Dünyanın en derin yeri Mariana çukuru nasıl oluştu?

Dünyanın en dip noktası tam olarak 10.994 metre derinliği olan Mariana Çukuru (Challenger Çukuru), 2542 km bir yatay uzunluğu , 69 km’de genişliğe sahiptir. Büyük Okyanusta bulunan bu devasa çukur nasıl oluştu? Dünyaya gelen bir astreoit mi bunu yaptı? Bilim bu konuda neler söylüyor?

Sizi bu araştırmaların en başına götüreceğiz. Mariana Çukurunun nasıl bulunduğunu ve bulunduktan sonra yapılan bilimsel çalışmalardan söz edeceğiz. Yanlış anlaşılan bir konuya önce bir açıklık getirelim Mariana sanki bir kuyu gibi algılanıyor. Halbuki devasa büyük bir çukur tıpkı hendek gibi düşünün. Fotoğrafların çoğunda yanlış bir izlenim var. Aşağıdaki fotoğrafta Mariana Çukurundaki Mariana Adasının fotoğrafıdır.

Yukarıdaki fotoğraf Mariana Çukur değil, Orta Amerika’nın Belize’de yer alan doğal deniz çukuru, 146 m derinliğinde ve 305 m çapındaki Büyük Mavi Çukur’dur.

Dünyanın en derin yeri Mariana çukuru nasıl oluştu? | Mariana Çukuru adeta bir hendek gibi bir vadiyi andıran devasa bir çukurdur.

Mariana Çukuru Nasıl bulundu?

Tarih 1872. HMS Challenger adında İngiliz su altı araştırma gemisi okyanusları diplerini incelemek için yola çıkar. Bu gemi okyanus biliminin öncüsüdür. 100 bin km yol alan ve 4 binden fazla yeni canlı bulmuşlardır. O zamanlar kurşundan yapılmış ağır kürelerle deniz altında indir çıkart yöntemleri ile çok zordu.

Challenger gemisi Batı Pasifik tarafına geldiğinde bu bölgenin diğer yerlere göre daha derin olduğunu gördü. Japonya ile Endenozya arasında kalan Guam Adası’nın güney batı tarafında derinlik ölçmek için ipi saldılar. Fakat durum karışıktı. 8 km uzunluğundaki ip yetmemişti. Bilim insanı ilk defa su altının da düz olmadığı kuralını böylece çökertmiş oldu.

1876 yılına kadar yaptıkları tüm çalışmaları yayınlayan araştırmacılar, bilim dünyasında heyecan uyandırdı.

1940’lı yıllarda Sonar teknolojisi bulundu.Artık deniz altındaki ölçümler eski ve ağır yöntemlerle yapılmayacaktı. Sonar, gemi altından sinyal gönderiyor ve sert bir kütle gördüğünde geri geliyor. Müttefiklerin, Alman denizaltılardan korunmak için gelişen yöntem artık bilim için kullanılacaktı.

1951 yılında İngiliz askeri donanmasına ait su altı araştırma gemisi Challenger, bölgeye gitti. Sonar teknoloji ile 11 bin 33 km olduğu görüldü. Fakat yatay olarak ilginç bir keşif gerçekleştirildi. 2542 km x 69 km lik kocaman bir alana sahip dev bir çukurdu. Dip noktası ise bu çukurun bir parçasıydı. Yani doğudan batıya Türkiye’nin Iğdır ilinden Polanya’ya kadar bir genişlikten bahsediyoruz.

Bu araştırmayı yapan geminin adı Challenger olduğundan bu başarı için onun ismini yani Challenger Çukuru adını verdiler.

Dünyanın en derin yeri Mariana çukuru nasıl oluştu? | Mariana Çukurunun en dip noktası

Challenger Çukuru’na (Mariana) dalışlar başlıyor!

Peki bu kadar derinlikte acaba ne vardı? Bu derinlik nasıl oluşmuştu? Bilim adamlarını cezbediyordu bu sorular. Fakat bir sorun vardı. Derinliğe indikçe basınç yükseliyordu. İnsan bu basınca dayanamazdı. O zamanki teknoloji 11 km’lik bir dalışa karşı  çaresizdi. Hesaplamalara göre dip noktada 1000 kat daha çok basınç vardı. Önce bu sorunu halletmek gerekiyordu.

1953 yılında Auguste Piccard adında İsviçreli bir bilim adamı, basınca dayanıklı bir Triest batiskafını yaptı. Tam 7 yıl boyunca bu cihaz test edildi ve hataları giderildi. (Batiskaf çok yüksek basınçlara dayanabilen , kurşun, demir, çelik gibi sağlam metallerden oluşan denizaltı aracı)

1960 yılında herşey hazırdı. Amerikan deniz subayı Teğmen Don Walsh ve Auguste Piccard’ın oğlu Jacques Piccard bu dalışı gerçekleştirecek iki isimdi. 23 Ocak 1960’da Challenger sonrasında ismi Mariana olarak değiştirilen bu çukura tam 4 saatte iniş yaptı. İnerken Triest batiskafının görüş camlarından bir camı kırılmasına rağmen çift cam kullandıkları için, sağlam bir şekilde inişi yaptılar.

Dipte bir çok canlı türü vardı. Fakat Triest batiskafının hareketi ile yoğun toz bulutundan sebep, görüş sağlanamıyordu. Çaresiz kalan ekip 5 saat süren bir çıkış yolculuğu yaptılar. Üzgünlerdi ama ilk dalış rekoru da onlara aitti.

1960 yılından sonra, dalışlar devam etti. Ama Mariana Çukurunun neden oluştuğu hala bulunmamıştı.

Dünyanın en derin yeri Mariana çukuru nasıl oluştu? | Dipteki farklı canlılar

Mariana Çukurunu bilim adamları incelemeye başladı

Yer bilimciler bir grup oluşturdular ve tüm sismik değerleri incelemeye aldılar. Aslında devasa büyüklüğünde bir kanyon olduğunu farkettiler. Dünyayı kuşatan büyük bir kanyonun diğer yüzeyinde de dev su altı dağları devam ediyordu.

65 km uzunluğunda dünyanın etrafında dönen bir birbirini tamamlayan şeritlerle devam ediyordu. Peki oluşan bu devasa çukurlarla sıralı dağların ne alakası vardı? Bölgede oluşan depremlerin bunla ilgili bir ilgisi olabilir miydi?

Depremleri incelediklerinde, derinliklerde meydana gelen sürtünmelerden birbirlerine iten tabakalar sonucu depremler oluşuyordu. Bu tabakalar ise hendek ve tepeler kaymalar sonucu oluşuyordu.

Dünyanın en derin yeri Mariana çukuru nasıl oluştu? | Dipteki farklı canlılar

Daha sonraları ise Doğu pasifik okyanusu ile Atlas okyanusunun orta kısmından geçen metal şeritli tabakalar keşfedildi.

Birbirini iten tabakalar zamanla birbirlerine geçe geçe arada böyle vadiler ve çukurlar oluşturabiliyordu. Dünyada Mariana Çukuru gibi daha bir çok derin çukurlar da bulunmakta. Çukurlar sanki Dünya’nın kara tabakasını dengeleyen oluşumun emniyet subapları gibi duruyor. Fakat Mariana Çukurundaki dip noktası Dünyanın yaşının milyonlarca senede oluştuğunu gösteriyor.

James Cameron’un yaptırdığı “Dikey Torpil (Deepsea Challenger.)

James Cameron Mariana Çukuruna dalıyor!

25 Mart 2012 tarihinde, dalış rekoru artık tarihe karışıyordu. Meşhur Titanik, Terminatör ve Avatar filmlerinin yönetmeni James Cameron, Avustralyalı mühendislerce son teknolojik bir batiskafla Mariana Çukuru’na dalış yaptı. 2,5 saatte inen Cameron, 1 saat 10 dakikalık çıkışla macerasını tamamladı.

James Kamerun hazırlık yapıyor

Kanadalı yönetmen James Cameron “Dikey Torpil (Deepsea Challenger.)” adlı özel denizaltısıyla tam 3 saat Mariana çukurunda gezdi.

Mariana Çukurunun dibine iniliyor

Hesaplamalara göre tasarladığı batiskaf, Mariana Çukurunda bulunan metrekare başına 7.250 tonun üzerindeki basınca dayanıklıydı.