Fazla televizyon izlemek zararlı mı?

Televizyon izlemenin zararları hakkında yıllardır çalışmalar yapılmaktadır. Televizyon ile uzaktan insan beynini yönlendirmek için reklam sektörü ise kazanç anlamında yeni adımlar atıyor. Fazla televizyon izlemek yada aşırı televizyon izleme hakkında bilim insanları araştırma yaptılar. Özellikle çocuklardan sonra en çok televizyon izleyen yaşlılar üzerindeki etkileri okuyacağız.

Fazla televizyon izlemek zararlı mı? Televizyon insanları aptallaştırıyor mu?

Televizyon artık hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmesine rağmen televizyon izlemenin ne gibi etkileri ve yan etkileri olduğu hala tartışılmaktadır.

Mesela televizyon izlemek bilgilendirici olabildiği gibi dilin gelişimini de tetikleyebiliyor.

Fakat öte yandan da aşırı televizyon izleme çocuklarda negatif sonuçlar doğurabiliyor: Mesela okulda sorunlar yaşıyor ve sosyal davranış bozuklukları sergileyebiliyorlar.

Peki yaşlı insanlar için durum nedir?

Sonuçta çocuklardan sonra en fazla televizyon izleyen onlar.

Televizyon izlemenin yaşlılar üzerindeki etkileri hemen hemen hiç araştırılmamıştı. Ancak bazı araştırmalar uzun süre televizyon izlemenin çalışma belleğini etkileyebileceği hatta demansa yol açabileceğini göstermişti.

Bu hipotezi şimdi London College Üniversitesi’nden Daisy Fancourt ve Andrew Steptoe altı yılık uzun vadeli bir araştırmayla kontrol ettiler. Araştırmaya katılan elli yaş üstü 3.590 sağlıklı kadın ve erkeğin yüzde otuzu çalışmıyor ya da sadece part time çalışıyordu. Araştırmacılar katılımcıların sağlık durumlarını ve bilişsel yetilerini hem araştırmanın başlangıcında hem de altı yıllık araştırma sürecinde kontrol ettikleri gibi ayrıca günde kaç saat televizyon izlediklerini sormuşlar.

Altı yılın ardından yapılan değerlendirmeye göre izlenen süreye göre sözel bellekte önemli farklılıklar tespit edilmiş. Günde 3,5 saatten fazla televizyon izleyen katılımcıların sözel belleği daha az televizyon izleyenlere kıyasla daha kötüydü.

Bu kişiler daha önce duydukları sözcük listelerini daha zor hatırlamışlar.

Sorun şu ki sözel bellek konuşmaları anlamak ve işlemek için önemlidir. Mesela buna örneğin bir konuşmanın ucunu kaçırmamak ya da önemli konuşmaları akılda tutmak için ihtiyacımız var.

Sözel bellek zayıfsa bunları yerine getirmek zordur ve içerikler doğru dürüst işlenmez. Araştırma belleği bozan etkinin, sağlık durumu, yaş, sosyal koşullar veya yaşam biçimi gibi faktörlerin dikkate alınması halinde bile geçerli olduğunu gösteriyor. Bu konuda televizyon izlerken hareketsiz kalma da kısmen etkili oluyor.

Ancak bu faktörler televizyon izleme ve bellek zayıflaması arasındaki bağlantıyı yüzde 44 ila 55 oranında açıklıyor. Bu yüzden etkinin bunlardan bağımsız olduğunu düşünüyor araştırmacılar. Belleğin zayıflaması öte yandan televizyon izleme süresinin artışına bağlı olarak da artıyor.

Peki ama bunun sebebi nedir?

Araştırmacıların tahminlerine göre televizyon izlemek gerçi beyni açık tutuyor ama odaklanmayı zorlaştırıyor. EEG görüntülerinde özellikle de daha az alfa dalgaları görülmüş gibi bu dalga türü öğrenme için önemlidir.

Diğer bir faktör de televizyon izlencesine bağlı görsel ve duygusal stres olabilir, sonuçta stres de beyni bozabiliyor diyor uzmanlar. Diğer bir açıklama da şu olabilir: Çok fazla televizyon izlendiğinde kitap okumak, grup halinde oyun oynamak veya kültürel etkinlikler gibi deneyimlerinden uzaklaşıldığı için de bellek olumsuz olarak etkilenebilir.

Araştırmacılar tüm bu sonuçlara rağmen hâlâ birçok sorunun çözülmesi gerektiği söylüyorlar.

Örneğin çeşitli yayınların bilişsel yeti kaybı üzerinde farklı etkileri mi var?

Ve televizyon izlemek demans için bir risk faktörü oluşturabilir mi? Bundan sonraki araştırmalarda işte bu sorulara yanıt aranacak.

Kaynak: Television viewing and cognitive decline in older age: findings from the English Longitudinal Study of Ageing, Scientific Reports, 28.02.2019

Ayrıca bakınız

• Teknoloji insanoğlunun gizli düşmanı mı? Teknolojinin gizlenen zararları