Ekinezya Nedir? Ekinezyanın Yararları ve Zararları Nelerdir?

Ekinezya, kuru toprak ve arazide yetişen yüzyıllardır Kızılderelilerin enfeksiyonlarda kullandığı anavatanı Kuzey Amerika olan ince uzun kafası topuza benzeyen dikenli bir bitkidir.

Ekinezyanın adı Amerika keşfinden sonra latince kızdırılmış kirpi gibi durduğu için bu anlama gelen Echina’dan gelmiştir.

Kızıldereliler özellikle ağır yaralanma, enfeksiyon kapmış yaralarda kullanmışlardır. Yapılan araştırmalarda Ekinezyanın içindeki etken maddeler hızlı doku gelişimi, bağışıklık sistemi kuvvetlendirici, antioksidan, Soğuk Algınlığında önleyici ve iyileştirme sürecinde hızlandırıcı olduğu kanıtlanmıştır.

Amerika kıtası anavatanı olmasına rağmen ABD ve Kanada kendi toplumlarını  Antibiyotik kullandırarak, dışlanmış Ekinezyanın gücünü unutarak, Ekinezyayla ilgili araştırma ve geliştirme işlerini Avrupa’ya kaptırmıştır.

Ekinezya Nedir?

Ekinezyanın (Echinacea) türleri Asteraceae familyasından Kuzey Amerika’nın endemik bitkileridir. İngilizce Cone flower, Black Sampson, Red Sunflower gibi isimler ile tanınmaktadır. Echinacea cinsi 1968’de McGregor tarafından yayınlanan taksonomik incelemeye göre 9 tür içermektedir. Ekinezya (Echinacea) türleri içinde Tıbbi olarak değerlendirilen türler E. angustifolia, E. pallida, E. purpurea türleridir.

Ekinezya (Echinacea) Kuzey Amerika yerlileri tarafından yüzyıllardan beri diş ağrısı, boğaz ağrısı, soğuk algınlığı, kuduz, yılan sokması, yara ve yanıklara karşı kullanılmıştır.

Ekinezya (Echinacea) İlk defa tıp tarihine sokan, 1870 yıllarında Nebraska’da Alman asıllı Dr. H.C.F. Meyer olmuştur. Amerikan yerlilerinden öğrendiği bilgilerle, Ekinezyanın (Echinacea) türlerinden biri olan angustifolia köklerinden hazırladığı tentürü , yani kan temizleyici “blood purifier” ilacını romatizma, migren, ağrı, yılancık, yaralar, hazımsızlık, bitki zehirlenmeleri, zehirli yılan sokması, sifilis, gangren, malarya, difteri, hemoroit gibi bir çok hastalığın tedavisinde kullanmıştır.

Meyer’in ilacı 1887’de Dr. John King ve Ecz. John Uri Lloyd’un dikkatini çekmiş ve yeni bir çalışma başlatılmış. Bir çok ilaç firması tarafından enfeksiyona karşı Echinacea preparatları çıkartılmış. Ekinezyanın (Echinacea) türü angustifolia kökleri kullanılırken, daha sonra Echinacea türü pallida kökleri de kullanılmaya başlanmış. 1916 yılında Amerikan Tıbbı resmi olarak bu bitkiyi tanıdı.

Ekinezya (Echinacea) Avrupa’ya gidiyor!

1939’da Dr.G.Madaus tarafından Avrupa’da artan ihtiyacı karşılamak için Amerika’dan Ekinezya (Echinacea) tıbbi türü angustifolia tohumları getirtilmiş ve üretime başlanmıştır. Fakat gelen tür  Ekinezya (Echinacea) tıbbi türü angustifolia tohumlarına ait değildi. Ekinezya (Echinacea) türü purpurea‘ya ait olduğu anlaşıldı. Etkisi aynıydı ve  ve böylece Ekinezya (Echinacea) türü purpurea‘da tıb literatürüne girmiş oldu.

Ekinezyanın (Echinacea) türleri çoğu zaman  karıştırılmaya başlanmış. 1987’de Amerikalı üreticiler American Herbal Products Association bünyesinde toplanmışlar ve üretilecek türleri belirlemişler. Böylece karışıklık ortadan kalkmış. Bugün Ekinezya (Echinacea)  türlerinde tıbbi olanlar kökleri ve toprak üstü kısımlarının tentürü ve ekstresi veya toz halde kapsül içinde Amerika’da ve Avrupa’da kullanılmaktadır.

Ekinezyanın (Echinacea) ABD ‘de daha çok gıda takviyesi olarak kullanılmaktayken, Kanada ise Sağlık ürünü olarak tıbbi kullanılmasına karar vermiş. Avrupa’da ise resmen ilaç bitkisi olarak kullanılmasına onay verilmiş ve eczanelerde satışını onayladı. Avrupa Sağlık Komisyonu Tarafından Tıbbı Bitki ilan edildi.

Ekinezyayla ilgili 1940’lardan itibaren 500’den fazla bilimsel araştırma yapılmış. Bunlardan bir kaçı ABD’de olmasına rağmen, büyük çoğunluğu Avrupa’da yapılmıştır.

Ekinezya Nedir? Ekinezyanın Yararları ve Zararları Nelerdir? | Ekinezyanın (Echinacea) türü purpurea

Ekinezya (Echinacea) İçeriği ve Kimyasal yapısı nedir?

Ekinezya içerisinde, echinacoside, polisakkaritler, poliasetilenler, glikoproteinler, kafeik asit türevleri, triglikosid, betain, seskiterpenler ve karyofilen ile demir bakır mineralleri, Protein, yağ asiti, alkamides, uçucu yağlar ve flavonoidler, A Vitamini, C Vitamini ve E Vitamini bulunur.

Ekinezya, terapötik etkisi bir rol oynayan birçok kimyasal madde içermektedir.

Bağışıklık Sistemini uyaran en önemli maddesi, T hücreleri üretim ve diğer doğal katil hücrelerin etkinliğini arttıran polisakkaritler dir. Polisakkaritler doku yenileme hızlandırır. Enflamasyonu yani iltihapları azalttığı bilinir. Ekinakosid ise bir kafeik asit glikosidi olduğundan, yağda çözünen Alkilamidlerle beraber bağışıklık sistemini güçlenmesine katkıda bulunur.

Ekinezyanın Sağlık üzerinde ne etkisi vardır?

Ekinezyanın (Echinacea) türleri immünostimülan, antienflamatuar, antibakteriyel, antiviral, antifungal, antikanser, sikatrizan etkilere sahiptir. Bu etkilerden sorumlu bileşiklerin polisakkaritler, glikoproteinler, alkilamidler ve kafeik asit türevleri (cichoriic acid, echinacoside) olduğu düşünülmektedir.

Günümüzde çeşitli Ekinezya (Echinacea) ürünleri satılmaktadır. Soğuk algınlığı, öksürük, bronşit, grip, profilaksi ve tedavisinde, üriner sistem enfeksiyonları tedavisinde, haricen ise yara ve yanıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Bir çok ilacın içerisinde ham madde olarak Ekinezyanın (Echinacea) kökleri kullanılmaktadır.

Ekinezya ile ilgili araştırmalarda hangi etkileri görüldü?

Ekinezyanın (Echinacea) tıbbi türleri üzerinde yapılmış olan araştırmaları ve klinik çalışmalarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki sonuçlar kesinleşmiş görünmektedir.

Ekinezyanın kullanılışı kabul edilen ilaçlar purpurea türünün topraküstü kısımları ve pallida türü kökleridir. Bu ilaçlar hakkında Almanya’da İlaç Komisyonu tarafından monografiler yayınlanmıştır.

Bunları listelersek;

• Non-spesifik immünostimülan aktivitesi vardır. Fagositozu uyararak ve doğal öldürücü lenfositlerin fonksiyonunu arttırarak bu etkiyi sağlar.
• Üst solunum yolları enfeksiyonlarının önlenmesi ve tedavisinde tek başına etkili olmasa bile yardımcı gıda olarak yararlıdır.
• Topikal olarak zor iyileşen yaralara etkilidir.
• İyi tolere edilebilen, ilaçlar ile etkileşimi olmayan, kısacası güvenli bir bitkidir.

Ekinezya Nedir? Ekinezyanın Yararları ve Zararları Nelerdir? | Ekinezyanın angustifolia türü

Ekinezya Nasıl Kullanılır?

Ekinezya özleri, tentürler, tabletler, kapsüller , çaylar ve merhemleri mevcuttur. Bunlar hastalıklara göre Uzman kişilerin önerileri ile vitamin ve mineraller ile birlikte de kullanılabilir.

Tıbbi olarak, Avrupa’da Çocuklar için alkol içermeyen preparatları kullanılmaktadır. Yetişkinlerde 8 hafta içinde günde 900 mg tavsiye edilmektedir.

Soğuk havalarda metabolizma ve bağışıklığa destek amacıyla 2 gr kurutulmuş kökü veya bitkisinden çay şekilde günlük kullanılmasının bir sakıncası olmamaktadır.

Ekinezya genelde Cilt yaralarının tedavisinde kullanılır ama Uzman desteği olmadan kendinizin yapması uygun değildir.

ConsumerLab (sağlık, sağlıklı yaşam ve beslenme ürünleri saflık testleri bağımsız bir şirket) tarafından gerçekleştirilen bir çalışmada, satılan ekinezyalı ürünlerde etiketlerde belirtilen oranları koymadıklarını belirlemişler. Hatta çoğu ürünlerde Ekinezya bile yoktu. Bu yüzden Eczane’de satılan ürünleri ve güvenli markaları seçmenizi, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının onayladığı ürünlere yöneliniz.

Ekinezyanın Yararları nelerdir? | Ekinezyanın Faydaları

Ekinezyaların bazı kökleri tıbbi bir bitkidir. Yapılan araştırmalarda çıkan sonuçlara göre yararlarını listeleyelim.

• Kanser hücreleri de dahil olmak üzere işgal organizmalar, Serbest Radikallere karşı bağışıklık sistemi hücrelerinin aktivitesini uyardığından iyi bir Antioksidan olarak görev yapmaktadır. Bitki doğal öldürücü hücrelerin (beyaz kan hücresi tipi) antikanser aktivite uyarır ve bu nedenle kemoterapi veya radyasyon tedavisine ek olarak kullanılabilirliği araştırmaları devam etmektedir.
• Antioksidandır. Bağışıklık Sistemine güç verir.
• Nezle ve Grip ile Mücadelede hala tahtını korumaktadır.
• Tartışmasız soğuk algınlığı kalıntılarının önlenmesi veya tedavisinde yardımcı olmaktadır. Çeşitli klinik çalışmalar en kısa sürede de soğuk algınlığı alan rahatsız kişi ekinezya alarak hastalığı kısa sürelerde iyileştirmede hız kazanmıştır. 95 kişiye yapılan bu çalışma içtikleri Ekinezyalı çaylar ile 5 gün sonra burun akıntısı,boğaz ağrısı ve ateş gibi problemlerden tamamen kurtulmuştur.

Ekinezya Nedir? Ekinezyanın Yararları ve Zararları Nelerdir? | Ekinezyanın Pallida türü

Ekinezyayı Kimler Kullanamaz ve Ekinezya Zararları Nelerdir?

Bilirkişi yada uzmanlarımızın desteği olmadan kullanılmasını önermiyoruz. Çünkü bazı hastalık tedavilerinde Ekineyzanın olumsuz neticeler doğurabilir.

Tüberküloz, lösemi, diyabet, bağ dokusu hastalıkları, multipl skleroz (MS), HIV veya AIDS, herhangi bir Otoimmün hastalıklara sahip kişiler, karaciğer bozuklukları olan kişilerin, ekinezya bitkisini ve ekinezya içerikli gıdaları tüketmemelidir.

Ekinezya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların etkinliğini azaltabileceği bazı endişeler var.

Alerjisi olan kişilerde, ekinezya hafif bir kızarıklık anaflaksiye (boğaz sıkma, nefes darlığı) gibi alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Astım ve alerjisi olan kişilerde risk altında olabilir.

Okumadan Geçme: Alerjiler nasıl meydana gelir? Bağışıklık sistemi alerjilerden nasıl korur?

Papatya ailesi (compositae) bitkilere alerjisi olan kişiler ekinezya almamalıdır. Krizantem, asters, ayçiçeği, zinnias, karahindiba, adaçayı, civanperçemi, solucan otu veya diğer üyeleri Asteraceae ailesinin alerjiniz varsa , ekinezya kullanmamalısınız.

Grip tedavisinde Ekinezya aldıktan sonra eritema nodosum (acı bir cilt hastalığıdır) gelişmektedir.

Ağız yoluyla alındığında, ekinezya dil üzerinde geçici uyuşma ve karıncalanma neden olabilir.

Ekinezyanın hamile veya emziren kadınlar için güvenli olmayabileceği konusunda endişeler vardır.

Hamilelikte doktor tavsiyesi önemlidir ama  Hamilelik sırasında kadınların en çok kullandığı bitkisel ürün olduğu kaydedilmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda Ekinezya (Echinacea) kullanırken hamile kalan ve hamilelik sırasında kullanan kadınlar izlenmiş ve kontrol gruplarıyla karşılaştırılarak bebekte malformasyon riski araştırılmıştır. Echinacea kullanımının bebekte malformasyona yol açmadığı sonucuna varılmıştır.

Karaciğer, Mantar Enfeksiyonları gibi tedavilerde ilaç kullananların Ekinezyanın kullanmaması gerekmektedir.

Ekinezya Hakkında Uzman Görüşler

Prof. Dr. Erdem Yeşilada: “Soğuklara karşı ekinezya”

08.02.2012 yılında  Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi ve Fitoterapi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erdem Yeşilada, Ekinezyayla ilgili bilgiler paylaşmıştır.

Soğuk havaların etkisini yoğun olarak hissettirdiği şu günlerde; soğuk algınlığı ve gripten ekinezya çayı ile korunmak mümkün! Mevsim değişimlerinin etkilerini hafifletmek, hastalıklara karşı vücut direncini arttırmak için ekinezya çayını öneriyor. Yeşilada, “Öncelikle güvenilir kalitede bir ekinezya ürünü seçilmesinin altını özellikle çiziyor. Önerilen miktarlarda ve en az bir ay kullanılması gerekiyor. Hastalığa yakalanma durumunda ise bu tip ürünler, uygulanan tıbbi tedaviye destek olur ve şikayetlerin hafiflemesini sağladığını belirtti.

Prof. Dr. Aykan Canberk: “Ekinezya vücuda kuvvet verir”

Ekinezya çayının faydaları olarak en büyük özelliği; bağışıklık sistemini güçlendirmesidir. Bu, çok yaygın kullanılan doğal bir bitkisel üründür.Ekinezya ilaçları  Almanya’da soğuk algınlığına karşı yılda 2.5 milyon ekinezya ilacı reçete edildi. Sağlık için birçok faydası olduğu anlaşıldı.

Şimdi ekinezyanın, birçok doku ve hücrenin savunmasında kullanılan T hücrelerinin üremesini artırdığı konuşuluyor. Birçok çalışmada, ekinezyanın vücudun koruma silahı olan akyuvarları güçlendirdiği ve mikropları yok etmesine teşvik ettiği ileri sürülüyor. Ancak ekinezya, aktarlardan alındığında yabancı birçok karışımı da içinde bulundurabiliyor. Bu sebeple aktardan alınması sakıncalı…

Bunların direkt ilaç haline getirilmiş ekstrelerini içeren hapları piyasada bulunmaktadır. Ekinezyanın antiviral etkisi de olduğu söyleniyor. Uzun süre ve fazla miktarda kullanılması, karaciğerde hasar yaratabiliyor.

Dyt. M. Turgay KÖSE: “Ekinezya Nedir?”

Ekinezyanın kökleri,ilaçların hammaddesi olarak bitkilerin kullanılması, alternatif tıp alanında da sürekli bitkilerin yararlarından bahsedilmesi dikkatleri bu yöne çekmektedir. Ekinezyayı Özellikle birkaç ünlü kişinin, “ben düzenli olarak kuşburnu veya yeşil çay içiyorum, ekinezya vb. tabletler kullanıyorum” şeklinde medyada yorumlar yapması bu tür çaylara ve beslenme destek ürünlerine olan ilginin daha da artmasına sebep olmaktadır.

Ekinezya yani Koni Çiçeği (Echinacea purpurea), soğuk algınlığı, grip, enfeksiyon, zayıf bağışıklık sistemi ve kanserden korunma gibi durumlarda kullanılan önemli şifalı bitkilerden biri olup; kuru toprak ve ovalar ile seyrek ormanlık arazilerde doğal olarak yetişen çok yıllık bir bitkidir. 1950’den beri yapılan araştırmalara göre, bitkide bakteri, mikrop ve virüslere karşı oldukça etkili olan bazı maddeler bulunmuştur. Bu maddelerden biri de ekinezyadır.

En yaygın iki viral hastalık olan soğuk algınlığı ve gribin önlenmesinde yardımcıdır. Soğuk algınlığının ilk belirtileri görüldüğünde veya öncesinde alınması etkisini daha da güçlendirebilmektedir. Bitki, üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE) ve sinüzit için de tedavi edici bir ajan olarak dikkate alınabilir.

Koni Çiçeği, pek çok bulaşıcı hastalık için de fayda sağlayabilir. Çünkü araştırmalar Koni Çiçeği’nin sağlıklı dokular ile zararlı mikro-organizmalar arasındaki doğal engeli (bariyer) yok eden bir enzimin oluşumunu önlediğini göstermiştir. T-hücre aktivitesini de hızlandırdığı için romatizmal artrit ve allerji gibi bağışıklık sistemi düzensizliklerinde de kullanılabilir. Ekinezya (Koni Çiçeği), interferon üretimine de yardımcı olmaktadır. Bu nedenle virüslerin yol açtığı grip, uçuk (herpes), deri ve ağızda kızarma, bademcik iltihabı ve genel olarak viral hastalıkların süresini kısaltma açısından da interferonlar büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle Koni Çiçeği, burun akıntısı ve boğaz ağrısı gibi semptomların şiddetini ve bunlara neden olan rahatsızlığın süresini de kısaltabilir.

Ancak Ekinezyanın etkisi azaldığından uzun süreli (2 aydan fazla) kullanımı gerekiyorsa aralıklar verilerek, kür şeklinde kullanılmalıdır. Hekim kontrolünde olmadan preparat kullanımı bazı yan etkilere yol açabileceği için, öncelikli olarak bu tür destek ürünlere başlamadan doktora danışmakta yarar vardır.

Ayrıca Bakınız

• U.S. Department of Health and Human Services: Ekinezyayla ilgili bilgiler (İngilizce)