Kişniş nedir? Kişnişin faydaları ve zararları nelerdir?

Anavatanı Akdeniz çevresi olan Kişniş yada aşotu, Akdeniz tipi beslenme içinde önemli bitkilerindendir. Yaprakları maydanoza benzeyen Kişniş hakkında geniş bir yazı hazırladık. Kişniş nedir? Kişnişin faydaları yada yararları nelerdir? Kişniş nasıl yenmeli? Kişnişin zararları nelerdir? Kişniş doğal afrodizyak mı? Kişniş ishale iyi gelir mi? Kişniş kalsiyum içeren bitki mi? Kişniş alerjiye iyi gelir mi? sorularının cevabını yazımızda bulabilirsiniz.

Kişniş nedir? 

Kizni diye de bilinen Kişniş, bilimsel adı Coriandrum sativum L. olan Çin maydanozu olarak da bilinir. Daha çok rutubetli ortamları seven kişniş bitkisinin tohumu kurutularak toz haline getirilir ve baharat ya da ilaç niyetiyle kullanılır.

Maydanozgillerden olan kişnişin yaprakları maydanoz bitkisini andırır.

Farsçadan Türkçe’ye Kişniş olarak geçmiştir. Anavatanı Akdeniz’e sahili olan ülkeler diyebiliriz.  Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika’da bolca bulunmaktadır.

Kişniş bitkisi aynı zamanda parfüm yapımında da kullanılır.

Ülkemizin hemen hemen tüm bölgelerinde yetişse de Burdur, Isparta ve Konya’da yaygındır.

Ağustos ve eylül aylarında olgunlaşan bitki toplanarak gölgeli ve havadar bir bölgede kurumaya bırakılır. Daha sonra ise bitki sapından tutularak sallanır ve tohumları dökülür. Daha sonra ise toz haline getirilir ancak toz haline getirirken ihtiyacımız kadarını toz haline getirmek doğru bir yaklaşımdır.

Ancak tüm tohumlar çekilecek olursa zamanla aromasını kaybedebilir. Toz haline gelmeyen tohumlar ise güneş görmeyen bir kısımda saklanmalıdır.

Belirgin ve hoş bir aroması vardır ve genellikle çiğ ya da kurutulmuş şekilde kullanılır. 11 yağ içeriğine ve 6 asit tipine sahiptir.

Ayrıca fosfor, kalsiyum, magnezyum, potasyum ve vitaminler (A, B, C, K) açısından zengindir.

Kişnişin faydaları nelerdir?

1. Enflamasyonu hafifletir

Kişnişte hem 11 uçucu bitki yağından biri olan sineol hem de linoleik asit bulunur. Bu bileşenlerin romatizma ve artrit karşıtı özellikleri vardır ve bu iki durumdan kaynaklanan şişlikleri iyileştirmede yardımcı olurlar.

Kişnişin dezenfekte, zehir giderici, antiseptik, mantar karşıtı ve antioksidan özellikleri sayesinde egzama, kuruluk ve mantar iltihabı gibi cilt sorunlarında kullanılması yarar sağlar.

2. Kolesterol seviyesini düşürür

Kişnişte bulunan linoleik asit, oleik asit, palmitik asit, stearik asit ve askorbik asit (C vitamini) kandaki kolesterol seviyelerini düşürmede çok etkilidir. Ciddi kardiyovasküler sorunlara yol açabilecek kötü kolesterol seviyesini de düşürmeye yardımcı olur.

3. İshale iyi gelir

Kişnişte bulunan borneol ve linalol gibi bitki özü bileşenleri sindirime, böbreklerin düzgün çalışmasına yardımcı olurken aynı zamanda ishalin azalmasına da yardımcı olur. Ethnobotanical Leaflets dergisinde yayınlanan bir araştırma, kişnişin ishalin şiddetini azaltılmasında içerdiği sineol, borneol, limonen, alfa-pinen ve beta-felandren gibi bakteri karşıtı bileşenlerin etkili olduğunu ileri sürüyor.

4. Aftı tedavi eder

Kişnişin bitki özü bileşenlerinden biri olan sitronelol çok etkili bir antiseptiktir; ağızdaki yaraların ve aftların kötüleşmesini önler. Bunun yanı sıra kötü ağız kokusunu geçirmede de etkilidir.

5. Anemiyi önler

Demir oranı yüksek olan kişniş, anemi görülen kişiler için çok faydalıdır. Kandaki demir oranının düşük olması nefes darlığına, kalp çarpıntısına, aşırı yorgunluğa ve bilişsel işlevlerde düşüşe sebep olabilir. Demir aynı zamanda diğer organ sistemlerinin işleyişine yardımcı olur, enerji ve kuvveti artırır, kemik sağlığını geliştirir.

6. Alerjiyi hafifletir

Birçok araştırma kişnişin, mevsim alerjilerinin ve bahar nezlesinin rahatsız edici etkilerini azaltmaya yarayan yoğun antihistamik özellikleri bulunduğunu göstermektedir. Aynı zamanda kişniş yağı bitkilerle, böceklerle, gıdalarla ya da diğer maddelerle temastan kaynaklanan alerjik tepkileri de azaltabilir.

7. Kemikleri güçlendirir

Kişniş zengin bir kalsiyum kaynağı olduğundan kemik sağlığı için çok önemlidir.

Kişnişte bulunan kalsiyum ve diğer önemli mineraller kemik büyümesi ve sağlamlığı için faydalı bileşenlerdir ve aynı zamanda osteoporoza karşı da koruma sağlarlar.

Kalsiyum kişnişin özellikle yapraklarında bulunur. Bu nedenle özellikle bitkinin yeşil kısımlarının tüketilmesi önerilir.

8. Göz bakımında etkilidir

Kişnişte bol miktarda Antioksidan, A vitamini, C vitamini ve fosfor gibi mineraller bulunur. Bütün bu bileşenler görme bozukluklarına, maküler dejenerasyona karşı koruma sağladığı gibi gözlerdeki kasılmaları da azaltır. Kişniş yaprağında aynı zamanda beta karoten de bulunur.

Bu bileşen gözü etkileyen birçok hastalığa karşı etkili olduğu gibi yaşlanmakta olan hastalardaki görme bozukluğu etkilerini bile geriletebilir.

Kişniş ayrıca göz nezlesi içinde etkilidir ve göz bakımı ürünlerinin çoğunda kullanılmaktadır.

9. Doğal bir afrodizyak olarak libido yükseltici olarak da bilinir.

Kişnişin zararları

Kişnişin zararları hemen hemen hiç yok denecek kadar azdır. Ancak her yiyecekte olduğu gibi cilt alerjisine yol açabilir.

Çok nadir görülmekle birlikte ciltte yarattığı hassasiyetten dolayı güneş yanığı riskini artırabilir.

Ayrıca hamile kadınların kullanmamaları önerilir.

Kadınlarda süt üretimini artırdığı söylenmekle birlikte doktor görüşü alınmalıdır.

Kişniş nasıl kullanılır? Hangi yemeklerde kullanılır?

Kişniş tohumu pastacılıkta, kişniş şekeri yapımında, baharat olarak çorbalarda, yemeklerde, içki endüstrisinde, doğal ilaç yapımında, eterik yağı aroma tedavisinde ve kişniş tohumu aynı zamanda çay yapımında da kullanılır.

Bazı bölgelerde kişnişin körpe yeşil yaprakları salatada ve güveç yemeklerinde de kullanılır. Yine bazı bölgelerde kökü ve gövdesi sebze yemekleri gibi pişirilip yenmektedir.

Kişniş kullanımı çok eskiye dayanır. Eski mısır papirüsleri, Çince ve Sanskritçe metinlerde adı sıkça geçer.

Kişniş et yemeklerinde özellikle tavukla birlikte çok iyi gider.

Tavuk yemeklerine derin hoş bir koku verir. Tavuk barbekülerine, marine soslarına, bandırma soslarına baharat olarak kullanılır.

Kişniş tohumu baharat olarak kullanılacaksa dikkatli olmak gerekir. Kişniş fazla kaçırılırsa baskın bir tat oluşturabilir.

Köri baharat karışımının içerisinde de öğütülmüş kişniş bulunur. Kişniş en çok tavuk yemeklerinde kullanılsa da kırmızı etle ve balık ile de oldukça iyi gider.

Kişniş taze olarak maydanozun kullanıldığı her salata da kullanılır. Özellikle Akdeniz mutfağında maydanozdan çok daha fazla kullanılır.