Beyin ameliyatları genelde beyin içindeki tümörlü dokuları alarak geniş alana yayılmasını engellemek için yapılmaktadır. Beyin ameliyatı çok zor bir süreçtir. Teknoloji bu konuda devrim yaratacak bir buluş yaptı. Yıllardır kullanılan bu harika buluş Gamma Knife teknolojisi hakkında bir yazı hazırladık. Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Nasıl Kullanılır ve Avantaj ve Dezavantajları Nedir? Gamma Knife Cihazı ve Tedavi Çeşitleri Nedir? Gamma Knife Hangi Hastalıklarda Kullanılabilir? sorularının cevabını bulabileceksiniz.

Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Neden ve Nasıl Kullanılır?

Gamma Knife; adından da anlaşılacağı üzere, beyin urları tedavisinde kullanılan bir bıçak çeşididir. Gamma Knife diğer bir adıyla ‘gamma bıçağı’ beyin urlarının tedavisinde teknolojinin gelişmesiyle çığır açan bir cihaz. Özel cihazlar içinde bazen 30 seans bazende bir kaç seans süren, hasarlı beyin hücrelerini yok eden gamma ışınlarının adeta bıçak gibi parçaladığı için bu isim verilmiştir.

Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Neden ve Nasıl Kullanılır? | Gamma Knife cihazı

Gamma Knife Cihazı ve Tedavi Çeşitleri Nedir?

Gamma Knife cihazı adından da anlaşılacağı gibi gamma ışınları aracılığı ile beyin urlarının tedavisi amacıyla sarf edilen bir cihaz. Işın tedavisi tekniği diyebiliriz. Bir yarık üredeki çok sayıda noktadan urun olan bölgeye oluşan  ışınlar ile tümörlerin oluştuğu dokularda  DNA’ların yapısını bozarak çoğalmasına engel olacak  ve problem oluşturan hücreleri tesirsiz duruma getirilmesi gibi bir teknolojik bir tedavi tekniğidir.

Gamma Knife teknolojisi her beyin hastasında kullanılmıyor. Bu teknolojinin kullanabilmesi için önce beyin tomogrofisi çekiliyor. Eğer ur yada tümörlerin olduğu bölge, derinlerde ise hastaya bu teknolojinin kullanıp kullanılmadığını uzman doktorlarca karar verilmektedir. Bazı doğuştan beyin damarları tıkanık olanlarda da bu teknoloji kullanılmaktadır.

Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Neden ve Nasıl Kullanılır? | Gamma Knife cihazına girmeden önce hastaya demir kafes takılır

Eğer hasta Gamma Knife tedavisine uygunsa, bir demir kafesin içine kafa sabitlenir ve hareket edilmesine izin verilmez. Sabitleme işi demir kafesin kafayı tutacak yerlerinden vidalanarak kemiğe sokulur. Hasta kafasındaki demir kafesle cihaza sokulur. Bu demir kafesle kafa sabit durur ve bilgisayar üzerinden görülen hasarlı bölge nokta atışı gamma ışınları adeta bıçaklayarak onu etkisiz hale getirir. Sağlam dokulara ise gamma ışınlarının zararı verilmesi işte bu demir kafesle engellenir. Anlatılanlar biraz ürkütücü olsa da inanın beyin ameliyatından çok çok daha iyidir. Gamma Knife seansları ayak üstü tedavi gibi işiniz bittikten sonra sadece demir vidaların olduğu yerde ağrı hissedilir o da ağrı kesicilerle bir kaç gün içinde geçer. Beyin ameliyatının verdiği kişisel ağrılar ve şikayetlerden kat kat daha iyi bir tedavi yoludur.

Türkiye’de sigortası olanlar için ücretsiz yapılan Gamma Knife teknolojisinin en iyi kullanıldığı yerlerden biri Marmara Üniversitesi Hastanesidir. (Başıbüyük, Maltepe’de bulunmaktadır)

Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Neden ve Nasıl Kullanılır? | Başkent Üniversitesi Hastanesinde Gamma Knife Teknolojisi kullanılmakta

Gamma Knife Nedir? Nasıl Kullanılır?

Gamma Knife aygıtı, detaylı beyin hastalıkları ve beyin urlarının tedavisinde çığır açan bir aygıt. Bu aygıt yardımıyla cerrahi araya girmek ve genel anestezi gerekmiyor. Tek seansta yapılan radyo cerrahi tekniği olan tedavi ardından hastalar aynı gün evlerine dönebiliyor. Bir tür robotik cerrahi olarak da adlandırabiliriz.

Başarısı bilimsel olarak ispatlanmış olan Gamma Knife aygıtı, 3,5 santimetreden ufak tümörlerin tedavisi amacıyla kullanılabiliyor. Beyin de bulunan büyük tümörlerde aşamalı olarak yapılan açık ameliyat tedavilerinin ardından lezyon iyice küçültülüyor ve ardından ulaşılamayan kalan ufak miktarlarda oluşan tümörlerin amacıyla da Gamma Knife döneme giriyor. Radyo cerrahi tekniğini kullanan aygıtın çalışma mantığı; “çok sayıda düşük enerjili ışın demetinin bir noktaya yönlendirilerek hastalıklı dokuya yüksek enerji verilmesi ve dokunun yapısının değiştirilmesi” şeklindedir.

Eğer teknoloji ile isimlendirmek gerekirse; odaklanmış radyoaktif enerji olarak ta isimlendirilebilecek olan Gamma Knife, “Kobalt 60” adında bir radyoaktif enerji kullanılmış oluyor. Bu maddeden gamma ışınları elde ediliyor. Cihazın son sürümlerinde 192 ya da 201 adet değişik ışın noktası bulunuyor. Bu ışın noktaları bir yarı kürenin üstüne yerleştirilmiş durumdadır.

Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Neden ve Nasıl Kullanılır? | Gamma Knife cihazında yüzlerce ışın noktası var

Tümörün var olduğu noktanın koordinatları aygıta yükleniyor. Hasta otomatik bir sistemi olan aygıta bağlanıyor. Streotaktik tedavi amacıyla ışın noktalarının var olduğu çerçeve dört noktadan vidalar yardımı ile başa sabitleniyor. Daha sonra aşağı yukarı 200 değişik ışın noktasından urun var olduğu noktaya ışın veriliyor. Verilen gamma ışınları urun var olduğu nokta üstünde prosedür görüyor. Bu sırada urun noktasına göre hasta aygıt doğrulusunda hareket ettiriliyor. Yani yarı küre üstündeki ışın noktaları sabit kalarak, urun noktası her daim hareket ettirerek tedavi uygulanmış oluyor. Diğer bir ifadeyle aygıt, daha eskiden sistemine kaydedilen koordinattaki tümörü, ışınların sabit noktasının çevresinde döndürüyor.

Bu tedavide sarf edilen gamma ışınları düşük enerjili; fakat bu ışınlar aşağı yukarı 200 değişik noktadan verilerek bir noktada yoğunlaştırılıyor. Böylece beyin üstündeki hastalıklı dokulara ya da tümörlerin üstüne dilenen miktarda radyasyon veriliyor. Yani beyin üstünde yalnızca dilenen bölgeye dilenen miktarda radyasyon uygulanmış oluyor. Bu yöntemle anormal dokunun yapısı değişiyor, DNA’sı bozuluyor, damarlanması engelleniyor. Bu hücreler bölünüp çoğalamıyor ve bir vakit sonra ölüyor. Bu şekilde Gamma Knife tedavisi tamamlanıyor.

Gamma Knife, genelde açık beyin cerrahisi olası olmayan ve yüksek risk taşıyan hallerde tercih edilen bir aygıt. Emar aygıtını andırıyor; fakat Gamma Knife gürültülü çalışmıyor. Tedavi zamanı 20 dakika ile 1 saat arasında değişiyor. Bazı vakalarda aniden çok tümöre uygulanırsa vakit 1,5 saate kadar çıkabiliyor.

Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Neden ve Nasıl Kullanılır? | Gamma Knife cihazına girecek hasta kendini hazır hissettiğinde tedavi başlar

Gamma Knife Hangi Hastalıklarda Kullanılabilir?

Gamma Knife, beyin damarsal anomalilerinde, beynin işlevsel bozukluklarında etkili bir tedavi yöntemi. Beyin sapı, kafatası sinirleri, işitme sistemi, beyincik ve damarsal yapılarda görülen tümörler amacıyla yapılan Gamma Knife, yüz siniri hasarı tehlikesini çok düşük oranlara indirerek işitme sistemini de tehlikelere karşı koruyor.

İyi huylu tümörler olarak adlandırılan ve beyin zarı kaynaklı tümörlerde, işitme ve denge sinir kılıfı tümörlerinde gerektiğince olumlu neticeler alınabilen bir aygıt olan Gamma Knife yardımıyla hastalar bu tümörlerden tamamı ile kurtulabiliyor.

Kötü huylu tümörlerde yani beynin hücreleri kaynaklı tümörlerde ise, hasta radyoterapi ve kemoterapi alıyor. Buna karşın büyüyen tümörler amacıyla Gamma Knife tedavisi uygulanıyor.

Metastaz denilen yani bedenin diğer bir yerinden beyine sıçrayan tümörlerde de yapılan ve gerektiğince olumlu tesiri görülen bir aygıt.

Beynin fonksiyon bozukluklarında Parkinson hastalarında ve cerrahi müdahaleyi kabul etmeyen ya da bu talihi olmayan hastalarda da Gamma Knife aygıtı ile tedavi imkanı bulunabiliyor. Fonksiyonel hastalıklardaki uygulamalarda, amaçlanan dokuda sınırlı bir lezyon yaratarak sinirlerin tekrar yapılanması amaçlanıyor. Hedefe gönderilen yüksek enerji yardımıyla meydana gelen lezyonun anormal iletimi bozularak hareket bozukluğu, epilepsi ve ağrı gibi işlevsel hastalıklar tedavi edilebiliyor.

Doğuştan beyinde meydana gelen damar yumağı hastalığı olan ve atardamar ile toplardamar arasındaki anormal bağlantıyla meydana gelen rahatsızlıklarda da aygıtın faydaları görülmüş.

Gamma Knife tedavisi ardından hasta yakın takibe alınıyor. Aylık ya da 3 aylık denetim filmleri ile hastanın hali değerlendirilerek tedavi süreci sonlandırılıyor. Tedavi ardından olumlu netice alabilmek tümörlerin haline göre vakit alabiliyor. Mesela; iyi huylu tümörlerde ve vasküler yani damarsal hastalıklarda 1,5 sene ile 2 sene arasında netice alınabilirken; kötü huylu tümörler ve metastaz yani değişik kaynaklardan bulaşan tümörlerde ise büyüme sürati çok bulunduğu amacıyla birkaç ay içeresinde tesiri görülebiliyor.

Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Neden ve Nasıl Kullanılır? | Gamma Knife cihazına giren hastalar gerçekten umutlu ve sonuçlar çok iyi

Gamma Knife’ın Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir? 

Gamma Knife cihazı, ışın tedavisi tekniği bulunduğu amacıyla ve radyasyon uygulandığı amacıyla birtakım endişelere yol açabilir. Esasında hiç de korkulacak bir hal yok. Çünkü cihazla yapılan ışın tedavisi tekniği anormal dokuların etrafındaki normal dokulara tolere edilebilir civarda zarar veriyor. Gamma Knife’ın tedavi tekniği benzer başka cihazlarla kıyaslandığında gerektiğince iyi neticeler verebiliyor. Bu durumun yanında teknolojiyle birlikte ışın tedavisinin oluşturabileceği durumlar da oluşabiliyor.

Cihaz, normal doku ile anormal dokuyu çok keskin bir sınırla ayırabiliyor. Bu sebeple etraftaki normal dokulara yapılan radyasyon miktarı çok düşük kalıyor. Cihazdaki çok sayıda değişik noktadan verdiği gamma ışınları bir noktada sabitlendiği amacıyla etrafta oluşturdukları hasar da çok az kalıyor; amaçlanan noktaya dilenen miktarda radyasyon uygulanabiliyor.

Gamma Knife Nedir? Gamma Knife Neden ve Nasıl Kullanılır? | Gamma Knife cihazı

Tedavi vakisinde bir saç kılı kalınlığı kadar yani 0,5 milimetre ölçüsünde bir sapma yaşanabiliyor. Bu sebeple tedavide meydana gelebilecek komplikasyonların seviyesi de yüzde 1 seviyesinde kalıyor. Oluşan komplikasyonların büyük bir bölümü de geçici. Tedavi vakisinde genelde saç dökülmeleri olmuyor; fakat beyin dış zarına yakın tümörlerin etrafında lokal saç dökülmeleri yaşanabiliyor. Dökülen saçlar da bir vakit sonra yine çıkıyor.

Cihazın en büyük avantajı; bıçaksız, anestezi uygulanmadan, kansız, yoğun bakımsız tedavi imkânı sunmasıdır. Kafatası açılmadan hastalıklı dokuya ‘dokunma’ imkanı yayınlayan Gamma Knife yardımıyla hastalar birkaç saat içeresinde tedavilerini tamamlayıp evlerine dönebiliyor. Böylece hastalık süresince pahalı bir yoğun bakım tutarı karşınıza gelmek riski bulunmuyor.

Gamma Knife tedavisi ile ölüm riski yüzde 0,5’in; sakatlık riski de yüzde 3’ün altında. Gamma Knife tedavisi ile bedenin aldığı radyasyon miktarı başka radyoterapi cihazlarına oranla aşağı yukarı 100 kat daha az miktarda… Cihazın dezavantajı olarak yalnızca bu radyasyon sayısını gösterebiliriz. Hem de 8 yaşından ufak ve kafatası kalınlığı ve sertliği tam sağlanamamış çocuklarda uygulanmasının çok sınırlı kalması da dezavantaj olarak sayılabilir.