Güneş sisteminde birden çok düzlem mi var?

Güneş Sistemi üzerinde yapılan araştırmalarda tek düzlem olarak bazı sapmalar olduğu gözlemlendi. Kuyrukluyıldızların ve bazı gezegenlerin yörünge sapmaları uzmanların acaba ikinci bir güneş mi var sorusunu akla getirdi? Buda akıllara Güneş sisteminde birden çok düzlem mi var? sorusunu getiriyor. Gökbilimcilerin bu konu hakkındaki düşünceleri yazımızda.

Güneş sisteminde birden çok düzlem mi var?

Güneşimizin tüm gezegenleri ve uyduları ortak bir düzlemde hareket ederler; güneşin ekvator seviyesinde, yıldızımızın etrafında dönerler. Bu düzen bu gökcisimlerinin ilkel bulutsuda yani gaz ve tozdan oluşan bir diskin dönmesiyle oluşmasına uzanır.

Fakat güneş sistemimizin dış kenarında bazı sapmalar var: Küçük gezegenlerin ve Oort bulutundaki uzun periyotlu Kuyrukluyıldızlar bu şemanın dışına taşıyorlar. Tutarsızlıkların olası nedenleri olarak yıldızların yakın geçişi olduğu kadar güneşin eskiden var olan “ikiz kardeşi” tartışılan konular arasında.

Bu bozucu etkilere rağmen kuyrukluyıldızların yörüngelerindeki en uzak noktalar yine de epiliktik ile aynı yükseklikte bulunmaları gerekiyordu ama durum böyle değil.

Bu konu için bir açıklama arayan Japon Ulusal Astronomi Gözlemevi’nden Arika Higuchi, diğer olası bir bozucu etkiyi daha yakından inceledi. İnceleme sonunda Samanyolumuzun yerçekimi etkisi olduğunu açıkladı.

Samanyolumuzun yerçekimi etkisi nedir?

Bu etki konumumuza bağlı olarak güneş sistemimiz üzerinde hafif değişken bir kuvvet uygular. Bu galaktik gelgit kuvveti, Oort bulutundaki gök cisimlerin gelişimi üzerindeki baskın etkidir. Gelgit yada med cezir kısaca, gökteki bir cismin başka birine uyguladığı Kütleçekimi sebebi ile her iki cisimde de meydana gelen şekil bozulmalarına denir. Gelgit deyince ilk akla gelen, her bir ay gününde Ay ve Güneş’in göreli konumlarındaki değişmelerinden dolayı,  kütleçekimlerinde oluşan farklılıklar ile Dünyadaki deniz seviyelerinin yükselmesi ve alçalması olayıdır.

Araştırmacı bu yüzden karmaşık bilgisayar simülasyonlarıyla, bu galaktik gelgitlerin Oort bulutundaki gökcisimlerini oluşumlarından bu yana ne derece etkilediklerini inceledi. Daha sonra ise sonuçları Jet Propulsion Laboratuvarı’ndaki (JPL) veri bankasında yer alan uzun periyotlu kuyrukluyıldızların yörünge gözlemleriyle karşılaştırdı.

Beklenildiği gibi Samanyolunun gelgit kuvvetleri uzun vadede kuyrukluyıldızların yörüngelerini yönlendiriyorlar. Fakat bu şimdiye dek tahmin edilenin aksine daha az kaotik ve rastlantısal olarak gerçekleşiyor. Simülasyonlar, uzun periyotlu kuyrukluyıldızlarındaki en uzak noktaların iki düzlem üzerinde yoğunlaştığını gösteriyor: Güneş sisteminin ekiliptiğinde ve ona karşı eğimli olan ikinci bir düzlemde.

Vaktinde kullanılmamış olduğu için ikinci düzlemi boş ekiliptik olarak isimlendiriyoruz diyor araştırmacılar. Çünkü ancak galaktik gelgit kuvvetlerinin devam eden etkisiyle bazı kuyrukluyıldızlar, boş epileptiğe yönlendirilmiş. Güneş sistemimizin yörünge düzlemi gibi samanyolu nunda karşısındaki düzlemde 60 derece eğimli halde.

Bu sonuç kuyrukluyıldız veri bankasındaki 600 gökcisminin karşılaştırılmasıyla kanıtlanmış. Burada ilginç olan nokta şu: İki simetrik yörünge düzlemindeki kuyrukluyıldızların dağılım oluşumları hakkında da bilgi veriyor.

Oort bulutundaki uzun periyotlu kuyrukluyıldızların ekiliptik ve boş eklipteki yoğunlukları gezegensel nesnelerin bir zamanlar güneş sisteminin ana düzleminde döndüklerinin bir kanıtıdır diyor araştırmacılar.

Ayrıca bakınız

• Güneş sisteminin ev sahibi Samanyolu galaksisi