Akıllı telefon ve tabletler artık elimizin altında rahatlıkça bulunan teknolojik cihazlar ile her anı ölümsüz kılmak için fotoğraf çekeriz. Fotoğraf işini daha profesyonel yapmak içinde kimileri gelişmiş fotoğraf makineleri kullanmakta. Fakat bilim insanları her anı fotoğraflamak, insan hafızasına zarar verdiğini söylüyor. Bu yazımızda Fotoğraf çekmek hafızaya zarar mı veriyor? Fotoğraf çekerek hafızanın yanlış depolanmasına mı neden oluyoruz? Bilim fotoğraf çekmenin beyne verdiği zararlar hakkında ne diyor? sorularına cevap vermeye çalışacağız.

Fotoğraf çekmek hafızaya zarar mı veriyor? Bilim ne diyor?

Selfie yada Türkçe çevirisiyle öz bakış, 7’den 77’ye neredeyse tüm insanların yaptığı ortak şey. Mutlu anlarda yanımızda dijital fotoğraf makinesi olmasına gerek yok. Akıllı telefonların kamera pikselleri gittikçe gelişiyor. Tüm Akıllı telefon markaları, fotoğraf çekme kalitesini arttırmak için birbiriyle yarışıyor.

Uzmanlar bu kadar artan fotoğraf çekme olayının acaba bir zararı olabilir mi? sorusuna cevap aramaya başladılar.

Araştırmaların sonunda da fotoğraf çekmenin önemli olduğu olayların beyinde hafızaya yerleşirken yanlış oluşumlar gösterdiği, bununda hafıza da boşluklara neden olabileceğini söylüyor.

Akıllı telefon yada dijital fotoğraf makinesi ile çekim yaparak, anılarınızı canlı tutmak istersiniz. Neredeyse yediğimiz yemeğin bile fotoğrafını çekip saklarız. Böylece geçmişe dönük fotoğraf arşivine baktığınızda unuttuğunuz o anları tekrar yaşamayı hayal edersiniz. Fakat geçmişte önemli bir anı fotoğraflayarak, o andaki ayrıntıları hatırlama yetisini yani kabiliyetini kaybedersiniz. Konu hakkında bilimsel araştırma yapan, ABD’de Fairfield Üniversitesi psikoloji profesörü Linda Henkel’in çalışmasına bir göz atalım.

2014 yılında Fotoğraf çekmenin hafıza kayıplarına yol açabileceği tezine başlayan Linda Henkel, bir müzede öğrencilerinin bir bölümünü sanat eserlerinin fotoğrafını çekmesini istiyor. Konudan habersiz olan öğrencilere ertesi gün çektikleri fotoğraflar hakkında ayrıntıları ile ilgili soru soruyor. Fakat öğrencilerin her biri çektikleri sanat eserlerinin, ayrıntısını hatırlamakta ciddi sorunlar yaşıyor. Daha fotoğraf çekmelerinden geçen süre 1 gün olmasına rağmen durum biraz acayipti.

Linda Henkel, konuyu bilimsel olarak insan psikolojisine göre anlatmaya çalışıyor. Çünkü insanlar ellerindeki fotoğraf makinesinin hafıza depolarını sanki kendi hafıza depolarıymış gibi algılıyor. Yani çekilen anın tüm ayrıntılarını o depolarda saklanacağını zannediyor. Bu yüzden dolayı çekeceğimiz her ne olursa olsun, fotoğraf çekme anında ayrıntılara pekte önem vermiyoruz.

Öğrencilere müzedeki fotoğrafları değilde, oradaki bir nesnenin ayrıntısını fotoğrafla denildiğinde, durum değişiyor. Ayrıntıyı çeken öğrenciler, özel çaba harcayarak çektiği her fotoğrafın ayrıntısını hatırlıyor.

Fakat fotoğraf çekmek kısa dönemde hafızanın oluşumuna zarar verse de uzun süreçte hatırlamamaya yardımcı olabilirliğini de araştırmasına ekliyor.

Fotoğraf çekmek hafızaya zarar mı veriyor? Bilim ne diyor? | Sizin tarafınızdan çekilmeyen bir fotoğrafa bakmak, aynı bir mercekle bakmak gibi ters etki yaratabilir

Fotoğraf çekmenin anlamı da değişti!

Dijital fotoğraf makinelerine geçmeden önce, her evde filmli fotoğraf makineleri vardı. O zamanlar özel bir günde özel zamanlarda sadece çekilirdi. Fakat dijital fotoğraf makineleri ile bu süreç değişmeye başladı. Film koyma derdi olmadığı için, içindeki hafıza kartlarına dilediğince fotoğraf çekmeye başlandı. O süreç akıllı telefonların fotoğraf çekme kalitesi arttıkça değişime uğradı. Artık özel anlar değil, neredeyse yeni nesil fotoğraf çekerek haberleşmeye başladı.

Genç nesil, çektikleri fotoğrafları hatırlamak için değil, daha çok o andaki hislerini başka insanlara anlatmak için kullanıyor.

Microsoft geliştirdiği SenseCam, geniş açıdan fotoğraf çeken makineler ile kalp atışının artması ile fotoğraf çekmeye bile başlıyor. Amaç o andaki duyguları fotoğraflara yüklemek.

Dijital makineler ile artık fotoğraf çekme işi bile değişti. Bazende kaydedilmiş bir anının hatırlanması da zorlaşıyor. Özellikle sosyal medyanın gelişimi ile kendiniz tarafından çekilmeyen, ama o anda orada bulunduğunuz fotoğrafları görebilirsiniz. Eğer kendinizi orada hatırlayamıyorsanız, hafıza ona göre şekillenecektir. Buda yanlış hafızanın oluşumuna neden olmaktadır.

Bakmadan Geçme: Hayatımızı Kolaylaştıran Teknolojiler Nelerdir? Teknolojinin Yaşama Etkisi

Fotoğraf çekmek hafızaya zarar mı veriyor? Bilim ne diyor? | İnsanlar genelde bir şeyi hatırlamak isterse, kendi iradesiyle hatırlamayı ön planda tutar, bir başka kişiden geleni pek önemsemez

Yanlış hafıza zararlı mı?

Dijital kameralar sadece fotoğraf çekme şeklini değil, sosyal medya nedeniyle, kaydedilmiş olayların hatırlanma biçimini de değiştiriyor. Yani olayları yanlış hatırlıyoruz.

Yanlış hatırlama ile ilgili bilimsel çalışmalar Warwick Üniversitesi psikoloji doçenti Kimberley Wade, tarafından yapıldı. Wade’ göre çekilen fotoğrafların hafızayı yanlış şekilde oluşmasının olasılığını kabul ediyor. Örnek olarak, sizin çekmediğiniz bir fotoğrafta, sizinde olabileceğiniz olan bir an gösterildiğinde, bu olayı hatırlamayabilirsiniz. Ama hafızanız, sizi yanlış yönlendirecek ve gerçekten de o fotoğraftaki anı sanki yaşamış olarak kabul edeceksiniz.

eğer olayları dışarıdan bir bakış açısıyla hatırlamak, hafıza konusunda ciddi sakıncaları olacaktır. Bir fotoğraf anısını, üçüncü şahıs tarafından hatırlanma şekline göre kabul ettiğinizde, duygusal bağların daha zayıf olacağı anlamına da gelecektir. Çünkü duygusal hafıza o anda başka birinin duygularıyla şekillenecektir.

Wade, bu konu hakkında bazı hafıza uzmanlarının böyle düşünmediğini de söylüyor.

Diğer uzmanlara göre, İnsan bir şeyi hatırlamak isterse kendi iradesiyle yapmayı ister. Hatta ilişkilerimizi bile kendimizin istediği şekilde hatırlarız. Bunun aksine bir başka tarafından yönlendirilecek hafızanız belki de sağlık açısından biraz değişiklik olabilir.

Okumadan Geçme: İnsan hafızasının sınırı var mı? Hafıza (Bellek) kapasitesi nasıl artar?

Fotoğraf çekmek hafızaya zarar mı veriyor? Bilim ne diyor? | Güzel manzaralı bir yerde, az bir zaman bir kaç fotoğraf çekip, geri kalan zamanda ise anın keyfini çıkartın, böylece daha iyi hatırlayacaksınız

Peki ne kadar sıklıkla fotoğraf çekmeliyiz?

Psikoloji profesörü Linda Henkel, profesyonel bir fotoğrafçı değilseniz yani bu işi meslek olarak yada hobi olarak yapmıyorsanız, çekilen fotoğrafları sınırlamanızı öneriyor. Böylece önemli anları sadece fotoğrafa alırsanız, yararlı etkilerini görecek, zararlarını da sınırlamış olacaksınız.

Güzel bir mekana yada manzaralı bir yere giderseniz, fotoğrafınızı çekin ve bir kenara bırakın, o anın keyfini çıkarmaya çalışın. Fotoğraftan ziyade yapacağınız aktiviteler için harcadığınız zaman, belleğinizi ve anılarınızı canlı tutmuş olacak.