Hipertermi nedir? Vücut ısısının aşırı artması öldürür mü?

Küresel ısınma ciddi sorunlarımızdan biri. Aşırı sıcaklıkların artması özellikle bebek, çocuk ve yaşlıları ölüm riski ile karşı karşıya getirebilir. Bu yazımızda sıcak çarpması ile vücut ısısının artması arasındaki ilişki nedir? Vücut ısısının aşırı artması yani Hipertermi nedir? Sıcak çarpması nedir? Sıcak nasıl öldürür? Sıcak çarpması nasıl anlaşılır? Sıcak çarpmasında nasıl ilkyardım yapılmalı? Sıcak çarpması beyne zarar verir mi? sorularının cevabını bulabileceksiniz.

Hipertermi nedir? Sıcak nasıl öldürür?

Vücut sıcaklığı çok yükseldiğinde her şey yıkıma uğrar. Bağırsaklar zehirli atıklarını kana salar, hücreler ölmeye başlar ve yıkıma yol açan iltihabi süreç başlar.

Yazın gelmesiyle birlikte ani ölümlere hazırlıklı olmalıyız. Dış mekânda çalışan işçiler ilk etkilenen grup olmasına rağmen ölenlerin çoğunluğu yaşlı ve zihinsel hasta insanlar.

Aşırı vücut ısısının tıbbi terimi “hipertermi”dir. İlk aşama olan sıcak bitkinliği, aşırı terleme, bulantı, kusma ve hatta baygınlık olarak ortaya çıkar. Nabız hızlanır ve cilt nemli hale gelir. Kas krampları sıcak bitkinliğinin erken belirtilerindendir.

Sıcak bitkinliği, soğuk alana taşıma, kıyafetlerin gevşetilmesi, soğuk uygulamalar ve ıslak havlu temasıyla geri döndürülebilir bir tablodur.

Fakat sıcak bitkinliği yaşayan insanlar rahatlamazlarsa bu masum görünen durum “sıcak çarpması”na ilerleyebilir. Bu durumda vücut sıcaklığı 40°’nin üzerine çıkar. (40° tahmini bir sıcaklıktır. İnsan bedeni birkaç derece değişime bile çok zor dayanır.)

İnsan vücut sıcaklığı, normal şartlar altındaki ısısı 36,5 derecedir

Sıcak çarpması nasıl anlaşılır?

Sıcak çarpmasında terleme durur ve cilt kurur, kızarır. Nabız hızlanır. Kişi kendinden geçebilir, çılgına dönebilir.

Aşırı sıcaklığı düşürmeye çalışan ciltteki damarlar genişler, kan cilde hücum eder, bu da bağırsaktaki damarların daralmasına neden olur.

Normalde bağırsağın içindekileri tutmaktan sorumlu hücreler gevşemeye başlar, bağırsağın içindeki zehirli maddeler kana karışır. Vücuda sızan bu zehirli maddeler yaygın bir iltihabi reaksiyona yol açar, vücut bunlarla savaşmaya çalışırken kendi hücrelerine ve dokularına da zarar verir.

Esas zararı vücudun geliştirdiği savunma mekanizması verir. Kaslar yıkılmaya başlar, kendi içerikleri kana karışır, böbreklere aşırı yük oluşturup yetmezliğe sokar, bu duruma “rabdomiyoliz” adı verilir.

Dalaktaki proteinler sıcaklığın sonucu olarak kümeleşmeye başlar, kısaca pişerler. Normalde zararlı maddeleri dışarıda tutan kan-beyin bariyeri geçirgen hale gelir, zararlı maddeler beyne sızabilir.

Sıcak çarpmasıyla ölen insanların otopsilerinde beyinde küçük kanamalar, minik inme alanları gözlenmiştir.

Sıcak çarpmasından kurtulan insanların % 30’unda kalıcı beyin hasarı gözlemlenir.

Değişen vücut sıcaklıklarının anlamları

Sıcak çarpmasında nasıl ilkyardım yapılmalı?

Sıcak çarpması yaşayan insanların %10’u ölür. Bu yüzden acil tıbbi müdahale ve soğutma zorunluluktur.

Acil yardım alma olasılığı olmayan kırsal alanlarda yaşayan, havalandırması olmayan evlerde yaşayan bir insan yeterli yardım gelmeden sıcak çarpması yaşayabilir, hat ta ölebilir.

Kronik hastalığı olan yaşlılar, vücut sıcaklıklarını korumada güçlük çekebilirler. Beden ve beyin arasındaki susuzluk hissini sağlayan sinyaller eskisi kadar iyi çalışmıyor olabilir (Aynı risk bebekler ve küçük çocuklar için de geçerlidir, onlar da vücut sıcaklıklarını korumada zorluk yaşayabilirler).

Nörolojik ve zihinsel özürlü yaşlılar sosyal olarak daha yalnızdırlar; bu da sıcak ölümleri bakımından en büyük risk faktörüdür.

2003 Ağustos’unda Fransa’da çoğu Avrupalı tatil yaparken, yaşlılar boş apartmanlarda ölü bulundular. Çoğunun sokak kapıları aralıktı. Bu da gösteriyor ki sıcak krizine girdiklerini hissetmişler ve yere düşmeden önce çıkıp yardım istemeye çalışmışlardı.

Bazıları ise kapana kısılmışlardı. Örneğin 80 yaşında, kalça operasyonu geçirmiş bir yaşlı 7. katta mahsur kalmıştı.

Uzmanlar bu yaşlıların yardım isteyemediklerini sanıyor. Ancak yeterli yardımın gelmesi halinde ölümlerinin önlenebileceğini söylüyorlar.

Ayrıca bakınız

• Dünyayı kasıp kavuran sıcaklıkların nedeni Küresel Isınma!