Hayvanların neden göz bebekleri farklıdır?

Bazı hayvanların gözleri neden farklı şekildedir?  Bilim insanları hayvanların gözleri konusunda araştırma yaparken farklı işlevlerini görmeye başladılar. Hayvanların neden göz bebekleri farklıdır? hiç merak ettiniz mi? Köpeklerden kurbağalara, işte size nedeni…

Hayvanların neden göz bebekleri farklıdır?

Göz bebeği, gözün iris tabakasında ışığın girmesini sağlayan alandır. Işık göz dokusundan emildiği için siyah gözükür. İrisin büyümesiyle ve küçülmesiyle, gözün içine giren ışık içerde ayarlanması bir reflekstir. Çeşitli hayvan gözlerine dikkatlice bakıldığında  (yırtıcılara sakın bakmayın), tek bir şekile benzemediklerini göreceksiniz.

Yakın zamanda yapılan bir bilimsel çalışmada, farklı hayvanlara ait göz bebeklerini inceleyen bilim insanları, hayvanın ekolojik konumundan faydalanabilmesi için farklı fonksiyonellik sağlayan farklı şekillerde göz bebeklerine sahip oldukları sonucuna varmıştır. Örneğin, av hayvanlarının göz bebekleri yırtıcıları ve nereye kaçacaklarını tespit etmek için geniş bir görüş alanına sahiptir. Buna karşılık, yırtıcıların göz bebekleri onları avlanma konusunda daha donanımlı yapmak için çok daha fazla büyür, böylece her türlü ışıkta avlanabilir, avlarını kafalarını çevirmeden tespit edebilirler. Bu sayede saldırma zamanından önce duruşlarını bozmazlar.

Özellikle ilginç olan bir nitelik, koyun, keçi, at gibi hayvanların dikdörtgen yatay göz bebeklerinin, kafalarını hareket ettirseler bile, yere paralel olarak dönebilmesidir; buna sikloverjans denir. Bu inanılmaz akıllı evrimsel adaptasyon, göz bebeklerinin hayvanlar için en iyi şekilde işlemesini sağlayarak hayvanın kaçması gerektiği zamanlarda imdadına yetişir.

Farklı yapıdaki hayvanların göz bebekleri ve bunların hayvanın yaşam stili ile nasıl bağdaştığını öğrenmek için okumaya devam edin.

İşte tüm hayvanların göz bebekleri

1. Yuvarlak göz bebekleri. Köpek, kurt ve büyük kedilerin yuvarlak göz bebekleri vardır. Genellikle gündüz vakti aktif olarak av kovalarlar. Yuvarlak göz bebeği görüş alanlarının çok fazla geniş olmadığını gösterir fakat en baş yırtıcılar olarak, düşmanları pek fazla olmadığından saldırıdan kaçmak için görme yetilerine ihtiyaç duymazlar.
2. Hilal şeklinde gözbebekleri. Bu göz bebeği çeşidi dikenli vatozlarda, yassı balıklarda ve bazı kedi balıklarında görülür. Hilal şeklinde göz bebekleri, suyun kırılmasının etkilerini azaltarak görüşü iyileştirir. Geniş görüş alanı sağlayarak yakınlardaki yırtıcıları veya potansiyel avları tespit etmelerini sağlar. Ayrıca kontrastı da artırır.
3. Dikey yarıklı göz bebekleri. Bu tip yapıya sahip hayvanlar avlarını pusuya yatıp yere yakın avlayan kedi, tilki ve hatta timsahlardır. Yarıklar göz bebeklerinin genişlemesini sağlayarak göze giren ışığı artırır. Bu, farklı ışık şartlarında avlanan yırtıcılar için bir adaptasyondur.
4. W şeklinde göz bebekleri. Mürekkep balığında olan bu göz bebekleri, modifiyeli yatay-yarıklı göz bebekleridir. Karanlıkta göz bebekleri neredeyse yuvarlaktır, aydınlıkta ise W şeklini alır. Bu, ışığın göz bebeğine birçok farklı açıdan girmesini sağlar, görüntü karşıtlığını yükseltir ve daha uzak mesafeyi görmeye imkân tanır.
5. Yatay göz bebekleri. Dikdörtgen şeklinde yatay göz bebekleri koyun, keçi ve at gibi düşmanı çok olan hayvanların sahip olduğu bir özellik. Bu merakla bakan göz bebekleri, geniş bir görüş alanı sağlayarak hayvanın potansiyel düşmanı önceden tespit etmesini kolaylaştırır. Ayrıca kaçışa yardımcı olması için zemine de odaklanmasına yardımcı olur.
6. Dikey delikli göz bebekleri. Gekoların (ve bazı balıkların) göz bebekleri aydınlıkta çoklu iğne delikleri olan çok ince dikey yarıklara dönüşür. Bu çoklu boncuklar, kertenkeleye mesafe algısı ve farklı ortamlarda avlanma becerisi sağlar.
7. Yatay yarıklı göz bebekleri. Kurbağa, yılan ve ahtapot gibi hayvanlarda bulunur. Bu göz bebeği çeşidi yırtıcıların dikey hareketini tespit etmek ve önlem almak için faydalıdır. Gece görüşünde bol ışık almak için genişler.

Ayrıca bakınız

• Hayvanlar nasıl görür? Hayvanların gözleri birbirinden farklı mı?