları, sindirim sorunları ve akabinde gelen kalp krizleri, erken ölümler ve intihar gibi ciddi sorunlar görülebilir.

Mükemmeliyetçilik ile büyüyen kişilerin işveren yada yöneticileri tarafından herhangi bir eleştiri yapıldığında hayatları başlarına yıkılır ve bunu düzeltmek yerine o işten ayrılmayı hedef alırlar.

Mükemmeliyetçi kişilerden en iyi örnek ressam Claude Monet, “Hayatım başarısızlıktan ibaret oldu” diye bir çok resmini yaktığı söylenmektedir.

Mükemmeliyetçilik nedir? Mükemmeliyetçiliğin zararları nelerdir? | Darta atılan her ok tam 12’den vurmalı diye bir kaideniz var mı?

Mükemmeliyetçilik insanın sağlığını nasıl etkiler?

Disiplin, kaliteli yaşam tarzı ve motivasyon, Mükemmeliyetçiliğin en önemli üç özelliği olduğu için kimilerine göre insan sağlığına faydalı olacağından söz etmektedir.

Fakat Mükemmeliyetçi kişiler genelde daha çok kazanma hırsına bürüneceği için kendine ileri seviyelerde zarar verebilir. Yaşadığı kırılganlık ve başarısızlıklar ruhsal çöküntünün başlamasına neden olabilir.

Mükemmeliyetçilik, insanın kendisi hakkında düşüncelerini bildiren, onu sürekli eleştiren bir iç sese sahip olmakdır da diyebiliriz.

Eğer bir öğrenci çok çalışıp girdiği sınavdan kötü not alıyorsa buna karşılık ” Hata yapmış olabilirim, bundan ders alacağım ve daha iyisini yapmak için daha çok çalışmalıyım” gibi sözlerle cevap veriyorsa sağlıklı bir düşünme yetisine sahip olduğunun belirtisidir. Fakat “hep başarısızım, yeterince iyi olamıyorum” şeklinde bir cevap çıkıyorsa o zaman bu bir Mükemmeliyetçilik örneğidir diyebiliriz.

Psikolog Andrew Hill işini özenli yapanlarla, mükemmeliyetçiliğin birbirinden ayrılması gerektiğini söylüyor. İşine özen gösteren kişilerin bir sorun ile karşılaştıklarında onu geçmenin yollarını aramakta ve çözüm için uğraş verirler. Fakat mükemmeliyetçi insanlar önlerine bir sorun geldiğinde afallayıp, strese girer ve bunalıma giden bir süreç başlar.

Dünyanın en harika Futbolcularından biri olan Christiano Ronaldo mükemmeliyetçilik için değil kendisi için en iyisini yapmak için mücadele ettiğini söylüyor. Yaptığı futbol işine ne kadar özen gösterdiği gözlerden kaçmıyor. Bu başarıyı kazanmak için çok emek harcadığını ve çok çalıştığını her zaman söylüyor.

Mükemmeliyetçiler başarısızlık karşısında duygusal yönden ağır tepkiler verip, kendini daha fazla suçlayıp, bu halinden utanç duyar ve kendinden nefret eder. Bu onun kolay pes etmesine neden olur. İstedikleri başarıya bu yüzden kazanamayabilir. Başarılı olamadıklarında utanç duyar ve kendi benliklerini de sevmezler.

Mükemmeliyetçiler başarıya ulaşmak için harcadıkları Performans ile benlik algısı birbirinin içine girmesinden dolayı, Mükemmel iseniz başarısız olmazsınız, eğer başarısız olmazsanız utanç da duymazsınız bir düşünce hakimdir. Çok saçma bir kısır döngü olan bu algı gerçekten sonuç vermeyecek şekilde sürüp gider.

Mükemmeliyetçilik nedir? Mükemmeliyetçiliğin zararları nelerdir? | Her zaman herkes tarafından 10 üzerinden 10 puan alamayabilirsiniz

Mükemmeliyetçilik ile ruhsal sorunlar dünya genelinde artıyor

WHO yani Dünya Sağlık Örgütü son verilere göre hayretlere düşüren bir rapor çıkardı. Daha önce böylesine görülmemiş sayıda genç nüfusta ruhsal sorunların olduğu gözlemlendi. Kaygı, depresyon ve intihara eğilim gibi durumlar son 10 yıla göre çok fazla artmış durumda.

Bu tip sorunlarla mücadele edebilecek, merhamet yada acıma duygusu bu gençlerde olmayışı ve bu tip sorunlarla mücadele edemiyor. Mükemmeliyetçiler de olmayan merhamet, onları kendilerine karşıda acımasız hale getirir. Kendilerini sürekli eleştirir ve bu zamanla depresyona giden bir eğilim sonrası ise intihara doğru gidebilir. Yapılan araştırmalar intihar eğilimi olan kırılmış mükemmeliyetçiler kendilerini hiç bir işte yeterli görmez ve hataları çok fazla kafasına taktıkları, anne ve babalarından da sürekli eleştiri alıp daha fazla dibe çöktüğü gözlemlendi.

Özenli insanlar hatalarından ders çıkarırken ruhsal dengeyi sağlayabildikleri için, mükemmeliyetçilere göre daha uzun yaşadıkları gözlemlendi.

Mükemmeliyetçilik konusunda bu işte uzman bir bilim insanı olan Gordon Flett neredeyse 30 yıldır araştırma yapıyor. Bunun hakkında bir de kişisel test değerlendirme yolu bile geliştirmiş. Gordon Flett, bu eğilimde gördüğü kişilerde stresin devamlı olduğunu, buna karşılık kendilerini işkolik  olarak tabir ederek savunduklarını gördüğünü söylüyor. Ama sonlandırılmayan stres beyinin hata yapmasına neden olup ve hormonal dengeyi tepetaklak ediyor. Bu nedenden idari olarak zor günlerde sağlık neredeyse heba oluyor.

Peki mükemmeliyetçi insanlar neden artıyor? asıl merak edilen sorunun cevabını uzmanlardan alalım.

Mükemmeliyetçilik nedir? Mükemmeliyetçiliğin zararları nelerdir? | Mükemmeliyetçilik de eksik, hata kabul edilemez. Her şey eksiksiz olmalı

Neden insanlarda Mükemmeliyetçilik artıyor?

Küçük yaşlarda iken çocuktan devamlı başarı istenir. Özellikle anne ve baba tarafından başkalarına benzetilmek istenip, baskı oluşturup, çocuğun daha başarılı olabileceği düşünülmektedir. Sadece anne baba değil etrafımızdaki insanlar da başarılı isen örnek bir insan olarak gösterirler. Neredeyse tüm toplum diyebiliriz.

Artık sosyal medya da adeta süper hızlı bir şekilde başarılı olanlar reklamını yapıyor. Hatta daha fazlasını bile abartıp, daha çok gösteriş yapılarak, standardın üzerinde paylaşımlar yapılıyor. Küçük yaşlarda başlayan anne baba baskısı ile sosyal medya ile tanışıklık adeta kamçılarmış gibi Mükemmeliyetçiye doğru acımasızca itilmeye başlıyor.

Mükemmeliyetçiliğin altında yatan başka bir neden ise genetik olabilir. Doğuştan gelen bu özelliği anne baba tarafından kontrol altına alınıp, koşul olmadan ve örnek gösterilmeden ondan yapabildiğinin en iyisini yapmasını istemek ve şayet başarısız olursa ona kol kanat gerip, destek olmalıdır.

Mükemmeliyetçilik nedir? Mükemmeliyetçiliğin zararları nelerdir? | Mükemmeliyetçiler başarı uğruna kendi sağlığını hiçe sayarlar

Mükemmeliyetçilikten kurtulmanın yolları nedir?

Uzmanlar Mükemmeliyetçi eğiliminden kurtarmanın yollarının başında ebeveynlerin takılacakları tavır gelmektedir.  Çocuğu performansına göre değil, ona verilen sevginin karşılıksız olduğunu anlatmak gerekiyor. Onlara bir başkası tarafından sevilmek için mükemmel olmak gerekmediğini anlatmak gerekir. Sonuçta mükemmel insan yoktur ve he kişinin görünen ve görünmeyen bir çok kusuru vardır.

Çocukken başlayan Mükemmeliyetçiliğin bulaşmaması için onun çalıştığı bir konuda destekleyici ve güven verici sözlerle yanaşmak gerekmektedir. Örneğin “Elinden geleni yaptın ve çok sıkı çalıştın. Bu davranışından dolayı seni tebrik ediyorum” gibi sözlerle destek çıkılmalıdır. Sınavdan başarısız olsa da onu hiç kimsenin yanında rencide etmemeli ve ona devamlı destek çıkmalıdır.

Bazı anne ve babalar yeterli eğilimi göstermediği takdirde psikolojik destek uzmanlardan alabilirler.

Mükemmeliyetçilikten kurtulmak için genç ve yetişkin kişilerin uzman desteği olarak, önce kişinin kendisine merhametli olması bilinci aşılanmalıdır. Ancak kişi evine yada işine döndüğünde eski alışkanlıkları devam eder. Bu yüzden ilerleyen yaşlarda çözüm zor olabilir.

Mükemmeliyetçi birinin her gün başarılı olmak için yaptığı ekstra işlerden vazgeçirmek gerekir. Çok zor olsa da genelde bu insanlar evine de iş getirir ve her gece 3-4 saat zaman harcar. Eğer 1 hafta eve iş götürmese sonucun pekte değişmediğini kendi gözleri ile görecektir. O iş için evde harcadığı zaman yerine kendine ait dinlenme yada eğlenme için ayırdığında, Mükemmeliyetçi olmanın ne kadar da kötü bir alışkanlık olduğunu fark edecektir.

Asıl olan ise bu tip kişilerin hem kendisine hemde başkalarına karşı merhametli bakış açısını değiştirmesidir. Başarısız olan insanlara karşı eleştiren bakış açılarını değiştirip, yapıcı olmaya çalıştığında bu sorundan kurtulmuş olacaktır.