Doğru karar almak için beyni nasıl eğitmeli?

Beynin aldığımız kararlarda etkili olduğunu biliyorsunuzdur. Çoğu zaman aldığımız kararları hep sorgularız ve hata yaptığımızda bazen telafisi olmayan sonuçlar doğurur. Hayal kırıklığı yaşamamak için hayatta alınan kararları beynin hiç bir etkide kalmadan doğru karar vermesi sağlanabilir mi? İş hayatında yada normal hayatımızda doğru karar almak için neler yapmalıyız? Doğru karar vermek için beyni nasıl eğitmeli? Etkili karar vermek için ne yapmalı? Bu soruların cevabını yazımızın içinde uzmanların yaptığı araştırmalara göre inceleyeceğiz.

Beyninizi daha iyi kararlar alma yolunda nasıl eğitebilirsiniz?

Pennsylvania Üniversitesi Perelman Tıp Fakültesi sinirbilim uzmanlarından Michael Platt’ın amacı kafanızın derinliklerine inmek. Tam olarak belirtmek gerekirse, Platt insanların birtakım kararları neden aldıklarını ve bu kararlarında ne gibi unsurların etkili olduğunu anlamaya çalışıyor.

Hayatta doğru adımlar atmak için Platt ve arkadaşları, seçim ve karar verme sürecinde insanların davranış biçimlerini inceliyor ve bu sırada beyinlerinde neler olup bittiğini araştırıyorlar.

Platt son araştırmasında insanların karar verme sürecinde etkili olan beynin en temel gereksinimlere tepki veren ilkel bölümlerinden dış güçlerin ve görüşlerin çekiciliği ya da iticiliğine uzanan bir yığın unsuru masaya yatırıyor.

Platt, beynin karar vermeyle ilintili düzeneklerinin daha iyi kavranmasının insanların daha iyi kararlar almalarına olanak tanıyabileceğine inanıyor.

Seçeneklerin bilimi Platt’ın araştırması beynin karar alma sürecine odaklanıyor.

Araştırmada karar alma süreci belirsizlik ve çekincenin egemen olduğu koşullarda ve koşulların başkalarının davranışlarıyla karmaşık bir boyut alması durumunda gibi farklı bağlamlarda ele alınıyor.

Araştırmacılar insanların aldıkları kararlarda ve yaptıkları seçimlerde beynin gerçekte hangi düzeneklerinin etkili olduğunu anlamaya çalışıyorlar.

İnsanlar karar verirlerken, söz gelimi hisse senedi almaya ya da elma yerine bir dilim kek yemeye karar verdiklerinde, neden belli bir yolu seçerler?

Platt ve arkadaşları farklı yöntemlerden yola çıkarak bu soruya bir yanıt getirmeye çalışıyorlar. Seçim sürecinde insanların davranış biçimlerini inceliyor ve bu sırada beyinlerinde neler olup bittiğini araştırıyorlar.

Ayrıca, bu seçimleri hayvanların beyinlerinde benzer türlerde kararlar verirlerken yaptıkları seçimler sırasında olup bitenlerle karşılaştırıyorlar.

Karar vermede beynin yöntemi hakkında önemli bilgiler elde edildi

Araştırmacıların bu çalışma kapsamında elde ettikleri şaşırtıcı bilgilerden bir tanesi insanlarla hayvanların benzer koşullar altında genelde çok benzer türlerde kararlar verdikleri yönünde. Dahası, insanlarla hayvanların beyinleri karar alma sürecinde görünürde benzer bir dizi düzenekten yararlanıyor.

Bu da davranışlarımızın büyük bir bölümünün, son derece karmaşık koşullarda bile yaptığımız seçimlerin, kökleri çok eskilere uzanan ve yiyecek bulmak, eş bulmak, arkadaş edinmek ve çözülmesi gerekli sorunların çözümüne yardımcı olacak yandaşlar bulmak gibi hayvanların çözmeleri gereken çeşitli türlerde sorunların çözümüne olanak tanıyan güçlerden etkilendiği anlamına geliyor.

İnsan karar verirken bir çok etki onu yönlendirir

Etkileyici güçler

Platt insanların yaptıkları hemen her türde seçimlerde çevrelerindeki insanlardan etkilendiklerinin ayırdında olduklarına inanıyor. Nitekim, bu durum tüm başka hayvanlar için de söz konusu.

Platt ve arkadaşları hayvanlarla insanların yaptıkları seçimleri ve bu seçimleri yaparlarken beyinlerinde olup bitenleri incelediklerinde başka bireylerin varlığına işaret eden, onların kimliklerini belirleyen, taşıdıkları önemi değerlendirip bizlere ileten ve onların davranışlarından birtakım dersler almamıza olanak tanıyan son derece uzmanlaşmış belirli düzeneklerin etkili olduğu sonucuna vardılar.

Araştırmacılar daha yakın bir geçmişte gerçekte bir başkasının ödüllendirilme duygusuna tepki veren belirli bir dizi beyin hücresinin varlığına da tanık oldular.

Bu buluşun son derece ilginç ve yaşamsal açıdan da bir o denli önemli olabilecek bir sonucu söz konusu hücreleri, gerek davranışsal, gerekse ilaçlar ya da başka yöntemlerle etkin duruma getirmenin yollarını bulabileceğimiz olsa gerek.

Bunu başarmamız durumunda insanlarda topluma yararlı davranış biçimlerinin desteklenmesine katkıda bulunabiliriz. Bu da bir toplumun gönenç ve esenliğinin geliştirilmesi açısından son derece önemli bir adım olabilir.

Bir sonraki adımda beynin nasıl hata yaptığına bakılacak

Platt ve arkadaşları şimdilerde bu çalışmaların daha da ilerisine giderek, toplumsal çevreye tepki gösteren beyin düzeneklerini araştırıyorlar.

Bu süreçte insanların başka bireylerin deneyimlerinden birtakım dersler almalarına, bu bilgilerin kendi seçimlerine ışık tutmasına ve başka bireyleri örnek alarak stratejik davranışlar geliştirmelerine olanak sağlayan beyin süreçlerini inceliyorlar.

İnsanlar ne zaman işbirliğine gidiyorlar?

Ne zaman başkalarını kandırıp, oyuna getiriyorlar? Beyinde tüm bunların nasıl meydana geldiğini anlamanın bir yolu var mı? Daha iyi, daha olumlu kararlar almak istediğimizde bu süreci değiştirebilir miyiz? Platt ve arkadaşları tüm bu sorulara yanıt getirmeye çalışıyorlar.

Ayrıca Bakınız

• Hayatın amacı nedir? Amacı olan insanlar daha uzun mu yaşar?
• Doğru karar vermek için akıllı ve başarılı olmak yeterli mi?