Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii

1. Ceyhan Ulu Camii | Adana’daki Tarihi Camiler

Ceyhan Ulu Camii,  Adana, Ceyhan ilçesinin merkezinde  geniş bir meydan ortasında bulunan Ulu Cami, aynı zamanda Abdülkadir Ağa Camii ismiyle de tanınmaktadır.1868 tarihinde Koban muhacirlerinden Nogaylardan Abdülkadir Ağa tarafından yaptırılan camii Ceyhan ilçe merkezinde bulunmaktadır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Ceyhan Ulu Camii içi

Ceyhan Ulu Cami Tarihçesi | Özellikleri

1285 H. (1868) tarihinde Koban muhacirlerinden Nogaylardan Abdülkadir Ağa tarafından yaptırılmış olan Ceyhan Ulu Cami, önce üç sıra halinde kıble duvarına paralel beşerden, onbeş kubbeli tuğla bir yapı iken. 1946 yılında mevcut caminin ihtiyaca yetmemesi neticesinde, kıble yönde genişletilerek iki sıra kubbe daha ilâvesi ile yirmibeş kubbeli hale getirilmiştir.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Ceyhan Ulu Camii Dış Fotoğrafı

Tuğladan yapılmış olan beden duvarları, içten dört sıra halinde sütunların taşıdığı kemerlere istinat eden kubbeler ile örtülmüştür. Sütunları birleştiren yuvarlak kemerler renkli taş şeklinde boyanarak cami içine değişik bir görünüş kazandırılmıştır.

Kubbeler içte kürevi olmasına rağmen dıştan hafif sivriltilmiş olup evvelce kiremitle kaplı bulunmakta idi. 100 yıla yakın bir geçmişi olan eserin büyük bir sanat değeri bulunmamaktadır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Ceyhan Ulu Camii Gece Dış Fotoğrafı

Ceyhan Ulu Cami Nerede? | Nasıl gidilir? | Ulaşım

2. Kurtkulağı Köyü Camii | Adana’daki Tarihi Camiler

Kurtkulağı Köyü Camii,  Adana, Ceyhan ilçesine 30 kilometre mesafede, eski Halep kervan yolu üzerinde bulunan Kurtkulağı Köyü Camii, Türk mimarîsi önemli eserlerinden biridir.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Kurtkulağı Köyü Camii Dış Fotoğrafı

Kurtkulağı Köyü Camii Tarihçesi | Özellikleri

Eser, Kuzey duvarında bulunan kitabesine göre 1010 H. (1601) tarihinde Haydar Ağa adında bir hayırsever tarafından yaptırılmış, daha sonra da 1070 H. (1659) tarihinde yakınında bulunan kervansaray ile birlikte, küçük bir onarım görmüştür. 1070 H. (1659) tarihindeki bu onarımın Mimar Mehmet Ağa tarafından yapıldığı kayıtlardan anlaşılmaktadır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Kurtkulağı Köyü Camii Dış Fotoğrafı

İki kısımdan meydana gelmiş olan cami’in tamamı büyükçe bir dikdörtgen teşkil etmektedir. Caminin önünde duvarlarla çevrilmiş olan küçük avlunun kıble taraftaki kısmının üzeri kapatılarak eyvanlı yazlık bölüm haline getirilmiştir. İkinci kısmı teşkil eden kapalı ibadet mekanı boyuna dikdörtgen planda olup iki bölümden meydana gelmektedir.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Kurtkulağı Köyü Camii Dış Fotoğrafı

Kuzey, Güney yönde uzanan kapalı kısmın üzerini iki büyük kubbe örtmektedir. Her iki kısım içerde büyük bir sivri kemer ile ayrılmıştır. Caminin kıble yöndeki mihraplı kubbesi, diğerinden farklı olarak yapılmıştır. Eski sanat anlayışının, sanat zevkinin yaratıcı gücü ile meydana getirilmiş olan Kurtkulağı Camii, bir bakıma ahşap mimari özelliklerin kagire uygulanışı, şeklinde kabul edilebilecek bir yapıdır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Kurtkulağı Köyü Camii Dış Fotoğrafı

Kesme taştan çok kalın yapılmış olan beden duvarları masif görünüşlerine rağmen oranlar birbirine uygundur, bu uygunluk eseri yapan ustanın önemli bir sanatkar olduğunu göstermektedir. Dar bir saçak silmesi ile nihayetlenen beden duvarları, daha içerden başlayan sekizgen kubbe kasnakları ve bu kasnaklar üzerinde, biri değirmili hatlar teşkil eden kubbeler, abidevî ölçüler içinde meydana getirilmiştir. Mihrap önündeki kubbe, içten kasnak üzerindeki sekiz kenarın tepe noktasında birleşmesi ile teşekkül eden ahşap kubbe sitilinin uygulanışı şeklindedir. Sade pandantiflerle intikali sağlanan normal kubbeden biraz daha yüksek tutulmuş olan mihraplı kubbe, mekana büyük bir ferahlık ve rahatlık kazandırmakla beraber çok etkileyici bir yükseklik de meydana getirmektedir.

Cami’in kapalı kısmı önünde Güney kısmını yarıya kadar kapatan yazlık bölüm ayrı bir özellik taşımaktadır. Bölgenin çok sıcak olması, Kuzey kısma büyük bir sivri kemerle açılan yazlık kısmın yapılmasına sebep olmuştur. Büyük bir çapraz tonozun örttüğü bu kısımda da bir mihrap bulunmakta olup, mihrabın üst kısmı beden duvarlarından hafif çıkıntı yapmaktadır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Kurtkulağı Köyü Camii iç Fotoğrafı

Kurtkulağı Camii’nin en önemli özelliklerinden biri de eserin ilk yapılışına ait olan minaresidir. Kuzeydoğu köşede avlu giriş kapısı üzerinde, çok küçük fakat o derecede iddialı bir sanat anlayışı ile yapılmış olan eski minare, bugünkü yeni minare ile büyük tezatlar içinde bulunmaktadır.

Her nedense camii yapan sanatkar, avluya girişi zemin hizasından yapmamıştır. Üç basamak merdiven çıkıldıktan sonra minare altındaki küçük bir geçidi takiben tekrar üç basamak merdiven inilmekte ve cami avlusuna öyle girilmektedir. Minare o kadar kısa yapılmıştır ki, şerefe çıkıntısı cami’in ancak beden duvarları hizasında kalmakta ve şerefe kapısından başka Kuzeyde avlu duvarı üzerine de bir açıklığı bulunmaktadır. Yine çok kısa olarak yapılmış petek, biraz daha ince ve konik taş külahlıdır. Caminin Kuzeybatı köşesinde bulunan 10 yıl önce yapılmış briket minare orijinal küçük minare ile kıyaslanmayacak derece yüksek ve oransızdır.

Kurtkulağı Köyü Camii Nerede? | Nasıl gidilir? | Ulaşım

3. Yeni Camii | Adana’daki Tarihi Camiler

Yeni Camii, Adana Ulu Camii’inde de olduğu gibi Arap- Memluk mimarisi tarzındadır.Camii kitabelerinden birine göre camii, 1724 yılında Abdürrezzak Antaki adlı Antakyalı bir zengin tarafından yaptırılmış; bir başka kitabeye göre minaresi 1729 yılında Aptullah Bin Ali Beşe tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen biçiminde, on kubbeli bir yapıdır. Minaresinin giriş kapısının üstünde bir güneş saati bulunur.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Yeni Camii Dış Fotoğrafı

Yeni Camii Tarihçesi | Özellikleri

Adana ili , Seyhan ilçesi, Kuruköprü‘den Küçük Saat’a giden Özler Caddesi üzerindedir. Küçük bir camidir. Üç satır halinde sülüs hatla yazılı kitabesinden (1724) yılında Abdürrezzak Antaki adlı Antakyalı bir zengin tarafından yaptırılmıştır. Minaresi de diğer bir kitabesine göre de 1142 H. (1729) tarihinde Aptullah Bin Ali Beşe tarafından minaresi yaptırılmıştır.

Bütünüyle dikdörtgen planda olan yapının üzerini, iç mekanda iki paye ve iki sütunun taşıdığı beşerden on kubbe örtmektedir. Paye ve sütunlar mekanı kıbleye paralel iki nefe ayırmakta ve bu destek sistemi sivri kemerlerle birbirine bağlanmaktadır. Gerek plan şeması ve gerekse mekan konstrüksiyonu itibariyle tipik ulu camilere dahil olan eserin beden duvarları ve minaresi, Adana Ulu Camii‘inde de olduğu gibi Kahire’deki bazı Memlük yapılarını hatırlatmaktadır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Yeni Camii Dış Fotoğrafı

İlk görünüşte, kıble duvarı haricinde kalan cephelerde, ilave edilen betonarme kısımlarla caminin esas karakteri bozulmuş olsa da, değişikliğe uğramamış olan kıble duvarı ile minaresi caminin orijinal durumunu ortaya koymaktadır. Güneybatı köşede bulunan minarenin kaidesi aynı zamanda avlu kapısı durumundadır. Silindirik minare gövdesi zikzaklı hatlarla süslenmiş, şerefesi Memlük camilerinde olduğu gibi konik bir sundurma ile örtülmüştür.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Yeni Camii İç Fotoğrafı

Tamamen köfeki taşından yapılmış olan kıble cephedeki taş işçiliği eserin en sanatkarane yapılmış yanını teşkil eder. Zikzaklarla süslenmiş olan pencere kenarlarına küçük sütunlar yerleştirilmiştir. Pencerelerin etrafı, içleri bitki motifleri ile doldurulmuş rozetlerle süslenmiştir. Kıble duvarı dıştan mihrabın iki yanına gelecek şekilde iki payanda ile desteklenmiştir. Silindirik mihrap nişin kavsarası antik geleneğe uygun olarak istiridye şeklinde yapılmıştır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Yeni Camii Dış Fotoğrafı

Caminin minare kürsüsünün caddeye bakan yüzeyinde yer alan ve Osmanlı Güneş Saatlerinin güzel bir örneği olan saat taştaki aşınma nedeni ile görüntüsü çok bozuktur. Saat mili de kaybolmuştur.

Yeni Camii Nerede? | Nasıl gidilir? | Ulaşım

4. Hoşkadem Camii | Adana Tarihi Camileri

Hoşkadem Camii, Kozan ilçesinde, çarşı içinde bulunmaktadır. Hoşkadem Camii, Adana ili , Kozan ilçesi merkezinde yer alan, Çukurova’nın Türklerin eline geçtiği ilk yılların eseri olması bakımından önemli bir yapıdır.

Hoşkadem Camii, 1448 yılında Mısır Kölemen Sultanı Seyfeddin Çakmak‘ın Çukurova Bölge Emiri Abdullah Hoşkadem tarafından yaptırılmıştır. Bütünü ile dikdörtgen plan oluşturan cami, ulu camiler sınıfına dahil edilmiştir. Yay kemerli giriş kapısının üzerinde büyükçe bir kartuş içine yazılmış üç satırlık inşa kitabesi bulunmaktadır. Camii son olarak 2006 yılında Belediyemizin girişimleri sonucunda vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından aslına uygun bir şekilde restore edilmiştir. Camii önünde belediyemiz tarafından yapılan fıskiyeler ve oturma alanları bölgeye ayrı bir güzellik kattı.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Hoşkadem Camii Dış Fotoğrafı

Hoşkadem Camii Tarihçesi

Caminin Kuzey kapısı üzerinde bulunan kitabesinde, Mısır Kölemen Sultanı Melik Zahir Seyfeddin Çakmak ümerasından Emir Aptullah Hoşkadem tarafından 852 H. (1448) tarihinde yaptırılmış olduğu kaydedilmektedir.

Mısır’da Türk hükümdarlarından olan Seyfeddin Hoşkadem (Es sultan el Meliki Zahir Seyfeddin Hoşkadem en nasır Eruni) unvanı ile 860–872 H. tarihinde hükümdar olmuştur. Camiye bu zat tarafından birçok vakıflar yapılmış olduğu ve bundan dolayı da camiye Hoşkadem ismi verildiği düşünülmektedir.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Hoşkadem Camii Dış Fotoğrafı

Hoşkadem Camii Özellikleri

Bütünü ile dikdörtgen plan teşkil eden ve ulu camiler sınıfına dahil olan eserin gerek kesme taştan yapılmış beden duvarları üzerindeki kapı, pencere gibi organlarda kullanılmış olan formlar ve gerekse üst örtüyü teşkil eden kubbe Türk mimari anlayışına yabancı kalmakta ve daha çok Memluk mimari özelliklerini göstermektedir. Kesme taştan yapılmış olan duvarlarda çok az pencere vardır. Onbir basamak merdivenle çıkılan cümle kapısı iki dilimli büyük bir kemerin teşkil ettiği niş içinde renkli mermerden geçmeler halinde yapılmıştır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Hoşkadem Camii İç Fotoğrafı

Yay kemerli cümle kapısının üzerinde büyükçe bir kartuş içine yazılmış üç satırlık inşa kitabesi bulunmaktadır. Mekan taksimatı bakımından ulu camilerin plan şeması uygulanmış olan eserde, orta kısımda yer alan kare planlı ve dört kalın payenin taşıdığı büyük kubbeli kısım bulunmakta ve bunun dört yanında bir haç teşkil eden çapraz tonozlu yan bölümler büyük kemerlerle orta kısma açılmaktadır.

Dört köşede kalan kısımlar da gene tonozlarla örtülmüş, kıble duvarı ortasında bulunan mihrabın önündeki bölüm ise ortadaki büyük kubbeden daha küçük ölçüde ikinci bir kubbe ile kapatılmıştır. Mihrap önündeki kubbe Anadolu’daki diğer ulu camilerde daima görülen bir husustur.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Hoşkadem Camii İç Fotoğrafı

Diğer taraftan orta kısmın üzerini örten kubbe şekil itibariyle çok değişik bir tarz olarak karşımıza çıkmaktadır. Üst üste iki kubbe halinde olan orta kubbeden alttaki büyük, üstteki ise daha küçük ölçüde yapılmıştır. Bu şekil kubbe Türk mimarîsinde fazlaca görülmemekle beraber orijinal olmadığı kanaatini vermektedir. Bu şeklin muhtemelen, orta kısmı örten büyük kubbenin üzerinde vaktiyle bir aydınlık feneri bulunmakta iken, sonradan yapılan onarımlarda fener kısmına da bir kubbe yapılmak suretiyle üst üste iki kubbeli hale getirilmek suretiyle bu şekli aldığı sanılmaktadır.

Hoşkadem Camii Nerede? | Nasıl gidilir? | Ulaşım

5. Hasan Ağa Camii | Hasan Kethüda Camii | Adana Tarihi Camileri

Hasan Ağa Camii, Adana ili, Seyhan ilçesi Ali dede Mahallesi’nde, Yağ Camii arkasındadır. 1558 yılında, kubbeli ve kesme taştan yapılmıştır. Klasik Osmanlı mimari özelliğini taşıyan tek örnek olma özelliğine olan bu tarihi camii, Adana depreminin yaşandığı 27 Haziran 1988 tarihinde hasar gördüğünden dolayı uzun bir süre ibadete kapatılmıştı.

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilen Cami 2004 yılında ibate açıldı fakat wc’si yoktu. Sonrasında bu sorun Müftülükçe çözüldü.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Hasan Ağa Camii İç Fotoğrafı

Hasan Ağa Camii Tarihçesi

Adana’da Seyhan ilçesinde Ali Dede Mahallesinde bulunan tarihi Hasan Ağa klasik Osmanlı dönemi mimarisi özelliğini taşıyan tek örnek olma özelliğine sahiptir. Hasan Ağa Camii tarihçesinde yapım yılının 1558 yılı olduğu belirtiliyor.
Mimarisinin, kesin olmamakla beraber, Mimar Sinan’a ait olduğu rivayetleri de yer almaktadır.

Camiinin banisi olarak, Ramazanoğlu Halil Bey’in kölesi Abdullah oğlu Hasan Kethüda ile azatlı kölesi Atike gözükmektedir. Bu nedenle Hasan Ağa Camiinin bir diğer adı kayıtlarda “Hasan Kethüda Camii” olarakta yer bulmaktadır.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Hasan Ağa Camii Dış Fotoğrafı

Hasan Ağa Camii iki bölümden meydana gelen son cemaat yeri ve klasik Türk mimarisinde görülen stalaktitli sütun başlıklarının taşıdığı sivri kemerlerle üç bölüme ayrılmaktadır. Bu bölümler in üzerinde küçük kubbeler bulunuyor. Camii iç mekanına, cemaatin namaz kılma mekanına giriş son cemaat yerindeki kapıdan sağlanmaktadır.

Hasan Ağa Camii’nin yapısı kare planındadır. Binanın üstü kısmını, iç mekanı kaplayan alanı, köşe trompları ile intikali sağlanan yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür.

Lale Devri üslubunu andıran oymalı süslemelerin bulunduğu sanat eseri giriş kapısının kuzey duvarı bitişiğinde görülebilir.Cami’nin Mihrabı ve müezzin mahfili ahşaptır.

Minber camiyi süsleyen siyah – beyaz mermerden yapılmıştır. Minaresi sonraki yıllarda 1730’da tek şerefeli olarak yapılmıştır. Minaresi de Caminin tarihi dokusuna uygun olması açısından olsa gerek Kesme taş, sade ve klasik üslupta inşa edilmiştir.

Adana’da gezilmesi gereken 5 ünlü Tarihi Camii | Hasan Ağa Camii İç Avlu Fotoğrafı

Hasan Ağa Camii’nin banisi olarak bilinene Hasana Kethüda, Ulu Cami’nin yapımında kullandığı malzemelerden kalan ve zayi olmasını istemediği için malzemeleri kullanarak Ulu Cami’den daha güzel kabul ettiği bu camiyi yaptırdığı ifade edilir ve bunun bedelini Ramazanoğlu Piri Mehmet Paşa’nın emri ile başını vererek ödemiştir.

Evliya Çelebi’nin Hasan Ağa Camii giriş kapısı mermer duvarı üzerine yazdığı yazı önemli tarihi mesajlar da veriyordu. Evliya Çelebi’nin el yazısı ile yazdığı sözler: “Melek Ahmet Paşa Seyyahı alem Evliya ruhiçun Allah rızasına Fatiha sene 1082 (miladi- miladi-1671)”. Evliya Çelebi, 1671 yılı içinde Adana’ya geldiğinde Hasan Ağa camisi başta olmak üzere şehir merkezinde bulunan camileri, çarşıyı ve Taş köprü’yü gezmiş, Gördüklerini de defterine yazmıştı. Evliya Çelebi Adana’ya geldiğinde kendisine yardımcı olan gezilerine destek veren aynı zamanda Sadrazamlığı da yapan Melek Ahmet Paşa’nın ölümünden dolayı üzüntülerini ve saygısını Hasan Ağa camisine yazarak açıklamış.

Adana’nın kent tarihinde önemli bilgiler veren Evliya Çelebi’nin hatırası olan Hasan Ağa Camisindeki el yazısı esas alınarak o dönem Adana tarihi ile ilgili Osmanlı Arşivindeki belgeler de Adana’da Üniversite veya Müze’de sergilenmelidir.

Hasan Ağa Camii, ilk büyük onarımını 1813 yılında görmüştür.

Hasan Ağa Camii Nerede? | Nasıl gidilir? | Ulaşım

Adana Şehir merkezinde ve Yağ Caminin hemen arakasında yer almaktadır. Her türlü vasıta ile kolayca ulaşılabilir.

Ayrıca Bakınız

İlgili Link: Adana’da gezilecek yerler