Büyük beyinli balıklar neden erken ölür?

Akvaryum araştırmacıları çok ilginç bir sonuç çıkarttılar. Akvaryum’da beslediğiniz balıkların ömürlerinin beyinlerinin büyüklüğü ile ilgili olacağı kimin aklına gelir. Beyni büyük balıklar neden erken ölür? sorunun cevabı yazımızda.

Büyük beyinli balıklar neden erken ölür?

Stockholm Üniversitesi’nden Alexander Kotschal, küçük ve büyük beyinli balıkları karşılaştırabilmek için çok büyük ve çok küçük beyinli lepistes balıkları (Poecilia reticulata) yetiştirdi. İki balık grubunun beyin büyüklükleri arasındaki fark yüzde on beş. 60 balık daha sonra bir akvaryuma yerleştirildi.

Araştırmacılar balıklara yeterli miktarda yem verdikleri gibi akvaryum suyunu da düzenli olarak tazelediler. Balıklar ortalama olarak 3 yıl, 1 ay ve 26 gün yaşadılar.

Ölen son balık, beş yıl ve dört ay yaşadıktan sonra ölen küçük beyinli erkek bir balık oldu. Küçük beyinli balıkların büyük beyinlilere kıyasla ortalama olarak yüzde 22 daha uzun yaşadığı saptandı.

Anlaşıldığı üzere büyük beyin yaşlanma sürecini hızlandırırken, küçük beyinli balıklar çok daha uzun yaşayabiliyor. Büyük beynin yapısı ve bakımı için gereken enerji herhangi bir yerden örneği, hücrelerin yenilenme mekanizmalarından alınması gerekiyor.

Buda hücrelerin yaşlanmasına neden oluyor ve yaşlanma ise geçerli olan teoriye göre organizmadaki yetersiz enerjinin bir sonucu. Araştırmacılar daha önceki bir araştırmayla da büyük beyinli balıkların bağışıklık sisteminin, küçük balıklarınki kadar iyi çalışmadığını göstermişlerdi.

Ancak doğada durum tersine dönüyor diyor araştırmacılar. Lepistes balıkları, içinde yırtıcı balıkların bulunduğu ekolojik bir ortama bırakıldıklarında küçük beyinliler daha önce yakalanıp, ölüyorlar. Büyük beyinli balıklar bilişsel yetileri sayesinde tehlikeli durumları daha iyi tahmin edebiliyorlar.

Lepistes balıkları doğal ortamda bir yıldan fazla yaşamıyorlar. Anlaşıldığı üzere yaşlanma süreçlerinin pek etkisi yok gibi. Doğal ortamda avcılardan kaçmak ve yem bulmak gibi zihinsel beceriler daha önemli. İnsanda da beyin büyüklüğü ve
yaşam süresi arasında bir bağlantı bulundu. Daha geç yaşta ölen insanların beyinleri, genç yaşta ölenlere kıyasla daha küçük.

Kaynak: Large brains, short life; selection on brainsize impacts intrinsic lifespan, Biological Letters, 15.05.2019.

Ayrıca bakınız

• Paludaryum nedir? Paludaryum nasıl oluşur? Paludaryum nasıl yapılır?