Bebeklerde Ek Besinler (Ek Gıdalar) ne zaman başlanmalı? Faydaları ve Zararları

Ek Besinler (Ek Gıdalar) Tamamlayıcı besinler Anne sütü ile en az 6 aydan sonra tamamlayıcı besinler olarak kullanılması Sağlık Bakanlığı tarafından özellikle uyarılmaktadır. İlk 6 ay sadece anne sütü verilmeli, su bile bu zamanda verilmesi tavsiye edilmez.6. aydan sonra anne sütünün yanında uygun zaman ve miktarda ek besinlere başlanmalıdır. Uzmanlar emzirmenin iki yaşına kadar sürdürülmelisinde önem arz ettiğini söylemektedir. Peki bebeklerde ek besinler ne zaman başlanmalı? Ek besin faydalı mı zararlı mı? Ek besinler verilirken nelere dikkat edilmeli? Ek besinlere nasıl başlanmalı? sorularına Sağlık Bakanlığı uzmanlarından aldığımız bilgilerle vermeye çalışacağız.

Ek besinlere (ek gıdalar) erken başlanırsa faydaları ve zararları nelerdir?

• Bebeğin 6. aydan önce ek besinlere gereksinimi yoktur. İhtiyacı olan tek besin anne sütüdür. Ek besinler, anne sütünün yerini alacağından, bebek annesini daha az emer, süt üretimi azalır ve bebeğin besin ihtiyacı karşılanamaz.
• Ek besinleri (ek gıdalar), ilk aylarda bebeğin sindirim sistemi tam gelişmediğinden sindiremez. İshal veya kabızlık oluşabilir.
• Ek besinler (ek gıdalar), anne sütü kadar temiz olmayacağından bebeğin ishale yakalanma riski artar.
• Bebek, anne sütünden aldığı korucu maddeleri, ek besinlerden alamayacağı için bağışıklık sistemi etkilenir. Hastalıklara yakalanma riski artar.
• Ek besinler (ek gıdalar),normal düzeylerde verilmediğinde şişmanlığa neden olur.

Bebeklerde Ek Besinler (Ek Gıdalar) ne zaman ve nasıl başlanmalı? | Sevmediği ek gıdalar bebeğe zorla verilmemeli, değişimler yapılmalıdır

Ek besinlere (ek gıdalar) geç başlanırsa faydaları ve zararları nelerdir?

Sadece Ek besin yada ek gıda tüketen Bebeğin gereksinimi olan enerji ve besin ögeleri karşılanamaz.

• Bebeğin büyümesi yavaşlar ya da tamamen durur.
• Bebek, gerekli besin öğelerini alamadığından kansızlık, gelişme geriliği, vitamin yetersizliği hastalıkları, zihinsel gelişim geriliği gibi bazı sorunlar görülebilir.

İlgili Link 1: Bebek Beslenmesinde Anne Sütünün Önemi Nedir?

Ek besinlere (ek gıdalar) başlarken nelere dikkat edilmelidir? 

• Bebeğe verilecek ek besinler (ek gıdalar) özellikleri güvenilir markaların ürünleri incelenmeli, Enerji ve besin ögeleri yönünden zengin, Ambalajı Kapalı,Temiz ve Üretim-Son Kullanım Tarihleri dikkate alınıp taze olmalıdır.
• Ek besinler (ek gıdalar), Aile için hazırlanan yemeklerin besinlerden kolayca hazırlanabilmelidir.
• Ek besinlere (ek gıdalar) başlandığında da bebek sık sık emzirilmelidir. Emzirme sıklığı, ek besinlere (ek gıdalar) başlaması ile kesilmemeli. Aynı sıklıkta bebeğin emzirilmesine devam edilmelidir
• Bebeklere ek besinlere başlandığı andan itibaren su verilmelidir.
• Bebek 6 ile 7 aylık iken günde ortalama 3 kez, 12 aylık olunca günde ortalama 5 kez ek besin almalıdır.
• Ek besinler (ek gıdalar), yeni besinlere geçerken bir günde birden fazla yeni besine başlanmamalıdır. Diğer besine geçmeden 3 ile 5 gün beklenmelidir. Böylece bir tür besine karşı bebeğin sorunu (kusma, ishal, alerji vb.) varsa hangi besine karşı duyarlı olduğu tespit edilebilir.

İlgili Link 2: Formül süt nedir? Suni bebek maması nasıl bulundu? Yararlı mı zararlı mı?

• Ek besinler (ek gıdalar) ilk defa kullanılacaksa, bebeğin aç karnında verilmesi gerekmektedir. Her yeni tip ek besinde bu işlem tekrarlanmalı, bebek aç iken alıştırılmaya başlanmalıdır.
• Ek Besinlerde, her yeni denenecek besinin miktarı, önce bir kaç tatlı kaşığı olmalı, daha sonra miktar giderek artırılmalı ve çeşitlendirilmelidir.
• Ek besinler (ek gıdalar), bebeğe kaşık, fincan ya da bardakla verilmelidir. Bebeği beslerken ek gıdalar biberon içerisinde kullanılmamalıdır.
• Ek besinler (ek gıdalar), hazırlanıp taze olarak bebeğe verilmesi tercih edilmeli. Şayet o anda bekletilmesi gerkiyorsa buzdolabında en fazla 2saat bekletililebilir. Buzdolabında bebeğe verilecek ek besinlerin ağzı kapalı olmalı ve üzerlerinde ne zaman buzdolabına girdiği tarih ve saat yazılmalıdır. Bunu özellikle alışkanlık haline getirip, bebek için alınan meyve ve sebzeleri de özellikle saklanabilir kaplarda dolaba giriş tarihleri ile saklanmalıdır.
• Ek besinler (ek gıdalar), kullanırken, lezzeti beğenilmeyen gıdalar, bebeğe zorla ısrar edilememeli, birkaç gün beklenip tekrar denenmelidir.
• Ek besinler (ek gıdalar), kullanırken, günlük toplam verilen besin miktarı çocuğun enerjisini ve besin ögelerini sağlamalıdır.
• Bebeğe verilecek ek besinlerin temizlik ve sağlık koşullarına uygun olarak hazırlanması gerekir.
• Bebeğe verilecek ek besinler doğal taze ürünler kullanılarak hazırlanmalıdır. Konserve, tüketime hazır besinler verilmemelidir.
• Çay, kolalı içecekler, hazır çorbalar bebeklere verilmemelidir. Bu tür içecekler ve besinler bebek besini değildir. Ek Besin gurubuna girmeyen tehlikeli gıdalardır.
• Yemek suyu ile ekmek karıştırmak yada et suyu tek başına verilmesi ek besin değildir.
• Ek besinlerde (ek gıdalar), besinler uzun süre pişirilmemeli, pişirilmiş besinin suyu dökülmemeli, kavrulmamalı, kızartılmamalı, acılı baharatlı ve tuzlu olmamalıdır.
• Ek Beslenmede, bebeklerin besinlerine, 12. aya kadar şeker ve tuz eklenmemelidir.

İlgili Link 3: Çalışan bir annenin zorluklara karşı 6 etkin mücadele yolu

Bebeklerde Ek Besinler (Ek Gıdalar) ne zaman ve nasıl başlanmalı? | Ek gıdalar verilirken besin öge zenginliğine dikkat edilmelidir

Ek Besinlere Nasıl Başlamalı?

Ek besinlerde başlama beş aşamada ele alınabilir. Bebeğin beslenmesi ek zaman ve dikkat gerektirir. Sabırlı davranılmalı, bebek cesaretlendirilmeli, yerken denetlenmeli ve izlenmelidir.

1. Ek besinlerin başlamasında ilk aşama

Bebeği kaşığa alıştırma amaçlanır. Bebek, dilini kullanarak kaşıkla verilen besini ağzının arkasına iterek yutmayı 6 ile 7. aylarda öğrenir. Bu dönemde sıvı besinleri ezerek yumuşak kıvama getirilerek verilmelidir. Pirinç, patates ve tahıl ürünleri, sebze ve meyve püreleri, Yoğurt ve pastörize inek sütü ile ilaveli çorbalar uygun gıdalar olarak söylenilebilir. Eğer 6. aydan sonra anne sütü yoksa inek sütü yarım kahve fincanından başlanarak verilir. Uzun ömürlü (UHT) ve pastörize sütler tercih edilmelidir.

2. Ek besinlerin başlamasında ikinci aşama

Bebek beslenmesi kaşık ile alıştırılmıştır. Bu döneme gelindiğinde artık katı besinler verilebilir denmesi için, oturmaya alışmış olmasına göre, elleri arasında alışveriş yapabilme özelliği dikkat edilmelidir. Bebeklerin 7. yada 8. aylarda çiğneme hareketleri başlandığında pürelenmiş besinler verilip, sıvı gıdalar bardak ile içilebilir durumuna geçilebilir. Bu şekilde bebeğin motor yeteneklerinin gelişimine yardımcı olunur. Anne sütüne devam edilmelidir. Bu dönemde püre edilmiş etler, kuru baklagiller, sebze,meyve ve diğer tahıllara başlanmalıdır. Yeni bir besin,bebeğe önceden başlanmış bir diğer besinin yanında verilerek alıştırma sağlanabilir. Ek besinler ile tanışan bebek kademeli olarak günde iki yada çüç öğün verilecek şekilde arttırılabilir.

Bebeklerde Ek Besinler (Ek Gıdalar) ne zaman ve nasıl başlanmalı? | Ek gıdalar alan bebek her 2 elini kullanabilir duruma geldiğinde katı gıdalar alıştırılabilir

3. Ek besinlerin başlamasında üçüncü aşama

Bebekler 3. aşamaya geldiklerinde artık çiğnemeye yavaş yavaş alışmıştır. Bu süreçte bazı motor gelişimlerde gözlenebilir. Özellikle 8 . yada 9. ayda dişlerin çıkması, bebeğin ufak besin parçalarını eli ile tutarak kendi ağzına götürmesi gözlemlenir. Bu alışkanlık ona çiğneme alışkanlığını da beraberinde getirir. Bu aşamada dikkat edilmeli, bebeğe gözetim altında ekmek, meyve, köfte vb. verilerek cesaretlendirilmelidir. Besin çeşitliliği artırılmalıdır. Her gün iki veya üç öğün verilir. Ara öğünlerde ekmek içi ufalanmış yoğurt, meyve ezmeleri, meyve suları verilebilir. Anne sütünden mahrum kalan bebekler eğer bu aşamaya gelirse öğün sayıları beşe çıkarılabilir.

4. Ek besinlerin başlamasında dördüncü aşama

Bebek kendi kendine yemeye başlamalı, aile bireyleri tarafından da yeme işlemi desteklenmelidir. 9 ile 12.ayda parçalanmış, ezilmiş besinler, parçalanmış etler kullanılır. Sebze ve meyveler, patates, peynir,yumuşak et küp parçalar halinde verilir. Yemekler,az yağlı hazırlanmalı ve zeytinyağı kullanılmalıdır. Üç ana, iki ara öğün verilmelidir.

5. Ek besinlerin başlamasında beşinci aşama

5. aşamada artık bebek 1 yaşına gelmiştir. Artık aile ile aynı masada sağlıklı ev yemeklerinden beraber yenilip, alışkanlık kazanmasına yardımcı olunabilir. Özel yemek hazırlanmasına gerek yok desek de dikkat edilmesi gereken bir kaç husus tabi ki var. Yemeklerde baharat çok nadir olmalı, acı biber yada karabiber konmamalı, az tuzlu, az yağlı olması gerekir.

İlgili Link 4: Bebeklerin acıktığını nasıl anlarız?

Kaynaklar ve Dış Bağlantılar

• Sağlık Bakanlığı | Aile Sağlığı Merkezi |  Bebek Beslenmesi Rehberi,
• Sağlık Bakanlığı | Aile Hekimliği | Bebek Beslenmesi