Kan grupları nasıl oluştu? Kan gruplarını kim buldu?

Kan, damarlarda dolaşan, akıcı plazma ve hücrelerden (alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları) oluşmuş kırmızı renkli hayati sıvıdır. Normal bir yetişkinin vücut ağırlığının ortalama 1/13’ünü meydana getirir. Fakat her insanda kırmızı kan hücrelerinin yüzeylerinin farklı moleküllerle kaplı ve birbirinden farklı olduğu görüldü. Bunun bulunması ise daha 100 yıl bile olmamıştır.

Orta Asya’dan gelen kişilerin yüzde 40’ında A grubu görülürken, Uzak doğuda ise bu oran yüzde 27’ye inmektedir.

Peki neden Kan grupları var? Bu farklılık  nasıl olmuştur?

Kan gruplarını ilk defa bulan kişi 1900’de  Avusturyalı doktor Karl Landteiner’dir. Bu konudaki araştırmaları ona 1930’da Nobel Tıp Ödülünü getirmiştir.

Kan grupları nasıl oluştu? Kan gruplarını kim buldu? Nasıl belirlenir? | Kan grupları bilinmeseydi ölümler artardı

Kan Gruplarındaki farklılık 1900’e kadar bilinmiyordu!

Eğer Kan grupları bilinmeseydi kan nakilleri yapılamayacaktı ve çoğu insan yaşamını yitirecekti. Geçmişte aynen böyle oldu.

1600’lü yıllarda Rönesans devrinde Fransız bir doktor kanın önemimi anladı ve akıl hastası olan bir kişiye İnek kanı verdi. Akıl hastası siyah işemeye başladı ve kusan kişiye 2. kez kan nakil edildi. Ölümle sonuçlandı. Bu haber kan deneylerini rafa kaldırılmasına sebep oldu. 150 yıl neredeyse bu konu açılmadı.

Ama 1800’lü yıllarda İngiliz doktor James Blundell, kadınların doğum sırasında kan kaybettiklerinden dolayı ölümlerini engellemek istiyordu. En azından insan kanı ile hayvan kanı arasında farklılık olduğunu çözmüştü. 1817 yılında bir kaç kişiden aldığı kanı, kan kaybeden kişiye kolundan nakletti. Hasta rahatladığını söylemiş ama 2 gün sonra ölmüştür.

Daha sonra 10 kan nakli daha yapmış. Bunların altısı ölmüştür.

Neden öldüğünü bir türlü çözemeden James Blundell öldü. Nereden bilecekti ki kan gruplarının olduğunu ve farklı kan gruplarında kan alışverişlerinde kanın pıhtılaşma nedeni ile öldüğünü!

Kan grupları nasıl oluştu? Kan gruplarını kim buldu? Nasıl belirlenir? | Karl Landsteiner

Kan Grupları ilk defa bulundu!

Karl Landsteiner 1900’de kan grupları arasındaki bağlantıyı çözüyor. Sağlıklı insanların kanlarını teste sokuyor ve kanın pıhtılaştığını görüyor.

Landsteiner, Kandaki kırmızı hücrelerle plazmayı ikiye ayırdı. Farklı kanların plazmalarının karışımında pıhtılaşma olduğunu farketti.

Bu plamalara Alfabetik isim koydu A, B, C gibi. Sonrasında C’yi  0 ile değiştirdi. Sonraları ise AB grubu bulundu.

1960’lara gelmeden Amerikalı Bilim adamı Philip Levine kanı Rhesus (Rh) faktörü içerip içermemesine göre Rh+ ve Rh– olarak da sınıflandırdı.

Lansteiner yaptığı deneylerde, A grubunun plazmasını aynı gruptan birinin kırmızı kan hücreleriyle karıştırdığında karışımın sıvı hali bozulmuyor yani pıhtılaşmıyordu. Aynı kural B için de böyleydi. Fakat A ile B karıştırıldığında pıhtılaşma meydana geliyordu. Zaten sorun pıhtılaşan kandı. Kan nakillerinde insanı öldüren sebep bulunmuştu.

Lansteiner bir kan gruplarını ayırmıştı. Ama kan gruplarının neden birbirine benzemediğini çözememişti.

Bunu yıllar sonra uzmanlar mikroskobun gelişmesi ile buldular. Her kan grubundaki kırmızı kan hücrelerinin yüzeylerinin farklı moleküllerle çevrili olduğu anlaşıldı. Bu sebepten kan grupları birbirinden farklıydı.

Kan grupları nasıl oluştu? Kan gruplarını kim buldu? Nasıl belirlenir? | Kan grupları arasındaki alışveriş

Kan gruplarını birbirinden ayıran özellik ne?

A grubundaki kan hücrelerinde moleküller çift katlıyken, birinci katında H antijeni, ikinci katında A antijeni vardır.(Antijenler vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi tarafından antikor üretimine yol açan yabancı moleküllerdir).

B grubunda ikinci katında biçim A’dan farlı iken B Antijeni olup, O grubunda ise tek katlı olarak sadece H antijeni bulunmaktadır.

İşte farklı kan grupları birbiriyle alışveriş yaptığında farklı antijenler birbirlerini virüs görür. Bağışıklık Sistemi kendini korumaya alır ve savaşmaya başlar. Tek savaşmayan grup H antijenini sadece bulunduran 0 grubudur. 0 grubunda diğerlerinde de olan H antijeni olduğundan, 0 herkeze kan verebilir. Ama başkasından alamaz. Çünkü diğer antijenler olan A yada B antijeni 0’da olmadığı içindir.

Fakat bu halen kan grupları neden farklı? sorusuna cevap vermiyordu.

Kan grupları nasıl oluştu? Kan gruplarını kim buldu? Nasıl belirlenir? | Kan grupları

Kan gruplarını belirleyen ABO geni mi?

2000’li yıllara gelmeden Bilim adamları, Kan gruplarında Antijenleri belirleyen ABO geni olduğunu söylediler. İkinci kat antijenleri oluşturan ABO geni mutasyonlar sonucu A ve B antijenleri oluşmuş. 0’da ise ABO geni geçirdiği mutasyonlarla A ve B antijenin oluşumunu engellemiş. Bazen A ve B kan gruplarının da zamanla 0 grubuna da dönüşebiliyor.

Bunun araştırması halen devam ediyor. En eski Primatların bulunmasına bağlı. Şu ana kadar bulunan insanlara en yakın primatlar Şempanzeler A ve B kan grupları, Gorillerde ise sadece B kan grubu var.

Ancak bu belirlemenin üzerinden 100 yılı aşkın zaman geçmiş olsa da kan gruplarının neden var olduğunu hala bilmiyoruz.