Eklem ağrılarında kök hücre tedavileri işe yarıyor mu?

Kök hücre tedavileri işe yarıyor mu? PRP nedir? Eklem ağrılarında PRP’nin Plasebo etkisi mi? Kemik iliği tedavisi eklem hastalıklarında işe yarıyor mu? Kök hücre tedavileri eklem ağrısı için kalıcı bir çözüm mü?

Eklem ağrılarında kök hücre tedavileri işe yarıyor mu?

Amerika’da ağrı ve ortopedi üzerine kök hücre bazlı tedavi yapan yüzlerce özel klinik bulunuyor ve bu tip klinikler artan talepten dolayı hızla çoğalmaya devam ediyor.

Eklem kireçlenmelerini farklı başarı yüzdeleriyle iyileştirdiklerini iddia eden bu kliniklerin bazılarıysa eklemlere hastaların kendi kanından elde edilen PRP yani trombositten zengin kanda enjekte ediyor.

Ülkemizde de birçok hastane ve tıp merkezleri tarafından bu uygulamalarla tedavi olmak mümkün. Fakat bu tedavilerin ne denli işe yaradığına dair henüz net bir kanıt yok.

Kök hücre tedavisi ve PRP tedavilerinin hedef kitlesi eklem iltihaplanmaları, kireçlenmeleri veya sporcu yaralanması geçirmiş olanlar. Bu rahatsızlıkların belirtileri zamanla artıp azalabildiği için herhangi bir iyileşmenin sadece bu iddialı tedavilere bağlı olarak gerçekleştiğini kestirmek de zor.

Kök hücreler teorik olarak kas, tendon, kemik veya kıkırdak içindeki hasarlı dokuları iyileştirebilirler. Ancak bu tür tedavi ve araştırmalar henüz başlangıç aşamasında.

Hastanın kendi kanından veya kemik iliğinden elde edilen PRP ve kök hücre enjeksiyonlarının kullanılması güvenlik açısından düşük risk olarak görülüyor. Bu nedenle Amerika Birleşik Devletleri’nin Sağlık Bakanlığı’na bağlı; başta gıda ve ilaç olmak üzere biyolojik medikal ürünlerden sorumlu bürosu “Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi” (FDA), tıp merkezlerini ve hastaneleri bu uygulamalar için ayrıca onay almakla sorumlu tutmuyor.

Kök hücre tedavileri için araştırmacılar ne diyor?

Kaliforniya Üniversitesi, Davis’ten kök hücre alanında çalışan araştırmacı Dr. Knoepfler bu tür tedavilere kuşkuyla yaklaşıyor ve henüz kanıtlanmamış olan bu uygulamaların hastalar üzerinde denenmesinin etik olmadığını ve hastaları boşuna ümitlendirdiğini düşünüyor.

ABD’nin en eski ve en iyi ortopedik cerrahi hastanesi HSS’de cerrah ve araştırmacı olarak çalışan Dr. Scott Rodeo’ya göre ise bu tedavilerin pazarlanması işin bilimsel kısmını çoktan sollamış durumda: “Her ne kadar kök hücre tedavileri gelecekte ümit vadetse de henüz o noktaya gelmedik” diyor.

New York Kök Hücre Vakfı kurucu başkanı Susan Solomon ise bu tip klinikler için bir tür “kan çorbası” satarak çok para kazanma peşinde olduklarını dile getirdi.

Yetersiz veriler yüzünden PRP veya kök hücre tedavilerinin ortopedik sorunların tedavisinde kullanımı FDA tarafından onaylanmadı ve dolayısıyla da deneysel olarak görüldükleri için sağlık sigortaları tarafından kapsam dışında.

Kök hücre tedavileri konusunda araştırma yapan bilim insanlarına göre bu alan hastalıkların tedavisinde büyük umut vadediyor. Fakat, bu tedavilerin literatüre geçmesi ve kabul görmesi için daha yıllara ihtiyacımız var.

New York Kök Hücre Vakfı Araştırma Enstitüsü’nden Dr. Scott Noggle bu durumu şöyle özetliyor: “Sağlam bir klinik araştırma yapılmadan bu terapilerin etkili olduğunu söyleyemeyiz. Kemik iliğinde birçok değişik tipte hücre bulunmakta, bu nedenle hastalara hangi hücrelerin verildiği bilinmiyor.

Her hastaya farklı içerikler verilmiş oluyor ve tedaviyi uygulayanlar da ne verdiklerini bilemiyor.” Pittsburgh Üniversitesi Tıp Merkezi’nden Dr. Freddie Fu, “Bazı doktorlar, PRP’yi enjekte ederseniz, spora daha hızlı döneceksiniz, diyeceklerdir. Ama bu kanıtlanmadı.” diyor.

Yine ABD’nin en iyi hastanelerinden Cleveland Clinic’teki bir ortopedik cerrah Dr. Miniaci, “Hücre bazlı enjeksiyonların aslında eklemleri onardığını gösteren kanıtımız yok” diyor.

Neyin etkili olduğunu, neyin etkili olmadığını, kaç hücreye ihtiyaç duyduğunuzu, ne kadar enjeksiyona ihtiyacınız olduğunu ve ne sıklıkta olduğunu gerçekten bilmiyoruz.

Hiç kimse ne kadar iyi çalıştığını ve hatta çalışıp çalışmadığını bile bilmiyor. Ama gelecekte bir gün bileceğiz.

Eklem ağrılarında PRP’nin Plasebo etkisi

Geçen yıl Mayo Clinic’te yapılan bir çalışmada kemik iliği enjeksiyonlarının, diz ağrısını hafifletmek için tuzlu su enjeksiyonlarından daha iyi olmadığını gösteren bir çalışma yayınladı.

Acı çeken hastaların plasebo etkisi yaşayarak rahatladıkları gözlemlendi ve şöyle bir yorum çıkarıldı: “Yapılan müdahale ne kadar karışık olursa, belki de hastalar müdahalenin gerçekten yardımcı olacağı fikrine yatırım yaptıkları için plasebo etkisi daha güçlü oluyor.” Bu etkiyi destekleyen başka bir gözlem de Pittsburgh Üniversitesi Tıp Merkezi’nden cerrahi ortopedi bölümü başkanı Dr. Freddie Fu’dan. Kendisi, aslında hiçbir etki etmemesi gereken tuzlu su enjeksiyonlarının bile hastaların % 70’ine yardımcı olduğunu dile getirdi.

Şu ana kadar uzmanların hemfikir olduğu, PRP’nin lehine en güçlü kanıt, diz kireçlenmeleri ve ‘tenisçi dirseği’ vakalarında ağrı kesici olma özelliği.

PRP’nin vücudun her yerine yardım ettiği kanıtlanmasa da bu tür nispeten yeni tedavilere başvurmadan önce hasta bazlı değerlendirme yapmak ve birden fazla hekimin görüşünü almak şimdilik en doğru yol gibi gözüküyor.

Kaynaklar ve Dış bağlantılar

• Grady, Denise, and Reed Abelson. “Stem Cell Treatments Flourish With Little Evidence That They Work.” The New York Times, 13 May 2019, www.nytimes.com/2019/05/13/health/stem-cells-fda.html
• PBS NewsHour. “Why Expensive, Unproven Stem Cell Treatments Are a New Health Care Trend.” PBS NewsHour, 4 Apr. 2019, www.pbs.org/newshour/health/why-expensive-unprovenstem-cell-treatments-are-a-new-health-care-trend

Ayrıca bakınız

• Bel ve Sırt ağrısı çekenlere 5 dakikada etki gösteren ilginç yöntem