Bilgisayar üzerindeki en önemli parçalardan birisi ekran kartıdır. Ekran kartı monitör üzerinde görüntüleme yapmanıza ve çeşitli yazılım ya da oyunlarda performanslar elde etmenize yardımcı olmaktadır. GPU (Grafik İşlemci) de ekran kartları üzerinde entegre olarak bulunmaktadır. Sizler için detaylı bir yazı hazırladık. Bu yazımız içerisinde GPU nedir? GPU ne işe yarar? Ekran kartı nedir? Ekran kartı çeşitleri nelerdir? başlıklarını inceleyeceğiz.

GPU nedir? GPU ne işe yarar? Ekran kartı çeşitleri nelerdir?

GPU kavramının tanımı; bilgisayar üzerinde görüntülenmekte olan yazı ve grafiklerin oluşturulması sırasında ekran ve işlemci arasında görev yapmakta olan dönüştürücülerdir. Bir bilgisayar üzerindeki görüntü kalitesi hem ekrana bağlı hem de monitöre bağlı olarak değişmektedir. Bilgisayarlarda bulunan ekran kartları; VLB, AGP, PCI, harici ISA ve PCI-express veri yollarını kullanır. Ayrıca bilgisayar kartları olarak mainboard (anakart) üzerindeki chipset içinde entegre olarak ta bulunabilmektedir.

Ekran kartı üretimi; günümüzde oldukça yoğun bir şekilde ilerlemekte ve sürekli yeni modeller çıkmaktadır. Özellikle Bitcoin üretimini GPU olarak yapmak isteyenlerin yoğun bir ekran kartı kullanımları mevcuttur. Ancak günümüz itibariyle ekran kartlarına GPU üretmekte olan hali hazırda iki tane büyük firma bulunmaktadır. Bu firmalar AMD ve Nvidia olarak bilinmektedir. Aralarındaki rekabet dolayısıyla geçtiğimiz her gün GPU mimarisini geliştirmekte ve güçlendirmektedirler. Ekran kartları arasında paylaşımlı denilen ekran kartları da mevcuttur. Bu tip ekran kartları verilmiş olan değer kadar RAM üzerinden, kendi kullanacağı kadar alan ayırabilmektedir. Böyle bir durumda da RAM paylaşıldığı için performans otomatik olarak düşecektir. Anakartların üzerindeki dahili dediğimiz ekran kartları, bellekleri olmadığından dolayı genellikle paylaşımlıdır.

GPU nedir? GPU ne işe yarar? Ekran kartı çeşitleri nelerdir? | PCI Express Grafik kartının üzerindeki bileşenler

Ekran Kartı Bilgisayar Üzerinde Hangi Bileşenleri Kullanır?

Ekran kartları, bilgisayarlardaki 4 tane bileşeni kullanmaktadır. Bunlar anakart, GPU, görüntü belleği ve monitördür. Anakart, ekran kartı için bağlantı ve enerji sağlamaktadır. GPU; her bir piksel için ne yapılacağının kararını vermektedir. Görüntü belleği; ekran kartı üzerine gönderilecek olan bilgileri geçici bir şekilde hafızasında tutmaktadır. Monitör ise ekran kartı üzerine gönderilmiş olan bilgileri görüntülemektedir.

Ekran kartları üzerindeki görüntü işleme gücü günden güne arttırılmaktadır. Dolayısıyla güç gereksinimi de aynı oranda artmaktadır. Oyun bilgisayarı denilen yüksek performanslı ekran kartları, yüksek miktarda güç tüketmektedir. Son zamanlarda güç kaynağı ve işlemci üreticileri verimlilik kısmına daha fazla önem vermektedir. Ancak grafik işlemcilerin güç ihtiyacı sürekli artmaktadır. Aslında şunu söylemek mümkün olacaktır. Ekran kartı bir bilgisayar üzerindeki en çok güç tüketen donanım haline gelmiştir.

Bilgisayarlar üzerindeki güç kaynakları da sürekli gelişmektedir. Örneğin; PCI-Express girişe sahip olan ekran kartlarında kısıtlama bulunmaktadır. Bu sebeple güç tüketimi 75 watt ile sınırlı bulunmaktadır. 75 watt üzerinde güç tüketmekte olan ekran kartları, genel olarak güç kaynaklarına direkt olarak bağlantı özelliği bulunanlarıdır. Bu soketler de iki şekildedir. 6 pine sahip ve 75 watt güç harcayanlar, bir de 8 pin girişe sahip olup 150 watt enerji harcayanlardır.

GPU nedir? GPU ne işe yarar? Ekran kartı çeşitleri nelerdir? | CPU bilgisayar işlemcisi, GPU ise ekran karının işlemcisidir. Fotoğrafta arasındaki core farkı gösteriliyor

Bilgisayar Üzerinde Görüntünün Oluşması ve Monitöre Aktarılması Nasıl Sağlanmaktadır?

Bir bilgisayarın ekran kartı bulunmuyor ya da sorunlu ise zaten hiçbir şekilde görüntü alamazsınız. Ekran kartı vasıtasıyla görüntünün oluşturulması ve monitör üzerine aktarılması, belli bileşenlere bağlıdır. Bu konu ile ilgili 4 adet bileşen bulunmaktadır. Bunlar; VGA BIOS, GPU, Video RAM ve RAMDAC‘tır. Bu bileşenleri kısaca tanımlayalım.

1. VGA BIOS: Adından da anlaşılacağı gibi VGA BIOS, ekran kartının çalışması için gerekli olan komutları barındırmaktadır. Ekran kartının ne iş yapacağını ve ne zaman yapacağını belirlemektedir.
2. Grafik İşlemci (GPU): GPU denilen şey adeta ekran kartının beynidir. Aktarılan tüm görüntü işlemlerini ve görüntülerin hesaplamalarını, işlemcinize yansıtmaksızın, ekran kartı üzerinde gerçekleştiren yonga olarak tanımlanmaktadır.
3. Video RAM: GPU denilen kısım görüntüyü oluşturuyorken, öncelikle ekran kartının üzerindeki hafızayı kullanmaktadır. Bu hareket ile bellek yalnızca işlemci tarafından kullanılmış olacak. Ve performansın artmasına sebep olacaktır.
4. RAMDAC: RAMDAC, anlamı dijital analog çeviricidir. Ekran kartı aktarılacak olan görüntüyü belleğe kaydeder. Bu sırada sayısal veriler monitör üzerinde görüntülenecek olan analog sinyallere dönüştürür. Böylece görüntü ekran kartı ile monitör çıkışına gönderilecektir. RAMDAC‘in veri aktarma ve dönüştürme hızı, sizin ekran yenileme hızınızı belirler. Bu hızın ölçüm değeri ise Hz’dir. Buna bir örnek vermek gerekirse; siz monitörünüzün ekran yenileme hızını 85 Hz olarak ayarlamışsanız, bu görüntünün saniyede 85 kere yenilendiğini anlamına gelmektedir.

İlgili Link: RAM nedir? RAM nasıl çalışır? RAM çeşitleri nelerdir?

Ekran Kartı Çeşitleri Nelerdir?

Ekran kartlarının birçok çeşidi bulunmaktadır. Fiziksel yapısına olarak değişmektedir. Öncelikle yazının başında da belirttiğimiz gibi tümleşik denilen onboard ekran kartları ve harici denilen yani yuvaya takılan ekran kartları modelleri mevcuttur. Onboard ekran kartları performans gerektiren çizim ya da oyun gibi yazılımlarda tercih edilmemektedir. Günümüz şartlarında farklı üreticiler tarafından birçok kullanıma uygun şekilde ekran kartları üretilmektedir. Ekran kartları üzerinde veriyolu standartı mevcuttur. Bunlar sırası ile PCI, ISA, AGP, PCI-X ve PCI-e olarak gruplandırılmaktadır.

GPU nedir? GPU ne işe yarar? Ekran kartı çeşitleri nelerdir? | CPU , GPU ve TPU

Ekran Kartının Tarihi Nedir?

Ekran kartı ilk etapta görüntü kartı olarak bilinmekteydi. İlk olarak ta seri üretimi yapılmış olan Apple II mikrobilgisayar üzerinde kullanılmıştır. 1981 yılına gelindiğinde IBM şirketi; tek renkten oluşan ekran kartlarına sahip olan bilgisayarları piyasaya çıkarmıştır. Bundan 1 yıl sonra yani 1982 yılında Hercules şirketi; ilkinden çok daha yetenekli olan Hercules Graphics Card adında ilk ürününü piyasaya çıkarmıştır.

Görüntü standartları da renkli olarak şu şekilde ilerlemiştir. İlk renkli görüntü standartı 1981’de CGA (Color Graphics Adapter), devamında yani 1984’de EGA (Enhanced Graphics Adapter), ve yalnızca PS/2 modelleri için üretilmiş MCGA ve VGA (Video Graphics Array) piyasaya sürülmüştür. 1989 yılı sonrasında ise IBM şirketi; görüntü kartı standartı dediğimiz gelişimdeki eski gücünü kaybetmiştir. Hala bugün bile VGA dediğimiz 16 renge sahip ve 640*480 çözünürlüğü olan ekran kartı girişleri, bilgisayarlar üzerinde bulunmaktadır.

Zaman içerisinde VGA standartlarının yerini de farklı standartlar almıştır. 1280*1024 çözünürlüklü ve 16 bitlik renk derinliğe sahip standartlar, bugünün bilgisayarlarında da bulunmaktadır. Bu teknolojinin adına da VESA (Video Electronics Standarts Association) denilmiştir. Aslında SVGA ve XGA gibi tanımlar da mevcuttur. Ancak bunlar geliştirilmiş olan ekran kartı standartlarını değil de monitörünüzün desteklemiş olduğu çözünürlüğün tanımlanması için kullanılmaktadır.

Geliştirilmekte olan görüntü modları ilk etapta yazı tabanlı olarak çıkarılmıştır. Sonralarda ise piksel tabanlı olarak geliştirilmeye başlanmıştır. 1990 yılı itibariyle ekran kartları üzerinde adeta devrim yaşanmıştır. Artık GPU‘ya sahip olan ekran kartları geliştirilmiştir. 1996 yılında 3dfx Interactive şirketi tarafından 3D hızlandırıcısı olan Voodoo Graphics adı verilen ekran kartı chipsetleri oluşturulmaya başlanmıştır. Dolayısıyla chipset sayesinde tüm bilgisayarların 3.boyuttaki geometrik şekillerin işlemlerini gerçekleştirmesine olanak sağlanmıştır.

Sürekli artarak devam eden 3D performans ihtiyacına karşılık Multi-GPU yani SLI dediğimiz ve Crossfire dediğimiz metodları geliştirilmiştir. Geliştirilmiş olan bu teknolojiler, ekran kartı üzerinde paralel olarak bulunmaktadır.

GPU nedir? GPU ne işe yarar? Ekran kartı çeşitleri nelerdir? | Ekran kartı denildiğinde en çok tercih edilen genelde GTX serisi

Ekran Kartı Donanım Arabirimleri Nelerdir?

Ekran kartı donanım arabirimleri; toplamda 6 adet olarak bilinmektedir. Bunlar sırası ile ISA, IBM uyumlu olanlar, VeESA Local Bus, AGP, PCI ve PCI-Express arabirimleridir. Ayrıca harici olarak kullanılan ekran bağlantı türleri de bulunmaktadır. Bu türler de kendi aralarında 9 adet olarak bilinmektedir. Bunları sıralamak gerekirse; VGA-Out, HDMI-Out, DVI Out, Display Port, Mini HDMI Out, TV-Out, Component Out, S-Video ve Tv-In girişleridir.

Ayrıca Bakınız

• Bilgisayarı yavaşlatan gizlice güç tüketen işlemler nelerdir?
• Bilgisayarlarımızı Korumak İçin Yalnızca Antivirüs Koruması Yeterli Midir?