İdrar Yolu Enfeksiyonu nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi

İdrar Yolu Enfeksiyonu | İYE,  en eski hastalıklardan olup, günümüze gelen ilk tarihi belgeler Millattan Önce 1550 yılına ait Ebers Papirüsünde geçmektedir. İdrar Yolu Enfeksiyonu Mısırlılar tarafından “mesaneden ateş saçmak” olarak tanımlanmıştır.

1930’lara kadar tedavi şekli baharatlar, kan alma ve istrahat gibi yollarla geçiştiriliyordu. 1930’dan sonra antibiyotiklerin geliştirilmesi ile tedavinin süreci değişti.

İdrar Yolu Enfeksiyonu, idrar yolunun alt ve üst olmak üzere 2 değişik çeşidi bulunmaktadır. Çünkü hastalık idrar yolunun her bölgesinde görülebilir. Alt idrar yolundaki enfeksiyonlar daha basit bir sistit  yani mesane enfeksiyonu olarakta bilinmektedir. Üst kısımda daha zor bir enfeksiyon olup,  piyelonefrit  yani böbrek enfeksiyonu olarakta ismi değişmektedir.

Alt İdrar Yolu Enfeksiyonunun en belirgin tanılama şekli ise ağrılı işeme, sık işeme yada devamlı işeme ihtiyacı hissetmedir. (veya ikisi birden)

Üst İdrar Yolu Enfeksiyonunun en belirgin tanılama şekli ise, ateş ve göbek kısmında ağrılar olabilir. Fakat yaşlı ve çocuklarda bu belirtilerde görülemeyebilir.

Alt yada Üst İdrar Yolu Enfeksiyonunu oluşturan temel bakteri ise Escherichia colidir. Fakat bazı organlarda oluşan enfeksiyonlara neden olan bakteriler, virüsler veya mantarlar da nadiren sebep olabilmektedir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?

İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE), boşaltım sistemi yani üriner sisteminde kötü bakterilerin çoğalmasıdır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu özellikle Çocuklarda çok sık görülür.

Hastalığın cinsiyet seçimi yoktur. Her insanda görülebilir. Fakat erkeklerde görülme oranı kadınlara göre daha azdır. Sadece yeni doğmuş kızlarda çok az görülmektedir. Araştırmalara göre 7 yaşına kadar erkek çocukların %1,6’sı, kız çocuklarının %7,8’inde görülmektedir.

Böbrek yetmezliği olan kişilerde vezikoüreteral reflü (mesanede toplanan idrarın böbreklere doğru geri kaçışı) ve böbrek taşı hastalığının nedenlerinden biride İdrar Yolu Enfeksiyonudur.

İdrar Yolu Enfeksiyonu nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi | Böbrekler ve mesane

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Oluşur? | Nedenleri

Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu, erkeklere oranla daha sık görüldüğünü söylemiştik. Her 2 kadından biri, tüm hayatı boyunca en az 1 kere bu hastalığa yakalanabilir. Bir kere bu hastalığa yakalanmış kişinin tekrar olmayacak diye bir kaidesi yoktur.

İdrar Yolu Enfeksiyonu hastalığının olası grubu içinde, kadın anatomisi, cinsel ilişki ve aile geçmişi sayılabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu hastalığı tam belirlenmediğinde,  ilk beş yılında böbrekte enfeksiyon olması kalıcı ve ilerleyen hasarlara neden olabilir. Hatta kontrol altına alınamazsa böbrek yetmezliği ile sonuçlanabilir.

Nasıl Oluşur?

İdrar torbası yani kesesi adı verilen Mesane, normalde idrarı geri tepmemesi gerekir. Çünkü idrarı gönderen Böbrekler bir gerisindedir. İşte sorun burada başlıyor mesanedeki idrarın geri kaçmasının tıbbi terimi Vezikoüreteral reflü, mesanedeki kötü mikroorganizmalar yukarı üriner sisteme (Böbrekler) çıkar. Böbreklerde sorunlar hep böyle başlar. Böbrek enfeksiyonlarının çoğunun ana sebebidir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi | E koli bakterisi

İdrar Yolu Enfeksiyonu olmayan çocuklarda, mesanedeki idrarın geri kaçmasının tıbbi terimi Vezikoüreteral reflü oranı ortalama olarak yüzde 1’dir.

Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonu olan çocuklarda ortalama yüzde 35 civarında mesanedeki idrarın geri kaçmasının tıbbi terimi Vezikoüreteral reflü vardır.

Erkek bebekler ilk yılında kızlara göre daha riskli bir grupta olmasının nedeninden biri sünnettir. Yeni doğan erkek çocuklarında İdrar Yolu Enfeksiyonu olan çocuklar, yüzde 90’ı sünnetsiz yüzde 10’u ise sünnetli idi.

Escherichia Coli ve diğer bakteriler

Tıbbi olarak anlatılırsa İdrar yolu enfeksiyonlarının %80-85’inin altında Escherichia Coli bakterisi yatarken, %5-10’unda sebep Staphylococcus saprophyticus bakteriside neden olmaktadır.

Nadiren viral veya fungal enfeksiyonlara bağlı olarak da oluşabilir.

Diğer bakterilerden Klebsiella, Proteus, Pseudomonas ve Enterobacterlerde neden olmaktadırlar. Bunlar yaygın olarak görülmezler ve normalde üriner sistem anormallikleri veya üriner kateterizasyon ile ilgilidirler.

Staphylococcus aureus kaynaklı idrar yolu enfeksiyonları normalde kan kaynaklı enfeksiyonlardan sonra görülürler.

Kadınlarda en önemli sebep cinsellik

Kadınlarda sebeblerinden en önemlisi cinselliktedir.Genç yada cinsel olarak aktif kadınlarda, cinsel ilişki mesane enfeksiyonlarının %75-90’ının altında yatan sebep olmakla birlikte, enfeksiyon riski cinsel ilişki sıklığına bağlıdır.

“Balayı sistiti” terimi, evliliğin ilk dönemlerindeki bu sık İdrar Yolu Enfeksiyonu olgusunu tanımlamak için kullanılır.

Menopoz sonrası kadınlarda, cinsel ilişki İdrar Yolu Enfeksiyonu gelişmesi riskine etki etmez. Cinsel ilişki sıklığından bağımsız olarak spermisit kullanımı İdrar Yolu Enfeksiyonu riskini artırır.

Kadınlarda idrar yolu daha kısa ve anüse daha yakın olduğundan, kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu görülmesi ihtimali daha yüksektir. Menopoz ile birlikte kadınlardaki östrojen seviyesi düştüğünden, koruyucu vajinal flora kaybına bağlı olarak idrar yolu enfeksiyonu riski artar.

İdrar Yolu Enfeksiyonunun Nedeni

İdrar Yolu Enfeksiyonu oluşmasına, sebebi bakteri mesaneye genellikle idrar yolundan girer. Bununla birlikte enfeksiyon kan veya lenf yoluyla da ortaya çıkabilir. Bakterilerin idrar yoluna genellikle bağırsaktan geçtiğine ve bu nedenle kadınların anatomileri sebebiyle daha yüksek risk altında olduklarına inanılır. Mesaneye giren E. Coli mesane duvarına tutunabilir ve vücudun bağışıklık tepkisine direnen bu hücrelerin birbirine ve/ya da bulundukları yüzeye yapıştıkları bir mikroorganizma kümesi oluşturmasıdır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Anlaşılır? | Belirtileri Nelerdir?

Ateş ve İşeme bozukluğu  İdrar Yolu Enfeksiyonunun tipik başlangıcıdır.Tipik olarak 3-7 yaşları arasında görülür. Mesane kasları kontrolsuz, istem dışı-önlenemez-düzensiz bir şekilde kasılır. Bu hastalarda gün içinde birçok kez ani idrar yapma veya sıkışma hissi görülür. Mesanenin istemsiz kasılmalarını engelleyemeyen hasta, idrar kaçırmayı önlemek için bacaklarını çaprazlar, çömelerek topuğunu idrar çıkış bölgesine bastırır veya benzeri manevralar yapar. Hastaların büyük kısmında idrar kaçırma görülür.

Yeni doğan ve emzirme döneminde olan bebeklerde, Vücut sıcaklığının belirgin düşük veya yüksek olması büyüme geriliği, kusma, ishal, huzursuzluk, fazla uyuma,sarılık,kötü kokulu idrar en belirgin özelliklerindendir.

Okul öncesi Çocuklarda, Karın ağrısı, kusma, ishal, kabızlık, anormal işeme şekli, kötü kokulu idrar, ateş, büyüme geriliği İdrar Yolu Enfeksiyonunun belirtilerindendir.

Okul dönemindeki Çocuklarda ise İdrar yaparken yanma, sık idrar yapma, karın ağrısı,anormal işeme şekli, kabızlık, kötü kokulu idrar, ateş İdrar Yolu Enfeksiyonunun belirtilerindendir.

Ergenlik  döneminde ve Yetişkinlerde ise, İdrar yaparken yanma, sık idrar yapma, karında hassasiyet,ateş, kötü kokulu idrar, üriner inkontinans (idrar kaçırma)  İdrar Yolu Enfeksiyonunun belirtilerindendir.

Yaşlılarda ise İdrar yolu enfeksiyonları sıklıkla belirti vermez.İdrar tutamama, ruhsal durumda değişiklik veya halsizlik şikayetleri tek belirti olarak görülebilir. Bununla birlikte bazı yaşlılar bir kan enfeksiyonu olan piyüri şikayetiyle bir sağlık kurumuna başvurabilirler.Pek çok yaşlı insanda zaten idrar tutamama veya bunama mevcut olduğundan tanı koymak güç olabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi | Erkeklerde üriner sistem

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl tedavi edilir?

İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavisinde, amaç enfeksiyonu uzaklaştırmak, anatomik ve işlevsel bozuklukları belirleyip düzeltmek, tekrarları önlemek ve böbrek işlevini korumaktır.

Komplike olmayan vakalarda idrar yolu enfeksiyonları, her ne kadar bu durumun tedavisinde kullanılan antibiyotiklerden pek çoğuna yönelik direnç artsa da, kısa süreli bir antibiyotik kullanımıyla kolayca tedavi edilebilir. Komplike vakalarda daha uzun süreli veya intravenöz antibiyotik kullanımı gerekebilir ve eğer iki veya üç gün içerisinde belirtilerde iyileşme görülmezse daha ileri tanı testleri gereklidir. Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonları, yıllık %10 idrar yolu enfeksiyonu gelişmesiyle, en yaygın bakteriyel enfeksiyon biçimidir.

Anatomik bozukluk, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, hastanın 5 yaşından küçük olması gibi özel klinik durumlarda tedavinin acilen başlaması gerekir. Hastanın genel durumu bozuk olduğunda hastanede ve parenteral (ilacın kas içine veya damardan uygulanması) antibiyotik verilerek tedavi edilmelidir. Özellikle yeni doğanlar hastanede ve parenteral antibiyotikle tedavi edilmelidir.

Bir yaşından büyük, genel durumu iyi, kusması olmayan, ağızdan beslenmesi yeterli olan çocuklarda oral (ilacın ağızdan verilmesi) antibiyotik tedavisi yapılır. Ağızdan bol sıvı alınması önerilir. Tedavinin süresini hekim belirler (7-14 gün).

Genellikle 48 saat içinde iyileşme gözlenmelidir. Aksi halde dirençli bakteri ile oluşmuş veya idrar yollarında tıkanma zemininde gelişmiş bir enfeksiyon düşünülmelidir.

Tedavi tamamlandıktan 2-3 gün sonra idrar incelemesi ve idrar kültürü tekrar edilir. Tekrarlayan enfeksiyonlarda uygun bir antibiyotik tedavisinden sonra 3-6 ay antibiyotikle baskılama tedavisi uygulanmalıdır (hekime danışılarak).

Hekiminizin belirleyeceği bir takvimde yapılacak tetkiklerle anatomik bozukluk olup olmadığı, o döneme kadar böbrekte kalıcı hasar olup olmadığı belirlenebilir.

Mesanedeki idrarın geri kaçmasının tıbbi terimi Vezikoüreteral reflü yani kısaca VUR olan hastalarda baskılama tedavisi (akşamları yatarken ağızdan antibiyotik verilmesi) uygulanır. Hekimin belirlediği sıklıkta idrar tetkiki, idrar kültürü ve diğer tetkikler tekrar edilir. Takiplerinde bu hastaların bir kısmında açık veya endoskopik cerrahi düzeltmeler gerekli olabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi | Nasıl korunulur?

İdrar Yolu Enfeksiyonundan Korunma Yolları

Yapılan araştırmalara göre aşağıda sıralanan yöntemler idrar yolu enfeksiyonunun oluşma riskini azaltabilir. Tekrar eden enfeksiyonu olanlarda, özellikle kadınlarda, bu önlemler işe yarayabilir.

Başlıca korunma yolları;

• Erkek yada kadınların Cinsel ilişki sonrasında idrar yolu ağzını temizlemeli, kuru bırakılmalı,
• Yaban Mersini suyu yada bu meyveden yenilebilir,
• Anal seks yapılmaması gerekmektedir. Anal sekste bağırsaklardan dışarı çıkan yollardan bakteriler, sonrasında kadınlarda vajinaya girmesine sebeptir.
• Cinsel birleşim sonrası işeme varsa tutulmamalı.
• Günlük su tüketimi yetişkinlerde en az 2,5 litre su alınmalı.
• Çiş tutmamak, mesanenin işleyişi bozulmamalı.
• Dışkı atımı sonrası makatın etrafı ve dış kısmı temizlenip kurutulmalı. Temizlik yapılırken önden arkaya doğru yapılmalıdır. Çünkü dışkıdan gelen bakterilerin idrar yollarına bulaşmaması gerekir.
• Ayaklar üşütülmemeli. Çıplak ayak ile gezilmemeli.
• Islak iç çamaşırı yada mayo ile uzun süre gezilmemeli.