İran Avrupa Atom Enerjisi Topluluğunun deneyine katılıyor

İran Avrupa Atom Enerjisi Topluluğunun deneyine katılıyor

İran, nükleer araştırmalarda ABD baskısı yaşarken bir taraftanda Nükleer çalışmalarına hız kazandırdı.Füzyon reaksiyonu hakkında son yıllarda yaptığı çalışmaları test yapmak içinde Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu(ITER)’na başvuru yaptı.

Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu ITER , Avrupa Birliği üyesi ülkelerden oluşan uluslararası bir örgüttür. Amacı ise nükleer güç için pazar yaratıp, enerjiyi üyelere dağıtmak, üye olmayan ülkelerede fazlalığı satmaktır. Aynı zamanda Avrupa Birliği içinde yürütülen diğer nükleer çalışmaları da finanse eder.

Füzyon diğer adı Nükleer Füzyon yada Nükleer kaynaşma olarak ta bilinir. 2 hafif elementin kaynaşma ile birleşerek ağır yeni bir element çıkarması ile Atom çekirdeklerindeki tepkimeler sonucu çok büyük enerji çıkmasına füzyon denir.

İran 10 yıldan beri Nükleer Füzyon ile uğraşmaktadır. Çok büyük ücretler ödeyerek, kontrollü bir deney yapmak isteyen  yeni bir deney için ITER’e başvuru yaptı.

İran ITER’e başvurarak üzerine gelinen baskıdan da böylece kurtulmuş olacak. ITER ekim 2016’da bir ekibin İran’a gidip orada anlaşmanın detaylarını konuşacaklar. İran ile ilgili ITER Genel Müdürü Bernard Bigot İran’ın katılmasını sevindirici bulurken, nükleer çalışmalarda iyi bir bilgi alış verişi olacağını belirtti.

İran’ın Nükleer Çalışmaları Nasıl Başladı?

İran’ın nükleer çalışmaları soğuk savaş döneminde başlamıştır.2. Dünya savaşı sonunda ABD,İran’daki etkinliğini arttırmıştır.SSCB ordularınıda İran’dan uzaklaştırmayı başararak, 1952  darbesi ile Muhammet Rıza Pehlevi’yi getirmiştir.İran’ın ilk nükleer çalışması 1957’de ABD desteği ile başlamıştır.1958’de İran Uluslararası Nükleer Enerji Ajansı (IAEA) üyesi ABD ile yaptığı anlaşma sonucu olmuştur.

1968’de  Tahran Üniversitesi bünyesinde beş megavatlık bir araştırma reaktörü (Atomic Research Centre affiliated to Tehran University) ABD ‘nin yardımı ile kurulmuştur.İran, 1973’te İran’da Atom Enerji Kurumunu kurdu. (Sazeman-e Enerji-e Atomi-e İran) kurulmuştur.Muhammet Rıza Pehlevi nükleer çalışmalara hız verdi ve 6 adet nükleer santral kurdu.Batı ise İran’ın bir çok yerinde ülkesel olarak enerji anlaşmaları yaptı.Nükleer Santrallerle beraber , Fransızların ortak olduğu Eurodiff şirketi  Uranyum zenginleştirme şirketininde yüzde 10 ortağı.

Humeyni darbesi ile 1979’da rejim değişikliği yaşayan İran 7 sene nükleer çalışmalarına ara verdi.1986’dan sonra tekrar başlamıştır.1989’dan sonrada Rusya ve Çin ile yakınlaşmaya başlayan İran iyice ABD ile araları açılmıştır.O zamandan günümüze devamlı batı ve ABD ile bir çok ambargolar ve sorunlar yaşamıştır.

İran artık bu konuda daha sempatik gözükmek için nükleer çalışmalarını batı ile paylaşacak.