Sinirbilimcilere göre insanlar, tek bir görevi yapmak üzere yaratılmıştır; çoklu görev yaptığını sanmak bir yanılsamadan başka bir şey değildir. İki işi aynı anda yapmak mantıklı mı? Aynı anda birden fazla iş yapmak verimli çalışmaya engel mi? Beyin aynı anda iki işi yapabilir mi? Aynı anda çok iş yapmak beyne zarar verir mi? Dikkatli çalışmak için neler yapmalı? Fazla dikkat harcamak algı kaynaklarını mı zorluyor? Farkındalık (Mindfulness) nedir? sorularının cevabını yazımızda bulabileceksiniz.

Aynı anda birden fazla iş yapmak verimli çalışmaya engel mi?

Çoğu insan için, çoğu durumda birden fazla işi bir arada yapmak imkânsızdır. Aynı anda birden fazla iş yaptığımızı sandığımız sırada aslında iki işi aynı anda yapmayız; sadece işleri tek tek birbiri ardına hızla yapıyoruzdur.

Sinirbilim bu konuda net: İnsanlar, tek bir görevi yapmak üzere yaratılmışlardır. Son bir araştırmada, insanların yalnızca % 2.5’inin etkili olarak çoklu-görevi yerine getirdiği görüldü. Geri kalanlar için ise çoklu-görev, bir yanılsamadan başka bir şey değil.

Birden fazla işi bir arada yapmaya çalışmak, bu işleri başarılı ve güvenli bir şekilde yapmamıza engel olur.

Özellikle de araba kullanırken mesajlaşmak gibi tehlike oluşturabilecek işler söz konusuysa. Aynı şekilde birkaç iş arasında sürekli gidip gelmek de bu işlerden en iyi şekilde verim almamızı önler.

Tek bir işe odaklanmaya çalıştığımız anlarda teknolojik aletler bizi çoklu-görev efsanesine inandırmaya devam eder. Akıllı telefonlarımızı elimize alıp kulaklıklarımızı da taktık mı günün bütün işlerini bir kerede yapabilecek güce sahip olduğumuzu düşünürüz.

Aynı anda birçok işi yapmanın dikkat eksikliğine ve verimsizliğe yol açtığı kanısı ne kadar doğru?

Evde yada işte iken bilgisayarda bir sürü açık pencereler vardır. Haber, video, posta yada sosyal medya hesapları açıktır. Saatlerce bilgisayar başında olan kişilerin gün sonunda pek de birşey yapmadıklarını düşünür.

2014 yılında yapılan bir araştırmada yetişkinlerin neredeyse yüzde 99’u her hafta aynı anda iki aracı birden kullanıp, ortalama günde 2 saat kadar sürdüğü görülmüştür. Bunun en iyi örneği TV açıkken telefonla konuşmak söylenebilir.

Akıllarda aynı anda birden fazla iş yapmanın zaman tasarrufu sağlayacağı düşüncesi vardır. Bir çok kişi böyle düşünse de aynı anda birden fazla işi yapamayanlar da bulunur. Bazı kişiler iş verimliliği düşmesine neden olduğu için işleri sırasıyla yapar. Fakat bazı kişilerde de aynı anda birden fazla iş yaparak daha verimli çalıştığı da gözlemlenmiştir.

Peki bu sonuçlar neden farklı?

Birden fazla iş yapmak dikkat ister. Eğer dikkat dağıldığında yada konsantre olunmadığında bir işten diğer işe geçmek ardında kalıntı bırakır ve o işe geri dönmek istediğinde aynı anda birden fazla iş yapılamayacağı sonucu çıkar. Fakat devamlı işten işe geçme algı yükünü arttırıyor. Her insan da da algı kaynağı pek aynı değil.

Dikkat arttıkça, algı kaynakları zorlanmaya başlar. Buradan sonra beyin hafıza ve yürütme kaynaklarını arttırır. Yorulma böyle başlayıp, performans dibe vurmaya başlar.

Yapılan araştırmalarda her 100 kişiden sadece 2’sinde aynı işi yaparken performansı düşmediği gözlemlendi. Bu insanlar hiç çaba harcamadan ve performanslarını hiç düşürmeden aynı anda birçok işe konsantre olabiliyor.

Aynı anda birçok işi yapmaya çalışmak insanda ne gibi olumsuz etkiler bırakır?

Bu konuda sinirbilim ne diyor?

Aynı anda birden fazla iş yapmak bazen sinir bozucu durumlarda doğurabilir

Aynı anda birden fazla iş yapmak ne gibi olumsuz etkiler bırakır?

Beynin işleyişini inceleyen sinirbilimcilere göre, odaklanmaktansa dikkatimizi birçok şeye birden verme eğilimimiz, en basit işleri bile yerine getirmemize engel oluyor. İşte bu durumun olumsuz etkilediği özelliklerimiz:

1. Dikkatlilik

Dikkat dağınıklığı bir çok kişinin şikayet ettiği sorunlardan biri.

Araç kullanırken cep telefonunuzu kullanmanızı yasaklayan düzenlemelerin hepsi bilimsel verilere dayanmaktadır. Çift görev yapma, örneğin araç kullanırken sözel veya işitsel bir görev yürütme, beyinde dikkatlilik ile bağlantılı bölgedeki faaliyetin azalmasına ve araç kullanırken ki performansınızın düşmesine sebep olur.

Birçok araştırmada, yoğun ortamlarda çoklu-görev yürütebilen kişilerin, öncelikli göreve odaklanarak birden fazla bilgi kaynağı arasında paralel işlem yürütebilmelerini sağlayan bir dikkat kontrol tarzı geliştirdiklerini öne sürüyor.

Yoğun ortamda ve sakin ortamda çoklu-görev yürüten kişilerin performanslarının karşılaştırıldığı başka bir araştırmada ise, yoğun ortamdakilerin, görevler arası geçişte daha kötü performans sergilediği görüldü. Bunun sebebinin, gereksiz bilgilerin atılmasında daha büyük zorluk yaşamaları olduğu düşünülüyor.

2. Öğrenme

Birden fazla işi bir arada yapmaya çalıştıkça odaklanma kabiliyetimiz zayıfladığından öğrenmemiz de zorlaşır. Dikkat, öğrenme için elzemdir.

Genç yaşta sürekli olarak çoklu-görev yürütmeye başlarsak, daha derinliğine öğrenmeye olanak bulamayız.

Yapılan deneysel bir araştırmada teknoloji yardımı ile çoklu-görev yapmanın, örneğin mesajlaşmak, müzik dinlemek veya e-postalarınızı kontrol etmek ders çalışmayı, ödev yapmayı, öğrenmeyi ve alınan notları olumsuz etkilediğini ortaya koyuyor.

3. Farkındalık (Mindfulness)

Farkındalık sahibi kişiler, yalnızca bazı şeyleri fark etmezler; dikkatlerini bilerek, o ana yönelik ve yargılamadan verirler. Dikkatliliğin en gelişmiş evresi olan farkındalık, kararların stressiz ve daha az tepkisel bir ortamda alınabilmesini sağlar.

Farkındalığa dayanan çok sayıda terapi, depresyon, endişe, kronik ağrı, madde bağımlılığı, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve diğer benzeri şikayetleri olan hastalara da yardımcı olur.

Çoklu-görevden kendimizi uzak tutmanın, işimiz de dahil hayatımızın her alanında birçok olumlu getirisi vardır. Öyle ki bu, kariyerlerimizin önemli bir parçası haline gelmiştir.

Örneğin insanlar, bir cerrahın en önemli özelliğinin ellerinin hassasiyeti ve neşteri bilerek kullanması olduğunu düşünür. Her ne kadar bu doğru olsa da, bir ameliyatın başarılı olması, yalnızca bir hastaya odaklanabilmek ve başarılması saatler sürebilecek tek bir amaca ulaşmak adına birçok görevi yerine getirmekle mümkün olur.

Bu, cerrahların doğuştan tek-görev odaklı insanlar olduğu anlamına gelmiyor; saatler süren ameliyatlar ve yıllar boyu yapılan pratikler sayesinde mükemmele ulaşıyorlar. Birçok cerrah, hastanede en çok ameliyat odasında bulunmayı sevdiklerini söyler. Çünkü burası, mesleklerinin getirisi olan strese ve riske rağmen, çok-görevli dünyadan uzaklaşabildikleri sığınaklarıdır.

Kendinizi çoklu görevlerin dünyasından uzaklaştırıp özgür kılmak, tek-göreve odaklı yaşamak için bir cerrah olmanıza gerek yok. İster uzun mesafe yol giderken, bir etkinlik düzenlerken, bahçeye bakım yaparken ya da sipariş verirken olsun, bir seferde tek bir şeye odaklandığımızda her zaman daha çok verim alırız. Deneyin, göreceksiniz.

*Mindfulness: Şimdiki ana yargısız ve açık olarak dikkatini vermek ve bu anda her ne meydana geliyorsa kabullenmektir. Hem farkındalık hem de bilinçliliği içeren, kabul, yargısızlık ve şimdiki ana odaklanmayı temel alan derin bir farkındalık halidir. Bilincin bilincinde olmaktır. Bu halde birey dikkatinin an be an nereye yöneldiğinin ve zihninin ne ile meşgul olduğunun farkındadır.

İki işi aynı anda yapmak yada birden fazla iş yapmak algı yükünü artırsa bile bundan asla vazgeçmeyeğiz. Çünkü teknoloji geliştikçe zaman artık kimseye yetmiyor. Zaman azlığı bizleri devamlı aynı anda birden fazla işi yapmaya devam ettirecektir. Bu yöntemin verimli çalışmak anlamına gelmiyor ama verimli olması için elimizden geleni yapıyoruz.

Belki de bir işe konsantre olmak yerine birden fazla iş yapmak daha eğlenceli olabilir mi?

Ayrıca Bakınız

• Motivasyon nedir? Personel motivasyon yöntemleri nelerdir?
• Dikkat dağınıklığını azaltmak ve Konsantre olmak için 3 Bilimsel Yöntem
• Enerjinizi tazelemek için mola vermek şart