Domateslerin tadı neden yavan?

Ah nerede o eski domatesler mi diyorsunuz? Neden domateslerin eskisi gibi tadı yok? Domateslerin tadı neden yavan? Böcek ilacının zararları nedeniyle mi yoksa gen değiştirme mi? Domates genetiği değiştirilmiş ürünler listesinde mi?Bilimsel araştırmalar ne diyor?

Domateslerin tadı neden yavan?

Domateslerin tadının yavan olmasının altında genetik nedenlerin yattığını düşünen bilim insanları, domatese tadını veren bir gen versiyonunu keşfettiler.

Bu gen, ıslah edilmiş modern domateslerin %93’ünde bulunmuyor. Bu buluş sayesinde dışarıdan satın aldığınız
domateslere eski tadını kazandırmak olası.

Domateslere tadını ve rengini kazandırma çalışmalarında başı çeken Amerikan Bilim Vakfı’nın Bitki Genom Araştırma Programı direktörü Clifford Weil, alışık olduğumuz domates tadına yakında kavuşabileceğimizi müjdeliyor.

Uluslararası bir bilim heyeti 725 ıslah edilmiş ve yabani domatesin genomik bilgilerini bir araya getirdiler ve bunları
bir pan-genom çerçevesi içinde topladılar.

Pan-genom, tüm çeşitlerin genetik bilgilerini içeren genomdur. Daha sonra bu pan-genomu, Heinz 1706 adı verilen ıslah edilmiş domatesin genomu ile karşılaştırdılar.

Yan yana karşılaştırma sonucu, Heinz 1706 refereans genomunda diğer domates çeşitlerinin sahip olduğu yaklaşık 5.000 genin bulunmadığı görüldü. Bulunmayan genlerin pek çoğunun mikroplara karşı bitkilerin savunma gücünü artıran genler olduğu belirlendi.

Domatesler bu genleri genetik modifikasyon sonucu değil, eski moda yetiştirme süreci içinde kaybettiler.

Cornell Üniversitesi’nden bitki genetikçisi Zhangjun Fei, bu yok oluşu şöyle açıklıyor: “Domatesin ıslahı sürecinde insanlar çoğunlukla verimliliğe, meyve boyutuna ve raf ömrüne odaklandılar. Domatesin tat, renk gibi diğer önemli kalite özellikleri ve stres toleransı ile ilgili genler bu süreçte kayboldu.”

Bilinmeyen genlerin tespitinde yaşanan zorluklar

Bu kaybolan ve önceden bilinmeyen genlerin saptanmasıyla daha kaliteli domatesler yetiştirmek mümkün olacak; bu yeni genler çiftçilerin üstün domates ırkı yetiştirmelerinin yolunu açacak. Bu üstün domatesler bugün böcek öldürücülerle sağlanan böcek karşıtı doğal dirence de sahip olacak.

Böcek öldürücülerin çevreye verdiği zarar bugün ölçülemeyecek kadar büyük.

Yapılan analizler ayrıca domatese tat veren çok nadir bir gen tipinin modern domateslerde bulunmadığını ortaya çıkarttı. Nature Genetics dergisinde yayımlanan bu analiz raporunda yabani domateslerin % 90’ında tat veren bu genin bir çeşidinin bulunduğu açıklanıyor.

Analizde ayrıca verilen bu tat geninin domatese ayrıca kırmızı rengini de verdiği belirtiliyor. Türk mutfağı gibi domatese dayalı bir beslenme düzeninde bu tat geninin geri dönecek olması bizler için sevindirici bir haber.

TomLoxC’un nadir bir çeşidi domates çeşitlerinin yalnızca %2’inde bulunuyor. Ancak son yıllarda yetiştiricilerin tada öncelik vermelerine bağlı olarak bu gene sahip olan modern domatesler çoğalıyor. Kaldı ki herkes bu gene sahip domates türlerinin artmasını dört gözle bekliyor.

Ayrıca bakınız

• Domatesin tadı neden eskisi gibi değil? Neden gıdalara aroma katılıyor?
• Domates neden yenmeli? Domatesin faydaları ve zararları nelerdir?