Hepatit C virüsü nedir? Hepatit C virüsünü ve tedavisini kim buldu?

2020 Nobel Tıp ödülünü Hepatit C virüsü bulan bilim insanları aldı. Hepatit C virüsü nasıl keşfedildiğini anlatırken Hepatit A ve Hepatit B virüslerin keşfinden de bahsedeceğiz. Her yıl 400 bin kişi Hepatit C Virüsü yüzünden ölüyor. Yazımızda Hepatit C virüsü nedir? Hepatit C virüsü nasıl bulundu? Hepatit C virüsünün bulunması neden önemli? Hepatit C aşısı neden gerekli? soruların cevabı da yazımızda.

Hepatit C virüsü nedir? Hepatit C virüsünü ve tedavisini kim buldu?

Hepatit C virüsü üzerindeki çalışmalardan önce Hepatit A ve Hepatit B virüslerinin keşfedildiği dönemlerde kandaki kronik hepatit vakalarının nedeni henüz açıklanamıyordu.

Hepatit C virüsünün keşfi, kronik hepatit vakalarının nedenlerini ortaya çıkarttığı gibi yeni testlerin ve milyonlarca insanın yaşamını kurtaran yeni ilaçların geliştirilmesinin de yolunu açtı. Karaciğer enflamasyonu veya hepatit, virüslerin neden olduğu enfeksiyonlardır.

Ancak aşırı alkol tüketimi, çevreden gelen toksinler ve otoimmün hastalıklar da karaciğer enflamasyonuna yol açabilir. 1940’larda enfeksiyon kaynaklı hepatitin başlıca iki tipi olduğu anlaşılmıştı. İlki Hepatit A olarak bilinir; kirli su ve yiyeceklerden bulaşır. Bu tip hepatit hastayı uzun süre etkilemez; çabuk iyileşir.

İkinci tipi yani Hepatit B, kan ve vücut salgılarıyla bulaşır ve daha ciddi bir tehdit oluşturur. Çünkü Karaciğer kanseri  ve siroz hastalığı gelişimine uzanan kronik durumlar yaratabilir. Hepatitin bu şekli sinsi sinsi ilerler; görünüşte sağlıklı bireyler semptom göstermeden yıllarca enfeksiyonu taşır. Kanda bulunan hepatit ölümcüldür; dünyada bir milyondan fazla can kaybına neden olabilir.

1960’larda genetikçi Baruch Blumberg kanla taşınan bir hepatit tipine Hepatit B olarak bilinen bir virüsün yol açtığını keşfetti. Bu keşif ile birlikte tanı testlerinin ve etkili bir aşının geliştirilmesinin yolunu açtı. Blumberg bu keşfi nden dolayı 1976’da Nobel Tıp Ödülü’ne layık görüldü.

Hepatit C virüsü nasıl bulundu?

O sırada Hepatit C virüsünü bulacak adam Harvey J. Alter ABD Sağlık Enstitüleri’nde (NIH) çalışıyordu ve kan nakli olan kişilerde tekrarlayan hepatitlerin nedenlerini araştırıyordu. Yeni keşfedilen Hepatit B virüsü için geliştirilen kan testleri kan nakilleriyle bağlantılı hepatit vakalarının sayılarında belirgin düşüşlere yol açtıysa da Alter ve ekibi, bunların dışında çok sayıda hepatit vakasının bulunduğunu fark ediyor ve kaygı duyuyordu. Bu sırada Hepatit A testi de bulunduğu için bu açıklanamayan hepatit vakalarının nedeni kesinlikle Hepatit A da değildi.

Harvey J. Alter ve ekibi kan nakilleriyle ortaya çıkan kronik hepatit vakalarındaki artışa bir açıklama getirmek için, bu hastalardan alınan kanı şempanzelere enjekte etti. Bu bilinmeyen enfeksiyon unsurunun virüs ile benzerlikler taşıdığı anlaşılınca bu Hepatit türü A ve B olmayan Hepatit olarak tanımlandı.

2020 Nobel Tıp Ödülü sahipleri: Sağdan sırayla, Harvey J. Alter, Charles M. Rice ve Michael Houghton

Hepatit C virüsünün tanımlanması

Bu yeni virüsün tanımlanmasına öncelik verildi. Virüs avı için kullanılan tüm geleneksel tekniklerlerden ayaralanıldı, ancak virüs bir türlü yalıtılamadı. O sıralarda bir ilaç şirketi olan Chiron’da çalışan Michael Houghton ve ekibi virüsün genetik diziliminin yalıtılması işlemini üstlendi.

Ekip viral DNA parçacıklarını klonlamaya çalıştı. Çalışmanın sonunda bir pozitif klon bulundu. İleri çalışmalarda bu klonun Flavivirus ailesine ait yeni bir RNA virüsünden türediği anlaşıldı. Ve bu virüse Hepatit C virüsü dendi.

2020 Nobel Tıp Ödülü Hepatit C virüsünü bulanlara gitti

Harvey J. Alter, Michael Houghton ve Charles M. Rice onlarca yıldır kronik hepatit vakalarının nedenini ortaya çıkartmaya çalışan üç önemli bilim insanı. Yaklaşık 50 yıl boyunca Hepatit C virüsünü bulmak, test geliştirmek ve tedavisi için yeni ilaçlar üretmek için çabaladılar. Nobel ödülünü de hak ettiler. Şimdi Hepatit C aşısı için çalışacaklar.

Michael Houghton ödül sonrası kendisi ile yapılan söyleşide virüsün keşfi nde yaşadıkları zorlukları şöyle anlatıyor: “1980’lerde virüslerin yalıtılmasında bugün kullandığımız teknoloji yoktu. 7-8 yıl boyunca neredeyse 30 farklı yaklaşım denedik. Ve yüz milyonlarca klonu taradıktan sonra tek bir klon elde ettik. Hiç unutm yorum o zamanlar çalıştığım enstitüye gidip gelirken yol üzerinde yapılmakta olan otelleri gözlerdim. İçimden ‘Yeni bir otele daha başlıyorlar. Bu oteli tamamladıklarında biz virüsü klonlamış oluruz’ diyordum. Ne var ki biz klonu buluncaya kadar o yol üzerinde 10 otel daha inşa edildi. Kısaca çok çalıştık ve inancımızı hiç kaybetmedik”

Virüsün keşfi nden sonra sıra yapbozun eksik parçasını bulmaya geldi. Virüs tek başına hepatite yol açabiliyor muydu? Bu aşamada devreye Charles M.Rice girdi. Washington Üniversitesi’nden ekibiyle birlikte virüsü çoğalarak kronik hastalığa yol açtığını tespit etti. Bu da, Hepatit C virüsünün tek başına kan nakillerinde ortaya çıkan ve açıkl namayan hepatit vakalarının sorumlusu olduğunu kanıtlayan nihai aşamaydı.

Hepatit C keşfi ne anlama geliyor?

2020 Nobel Tıp Ödülü, insanlık için büyük bir tehdit oluşturan Hepatit C virüsünü keşfederek, teşhis ve tedavi yolunu açan Harvey J. Alter, Michael Houghton ve Charles M. Rice isimli üç bilim insanına verildi. Hepatit C virüsünün keşfi. virüslerle mücadelede çok önemli bir dönüm noktası. Yaklaşık 50 yıl süren bu mücadelenin kazanılması koronavirüse karşı sürdürülmekte olan çalışmalara ışık tutuyor, umutları canlı tutuyor.

Nobel ile ödüllendirilen Hepatit C virüsünün keşfi , şu anda viral hastalıklara karşı yürütülen mücadelede bir dönüm noktasını temsil ediyor. Bu keşif sayesinde virüs için çok hassas kan testleri geliştirilebilmiş ve kan nakliyle yayılan hepatit vakalarının önü alınabilmiştir.

Bu da küresel açıdan çok önemli bir sağlık sorununun çözülmüş olduğu anlamına geliyor. Ayrıca hızlı bir şekilde Hepatit C’ye karşı antiviral ilaçların geliştirilmesi dünyada bu hastalığın tamamen silinmesi beklentisini de yarattı. Bu hedefe ulaşmak için kan testlerine erişimin kolaylaştırılması ve antiviral ilaçların yaygınlaştırılması için uluslararası işbirliğinin artırılması gerekiyor.

Hepsinden önce aşı çalışmalarına ağırlık verilmesi önem kazanıyor. Bugün dünyada 71 milyon insan hala kronik Hepatit C enfeksiyonu ile savaşıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre dünyada her yıl 400.000 insan Hepatit C yüzünden yaşamını yitiriyor.

Ayrıca bakınız

• Enerji içeceklerini tüketmek Hepatit C’yi tetikliyor!