Diyabet hastalarının ayak bakımına yeterince özen gösterilmemesi ciddi problemleri beraberinde getirir. Kan şekeri düzensiz ve çok yüksek seyreden diyabetlilerde ayak problemleri daha fazla görülür ve damarlarda oluşan kan dolaşımı bozukluğu bunun nedeni olabilir. Bu yazımızda diyabet hastalarını zorlayan ayak sağlığı hakkında bilgileri toparlayacağız. Diyabet hastalarının ayak bakımı nasıl olmalı? Diyabet hastaları neden ayak bakımına dikkat etmeli? Ayak temizliği yada ayak bakımı için neler yapabilirsiniz? sorularının cevabını ayrıntılı olarak bulabileceksiniz.

Diyabet hastaları neden ayak bakımına dikkat etmeli?

Kan bildiğiniz gibi hayati bir sıvıdır. Kan ne kadar kaliteli ve sağlıklı ise hayat o kadar refahtır. Kan içeriği bu yüzden belli aralıklarla kontrol edilmelidir.

Vücudumuzdaki bütün organlar, damarlar tarafından taşınan kanla beslenip işlevlerini sürdürürler.

Kişinin kan şekeri sürekli yüksek seyrederse, damarlarda tahribat başlar.

Tahribata uğramış damarlarda kan yeterli ve sağlıklı bir şekilde organlara ulaşamazsa o organlarda fonksiyon bozuklukları ve uzun vadede geri dönüşümü olmayan hasarlar görülebilir.

Diyabet komplikasyonlarından biri, nöropati denilen sinir hasarıdır.

Diyabetik Nöropati Nedir?: Diyabetik nöropati, diyabetin neden olduğu sinir hasarıdır. Zamanla, kan şekeri de denilen yüksek kan şekeri seviyeleri ve diyabet kanında trigliseritler gibi yüksek seviyelerde yağlar sinirlerinize zarar verebilir. Semptomlar, hangi tip diyabetik nöropatiye sahip olduğunuza bağlıdır.

Nöropatisi olan bir diyabet hastasının ayaklarında his kaybı oluşabilir. Bununla beraber, ayak dolaşımının bozulmuş olması ayaklarda yara, kesik, enfeksiyon gelişme riskini artırır.

Hastalarda his kaybı olduğundan ayaklarına vuran bir ayakkabıyı hissetmeyecek veya ayakkabı içindeki bir yabancı cisimle bütün gün dolaşabileceklerdir. Bu da ayakta yara oluşmasına neden olur.

Ayak yaraları oluşunca iyileşmeleri daha zordur. Erken müdahale edilmesi gerekir. Ayak yaraları enfekte olup yara derin dokulara, kemiklere kadar ilerleyebilir.

Bazı durumlarda ihmal edilen küçük bir yara, dolaşımın da kötü olması nedeniyle bir kangrene dönüşüp ayak parmağının, ayağın, hatta bazen bacağın diz altından veya üstünden ampute edilmesine (kesilmesine) kadar gidebilir.

Bu sebeplerden ötürü diyabet hastalarında ayaklarda sensoriyal nöropatinin monofilament testi denilen basit yöntemlerle en az yılda bir kez diyabet muayeneleri esnasında değerlendirilmesi ve ayak bakımı konusunda ayrıntılı eğitimlerin verilerek öneminin vurgulanması gerekir.

Kişinin kan şekeri sürekli yüksek seyrederse damarlarda tahribat başlar.

Diyabete bağlı sinir hasarları ayaklarda his kaybına neden olabilir. Bu nedenle ayaklarda meydana gelen kesikler veya yaralar fark edilmeyebilir.

Ayaklarda zamanla biçim değişikliği de meydana gelebilir ve bu değişim yerlerinde yaralar ve ayak ülserleri ortaya çıkabilir. Ayak ülseri çok çabuk iltihaplanarak ciddi sorunlara yol açabilir. Kan damarlarının hasar görmesi ve sürekli yüksek seyreden kan şekeri damarlarda tahribat yapar.

Azalan kan akımı ayak ülserinin ve yaraların daha geç iyileşmesine neden olur.

Diyabet ve Metabolizma Bölümü uzmanı olan Dr. Tahir Haytoğlu, aşağıdaki belirtiler görüldüğü takdirde, kesinlikle sağlık kuruluşuna gitmenin gerektiğini belirtiyor. Bu belirtiler;

• Deride renk değişiklikleri,
• Bölgesel ısı artışı,
• Ayakta ve bilekte şişlik,
• Bacaklarda ağrı (dinlenme veya hareket sırasında),
• Yavaş iyileşen yaralar,
• Tırnakta mantar enfeksiyonu veya batık,
• Nasır oluşumu,
• Deride çatlakların oluşumudur.

Diyabet hastaları neden ayak bakımına dikkat etmeli? | Diyabet hastaları ayak hislerini kaybettiğinde oluşan yaraları fark edemez

Diyabet ve Ayak Problemleri: Diyabet ayaklarımı nasıl etkiler?

Ayak problemleri diyabetli kişilerde yaygındır. Bir diyabet için ayak parmağını, ayağını ya da bacağını kaybedeceğin, ya da sahip olan birini tanıyacağından korkuyor olabilirsin, ama her gün ayağına dikkat ederek diyabetle ilgili ayak problemlerine sahip olma şansını azaltabilirsiniz.

Kan şekeri seviyenizi de deneyen kan şekeri düzeyinizi yönetmek de ayaklarınızın sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir.

Zamanla diyabet, diyabetik nöropati olarak da adlandırılan , karıncalanma ve ağrıya neden olabilen sinirlerin zarar görmesine ve ayaklarınızda hislerin kaybolmasına neden olabilir. Ayaklarda hissettiğiniz hissi kaybettiğinizde, çorabınızın içinde bir çakıl taşı veya ayağınızdaki bir keseyi hissedemezsiniz, bu da kesiklere ve yaralara yol açabilir. Kesikler ve yaralar enfekte olabilir.

Diyabet ayrıca ayaklarınızdaki kan akış miktarını azaltabilir. Bacaklarınıza ve ayaklarınıza yeterince kan akmaması, bir yara ya da iyileşmek için bir enfeksiyon için zorlaştırabilir. Bazen kötü bir enfeksiyon asla iyileşmez. Enfeksiyon kangrene yol açabilir .

Tedaviye daha iyi cevap vermeyen gangren ve ayak ülserleri , ayak parmağınızın, ayağınızın veya bacağınızın bir kısmının ampütasyonuna yol açabilir . Bir cerrah kötü bir enfeksiyonun vücudunuzun geri kalanına yayılmasını önlemek ve hayatınızı kurtarmak için amputasyon yapabilir. Ciddi enfeksiyonları ve kangrene önlemek için iyi bir ayak bakımı çok önemlidir.

Nadiren de olsa diyabet kaynaklı sinir hasarı, Charcot’un ayağı gibi ayaklarınızın şeklini değiştirebilir . Charcot’un ayağı kızarıklık, sıcaklık ve şişlik ile başlayabilir. Daha sonra, ayaklarınızdaki ve ayak parmaklarınızdaki kemikler kayabilir veya kırılabilir, bu da ayaklarınızın “rocker alt” gibi garip bir şekle sahip olmasına neden olabilir.

Diyabet hastaları neden ayak bakımına dikkat etmeli? | Charcot’un ayağı: Ayağınızdaki eklemleri ve yumuşak dokuyu tahrip eden sinir hasarı.

Ayak temizliği yada ayak bakımı için neler yapabilirsiniz?

Ayaklar her gün kontrol edilmeli; ayak sırtına ve tabanlarına bakılmalı. Rahat görülemiyorsa bir ayna kullanılabilir ya da aile bireylerinden yardım istenebilir. Herhangi bir yara, ayaklarda veya ayak parmaklarında herhangi bir değişiklik (renk, sıcaklık veya biçim değişikliği) olup olmadığı kontrol edilmeli.

Ayaklar her gün, tahriş etmeyen bir sabun ve ılık suyla yıkanmalı; ayaklar ayak banyosunda uzun süre tutulmamalı. Bu işlem ayak derisinin kurumasına ve çatlamasına yol açabilir.

Ayakları özellikle parmak aralarına dikkat ederek, iyice kurulamalı. Bu, ayaklarda mantar enfeksiyonunun ortaya çıkmasını önleyecektir.

Lasonil losyonu veya vazelinli merhem kullanarak cilt yumuşatılmalı. Ayak parmaklarının arasına losyon sürmemeli.

Ayaklar terlerse çok az pudralanabilir.

Ayak tırnaklarının bakımına özen gösterilmeli; ayak tırnakları banyodan sonra yumuşak iken kesilmeli.

Ayak tırnaklarının düz kesilmesine özen gösterilmeli, köşeleri daha derin alınmamalı. Zımparalı bir tırnak törpüsüyle törpülenmeli.

Ayaklardaki nasırlara ve sertleşmiş deri bölümlere dikkat edilmeli; ayaklardaki nasırları ya da sertleşmiş deri kısımlarını almak için kesici alet kullanılmamalı. Asla çıplak ayakla yürünmemeli; denizde, kumsalda ve evde dahi terlik kullanılmalı.

Yeni ayakkabı giyildiğinde ilk günler kısa süreli giyip değiştirilmeli, ayaklar sık sık kontrol edilmeli.

Her gün temiz çorap giyilmeli. Pamuklu ve yünlü çoraplar tercih edilmeli, içinde yabancı madde varsa çıkarılmalı.

Ayak dolaşımı güçlendirilmeli; kesinlikle sigara kullanılmamalı. Sigara içmek ayaklara giden kan miktarını daha da azaltır. Kan şekeri seviyesinin normal olmasına dikkat edilmeli.

Her gün egzersiz yapılmalı.

Ayaklara sıcak su şişeleri, ısıtıcı petler veya diğer ısı kaynakları uygulanmamalı.

Ayakları sıkmayan ayakkabılar giyilmeli; öne doğru sivrilen, yüksek topuklu ayakkabılardan kaçınılmalı. Parmak arası sandalet giyilmemeli.

Sorunlar sağlık ekibiyle daima paylaşılmalı; düzenli olarak doktor ziyaret edilmeli. Ayaklar mutlaka muayene edilmeli.

En az bir hafta boyunca geçmeyen ayak yaraları varsa, mutlaka doktora danışılmalı.

Kan şekeri kontrol altına alınamıyorsa doktora mutlaka bildirilmeli.

Diyabet hastaları neden ayak bakımına dikkat etmeli? | Diyabet hastaları olan yada olmayan kişilerin ayak bakımı ve kontrolü yapması gerekir

Ayrıca Bakınız

• Diyabetin kontrolünde beslenme nasıl olmalıdır? Diyabet tedavisi nedir?
• Çocuklarda diyabet nasıl anlaşılır? Tip 1 ve Tip 2 diyabet nedir? Tedavisi
• Yeni beslenme programı ile Diyabetik pankreas yenilenebiliyor!
• Kan Şekeri Nedir? Kan Şekeri Neden Düşer?
• Yüksek kan şekeri ve yüksek insülin hormonunun bilinmeyen 9 zararı
• Kuru ve çatlamış ayaklar için evde yapılabilecek kolay ve pratik 20 tarif

Kaynaklar ve Dış Bağlantılar

• Adelaide Chiropody & Podiatry Diabetic Foot Care | Diabetic Foot Problem: Prevention and Management
• U.S. Department of Health and Human Services  (NIH) | Diabetic Neuropathy