Böceklerin en zekisi Arılar matematik işlemlerini yapabilir mi?

Bal kaynağımız Arılar matematik hesaplamalar yapabilir mi? Bu sorunun cevabını bilim insanları uzun zamandan beri vermek için inceleme yapıyorlar. Bu yazımızda sizlere bal arılarının neden akıllı böcekler yada zeki böcekler sınıfının birincisi olduğunu anlatacağız.

Böceklerin en zekisi ve en vazgeçilmezi Arılar mı?

Albert Einstein, bal arılarının sonu geldiğinde dünyanın da sonunun geleceğini söylemişti. Polenlerin dağılımı konusunda dünyadaki yaşam döngüsünün kilit oyuncusu arıların aslında tahmin edildiğinden daha da zeki oldukları gözlemlendi.

Peteklerinin altıgen şeklinde olması zaten onları farklı kılıyordu. Bal arısı böcekler arasında en akıllı olanları olarak liste başındaydı.

En bol nektarlı çiçeklere giden yolu buluyor ve hemcinsleriyle en karmaşık bir şekilde iletişim kuruyorlar.

Dahası matematik mantığına bile sahipler. Şöyle ilk bakışta hem kümeler arasındaki farklılıkları algılayabiliyor hem de sıfır sayısını boş küme olarak kavrayabiliyorlar.

Ki bu yetenek çocuklarda dört yaşından itibaren gelişmekte.

Peki bal arıları hesap da yapabilir mi?

Örneğin 2+1 veya 4-2 gibi problemleri çözebilirler mi? Her ne kadar bu hesaplar basit gibi görünseler de karmaşık zihinsel süreçlere uzanır.

Toplama ve çıkarma gibi aritmetik işlemler iki bilgi işlem düzlemi gerektirir. Bu hesaplamaları yapmak için küme kavramını sahip olmak gerekiyor ki bu da arılarda var.

Fakat ayrıca matematiğin kurallarını da akılda tutmak gerekir ve kısa vadeli bellek yardımıyla da her matematik işlemindeki sayıları hatırlamak gerek.

Bu tür yetenekler bugüne dek şempanze, orangutan, Rhesus maymunu, karga, gri papağan ve güvercinlerde görülmüştü.

Arılardaki durumu görmek isteyen araştırmacılar, ilk önce arılara belli renkleri belli işlemlerle eşitlemeyi öğrettiler. Bir odanın girişinde çok sayıda sarı kareler gördüklerinde bu kümeden bir elementi çıkarmak zorundaydılar.

Kareler mavi olduklarında ise görevleri bir kare eklemekti. Objelerin sayıları bir ila dört arasında değişiyordu. Bal arıları içeri girdikten sonra iki çıkışlı bir odaya ulaşıyorlardı.

Bunlardan birinde doğru diğerinde yanlış cevap bulunuyordu. Arı doğru cevaba doğru uçtuğunda ödül olarak şekerli su alıyordu.

Yüz uçuştan sonra önemli teste geçildi. Arıların karşısında bu sefer üç çıkış vardı ve arılar alıştırma evresinde bile başarılı olmaya başladılar.

Sonuç olarak arıların yüzde 60 ila 70’inin doğru sonuca doğru uçtukları görüldü.

Bu sonuçtan yola çıkan araştırmacılar bal arılarının hesap yapabildiklerini söylüyorlar. Arılar kurallara göre basit toplama ve çıkarma işlemi yapabildikleri gibi bunları yeni kümelere ve yeni biçimlere de aktarabiliyorlar.

Bununla birlikte arıların küçük beyinleriyle bu kadar karmaşık işlemleri ne şekilde yerine getirebildikleri henüz bilinmiyor ama arıların hesaplama yetenekleri, her zaman büyük ve karmaşık bir beyne gerek olmadığını gösteriyor diyor araştırmacılar.

Ayrıca bakınız

• Denizlerin zeki ve gizemli yaratığı Ahtapotların bilinmeyen özellikleri
• Kargagiller ailesinin en zeki kuşu Kuzgunların bilinmeyen özellikleri
• Bal arısı neden önemli? Arılar ölürse neden dünya da yaşam sona erir?

Kaynak: Numerical cognition in honeybees enables addition and subtraction, Science Advances, 6.02.2019.