Beyin kendi kendini yenileyebilir mi?

Bir çok kişinin yıllardır tekrarladığı, beynin yaşlandıkça fonksiyonlarının daha da azaldığı düşüncesi aslında son yapılan araştırmalarla kendini çürütmeye başladı. Şaşıracaksınız ama beyin kendini çok ileri yaşlara kadar yenileyebiliyor. Yazımızda beynin yenilenmesi ile ilgili bilimsel araştırmaya yer vereceğiz.

Beyin kendini yenileyebilir mi? beynin yenilenmesi mümkün mü?

Sinirbilimciler uzun bir süre sinir hücrelerinin sadece embriyonsal gelişim sırasında oluştuklarını düşünüyorlardı.

Fakat artık bunun doğru olmadığını gösteren araştırma sayısı günden günde artıyor. Anlaşıldığı üzere
belli başlı kök ve öncü hücreler ömür boyu yeni nöronlar olarak gelişebiliyorlar.

Fareler ve diğer memelilerle gerçekleştirilen araştırmalar, yetişkin nörojenez olarak isimlendirilen sürecin özellikle de hipokampüs bölgesinde meydana geldiğini gösteriyor.

Ancak bu yenilenmenin insanda da var olup olmadığı ve ne oranda gerçekleştiği henüz açıklanmamıştı.
Madrid Özerk Üniversitesi’nden Elena Moreno-Jiménez bu sorunun yanıtını bulabilmek için yetişkin insan beyninde nörojenez süreçleriyle ilgili ipuçları aradı.

Araştırma çerçevesinde 13’ü sağlıklı ve 45’i Alzheimer hastası olmak üzere 58 kişinin doku örnekleri incelendi.

Moreno-Jiménez daha önceleri yetişkin nörojenez bölgesi olarak belirlenen hipokampüsteki, dentate gyrus bölgesini incelemişti.

Kemirgenlerle gerçekleştirilen incelemelerden beyindeki yeni sinir hücrelerinin birkaç evrede yenilendiği bilinmekte.

Olgunlaşmamış nöroblastlar karakteristik bir değişim sırasını takip ederek tamamen olgunlaşmış nöronlara dönüşüyorlar.

Araştırmacılar gerçekten de sinirsel hastalığı bulunmayan yetişkinlerin dentate gyrus bölgelerinde farklı gelişim evrelerinde bulunan binlerce olgunlaşmamış nöron tespit ettiler. Bu yeni sinir hücreleri 90 yaşındaki insanların doku örneklerinde dahi saptandı.

Her ne kadar nörojenez ilerleyen yaşla birlikte biraz azalsa da azalma üzerinde yaşlılıktan çok nörodejeneratif hastalıklar etkili oluyor.

Araştırmacılar Alzheimer hastalarının doku örneklerindeki yeni beyin hücrelerinin hem daha az hem de olgunlaşma derecesinin önemli ölçüde daha düşük olduğunu görmüşler.

Hastalığın ilerlemesiyle birlikte yenilenme sürecinin de git gide zayıfladığı görülmüş.

Hipokampüsün öğrenme ve bellek oluşumu için çok önemli olması nedeniyle bu beyin bölgesinin yetersiz olarak yenilenmesinin Alzheimer için tipik olan hatırlama bozuklukları için bir açıklama olabilir.

Ayrıca bakınız

• Beyni gençleştirmek mümkün mü?
• Beyindeki atık ve zehirler nasıl temizleniyor?