Bıttım nedir? Bıttım (Menengiç) nerelerde kullanılıyor?

Türkiye’de giderek ilgisi artan Menengiç kahvesi ve doğal sabun olarak yıllardır kullanılan bıttım sabununun ana maddesi olan Bıttım hakkında kısaca bilgileri yazımızda bulabileceksiniz.

Bıttım nedir? Bıttım (Menengiç) nerelerde kullanılıyor?

Bıttım yada Menengiç (bıttım) asında severek yediğimiz antep fıstığının yada siirt fıstığının aşılanmamış haline diyoruz.

Menengiç (Pistacia terebinthus) ağacı olarak da bilinen bitkinin meyveleri ya çerez ya da böreklerde iç malzemesi olarak tüketilir. Ayrıca menengiç kahvesi, yağından sabun (bıttım sabunu) yapılır.

Menengiç Ortadoğu, Kuzey Afrika, Güney Avrupa, Batı Asya’nın (Türkiye, İran ve Afganistan) dışında Meksika ve Güney ABD’de yetişir.

Türkiye’de özellikle Batı ve Güney Anadolu’daki maki formasyonu içerisinde çalı halinde sık rastlanır.

Ülkemizde yetiştiği yöreye göre ismi değişir; çitlenbik, çedene, çıtlık, çitemik, bıttım farklı isimlerle anılır.

Örneğin Adana’nın Kozan ilçesinde çıtımık olarak söylenir. Antalya/Akseki ilçesi Kuyucak beldesinde çöfre veya sakızlak olarak bilinir.

Kuraklığa dayanıklıdır, alkalinli toprağa uygundur. Ayrıca -10 ile 45 derece arasındaki sıcaklık dalgalanmalarından etkilenmez.

Yüksekliği 5-15 metreye ulaşan ağaç formlarının gövde çapı 200 yılda 1 metre kalınlığa erişir. Çok uzun ömürlü olan ağacın gövde çapı 2 metreyi bulabilir

Bezelye tanesi büyüklüğündeki meyveleri kırmızı, kahverengi ve mavi renkte olabilir. Kuşlar meyvelerini yiyerek tohumların geniş bir bölgeye dağılımını sağlar.

Bıttım sabunu ve menengiç kahvesi

Bıttım meyveleri Türkiye’de iki amaçla tüketilir. Menengiç kahvesi ve bıttım sabunu.

Kahvesi tohumların 20 dakika boyunca 200 derecede kaynatılmasıyla yapılır. Pişirirken çevresine çok iştah açıcı bir koku yayar.

En büyük özelliği ise kahve çekirdeğinden farklı olarak kafein içermemesidir. Dolayısıyla kafeinin olumsuz etkilerinden rahatsız olan kahve tiryakilerine önerilir.

Kafeinsiz kahve istiyorsanız hindiba kahvesi yada menengiç kahvesi dikkatinizi çekebilir.

• Hindiba Kahvesi Nedir? Hindiba Kahvesi Nasıl Yapılır?

Bıttım meyvesinden yapılan sabun ise Güneydoğu Anadolu ile özdeşmiştir. Bıttım sabunu tamamen elle yapılır, kimyasal madde kullanılmaz.

Bıttım sabunu saç için kullanıldığı gibi cilt için de yararlıdır. Birçok kişinin şikâyeti olan saç dökülmelerini önlediği öne sürülüyor.

Antiseptik özelliğine bağlı olarak egzama, mantar, ergenlik sivilceleri gibi deri hastalıklarına da iyi geldiği söyleniyor.

Türkiye’de Yabani Olarak Yetişen Menengiç (Pistacia terebinthus L.) Tohumlarından Ekstrakte Edilen
Yağın Karakterizasyonu başlıklı bir çalışma yapan Fırat Üniversitesi’nden F. Kaya ve A. Özer, menengiç
yağının yaklaşık olarak % 74 oranında doymamış, % 26 oranında ise doymuş yağ asitlerinden oluştuğunu tespit etmiş.

Ortalama değerler üzerinden oleik asit, linoleik asit ve palmitik asidin menengiç yağının ana yağ asitleri olarak dikkate alınmıştır.