Kortikobazal sendrom: Rakamları okuyamıyor ama harfleri sayabiliyor

Hayatı matematikle geçen bir mühendis bir gün kalktığında gizemli hastalıklar listesinde olan Kortikobazal sendrom oluyor. Artık rakamları okuyamıyor ama harfleri sayabiliyordu. Sinirbilim için gizemli hastalık olan Kortikobazal sendrom nedir? Bilgi ile bilinç arasındaki ilişki nedir?

Kortikobazal sendrom: Rakamları okuyamıyor ama harfleri sayabiliyor

Hayatı matematikle geçti, fakat birden hiç bir rakamı okuyamaz oldu, yalnızca harfleri okuyordu. Sinirbilimciler, vakayı inceleyip bilincin köklerine indi ve bilgi ile bilinç arasındaki ilişkiyle ilgili çok önemli ipuçlarına erişti.

Gizemli hastalıklar listesine giren Kortikobazal sendromu hastası olan R.F.S rakamları anlamsız karmakarışık figürler olarak görmesine karşın harfleri okuyabilmesi sinirbilimcileri harekete geçirdi. Bu gizemli sorunun nedenlerini araştıran araştırmacılar, bulgu ve yorumlarını Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayımladılar.

Bilinçli farkındalığın beyinde nasıl oluştuğunu bu vaka yardımıyla çözmeye çalışan Allen Enstitüsü’nden sinirbilimci Christof Koch, “Bu vaka, biliş (bilgi) ile bilincin arasındaki bağlantının kopması sonucu ortaya nasıl bir tablo çıktığını gösteren çok iyi bir örnek oluşturuyor” diyor.

Kortikobazal sendrom (Kortikobazal Dejenerasyon)

Jeoloji mühendisi olan 60’lı yaşlarındaki Kortikobazal sendromu hastası olan R.F.S, Ekim 2010’da baş ağrısı, unutkanlık titreme ve yürüme zorluğu gibi sorunlar yaşamaya başladı. Doktorlar bu şikayetlerinin nedeni hakkında farklı yorumlarda bulunmakla birlikte sonunda R.F.S’nin beyin hücrelerinin ölümüne yol açan Kortikobazal Sendromu denilen hastalığa yakalandığını keşfettiler.

Hastalık ilerledikçe rakamlar R.F.S’ye tuhaf görünmeye başladı. Örneğin 4 anlamsız bir şekilden ibaretti. Mesleği gereği yaşamı matemetikle iç içe geçmiş biri için bu korkunç bir durumdu. Üstelik bu hastalık yüzünden yalnızca mesleğini yapamaz hale gelmekle kalmamış, aynı zamanda fiyat etiketlerini okuyamaz, otomobilinin hız göstergelerini takip edemez, kaldığı otellerde kapı numaralarını okuyamaz olmuştu.

İlginç olan R.F.S’nin aritmetik hesaplarını ve diğer matematiksel işlemleri zihninde yapabiliyor olmasıydı. Daha da ilginci 2’den 9’a kadar tüm rakamları karmakarışık şekiller olarak görmesine karşın 0 ve 1’i normal görmesiydi. Bunun nedeni büyük bir olasılıkla 1 ve 0’ın harflere benzemesiydi.

Kortikobazal sendrom hastası rakamları böyle görüyor karmakarışık görüyor

Kortikobazal sendrom hastası R.F.S’nin bilime büyük katkısı

Bu ilginç vakayı incelemek isteyen Johns Hopkins Üniversitesi’nden (JHU) sinirbilimciler Michael McCloskey, Teresa Schubert ve David Rothlein yaptıkları bir deneyde R.F.S’nin köpükten kestikleri 8 rakamına dokunmasını sağladılar ve dokunma duyusunun yardımıyla rakamı tanıyıp tanımadığını test ettiler.

Ne yazık ki R.F.Srakamı tanıyamadı. Schubert’e göre bunun nedeni beynin görmeye, diğer duyulara kıyasla öncelik tanımasıydı.

Kortikobazal sendromu hastası R.F.S’nin gönüllü olarak katıldığı bu deneylerde ilginç bir gelişme daha yaşandı. R.F.S’nin s0runu basit bir görsel kusur olarak değerlendirilemezdi. Her şeyden önce R.F.S rakamların şeklini hangi yöne çevrilirse çevrilsin net bir şekilde görüyor, ama sayı olarak yorumlayamıyordu.

Bilinçsiz beyin devreleri ne zaman bir rakamı kaydetse, her şey karmakarışık hale geliyordu. Ancak harfl erde bu sorun yaşanmıyordu.

Schubert’e göre bunun anlamı şuydu: “Beyinde rakamları işlemden geçiren özel bir modül bulunur. R.F.S’den rakamların yerine geçen yeni figürlerle hesap yapmasını istedik. R.F.S bu yeni fi gürleri rakamların yerine koyabildi ve tanıdı.

Bilinçli farkındalık

R.F.S’in bilime en büyük katkısı, bilinçli farkındalığın nasıl oluştuğuna ışık tutmasıydı. Başka bir deneyde JHU’den bilim insanları R.F.S’ye üzerine surat resimleri yapıştırılmış büyük boyutta rakamlar ve harfl er gösterdiler.

R.F.S hem rakamların, hem de harflerin üzerindeki surat çizimlerini gördüğünü söyledi. Deney sırasında alınan beyin EEG’sinde de yüz tanıma ilgili beyin dalgası (N170) tespit edildi.

Koch bunun anlamını şöyle açıklıyor: “Yüksek düzeyli bilişsel işlem ve bilinç birbirinden bağımsızdır. Biri olmadan diğeri var olabilir.” Ne yazık ki R.F.S üzerinde ileri deneyler yapmak isteyen bilim insanlarının bu arzuları gerçekleşemedi. R.F.S’nin durumu giderek kötüleştiği için konuşma ve hareket etme yetenekleri kayboldu. (https://www.sciencemag.org/news/2020/07/mysteri- ous-case-man-who-can-read-letters-not-numbers-expo- ses-complex-roots)

Ayrıca bakınız

• Beynimizdeki sinir hücreleri bilgileri nasıl filtreliyor?