İstanbul °C
Neden hıçkırırız? Hıçkırıktan kurtulmanın yolları nelerdir?
Hıçkırmak olmadık zamanlarda başlaması, başa gelecek en kötü şeylerden biri olabilir. Sinema yada Tiyatro’da, sunum yaparken, sınavda birden başlayan hıçkırık canınızı sıkabilir. Hıçkırık deyip geçmeyin çünkü 68 yıl hıçkırığı bitmeyen adamı duymuş muydunuz? Bu yazımızda aniden ortaya çıkan ve gitmesi için elinizden geleni yaptığınız hıçkırığın nedenlerini bilimsel olarak araştıracağız. Hıçkırık nedir? Neden hıçkırırız? Hıçkırıktan kurtulmanın yolları nelerdir? sorularının cevabını yazımızda bulabileceksiniz.
Neden hıçkırırız? Hıçkırık nasıl olur?
2015 yılında Avustralya Beyzbol Ligi’nde bir karşılaşmanın öncesinde, ulusal marşı okumak için sahneye çıkan yedi yaşındaki Ethan, marşın sözlerini okurken birden hıçkırık başlamıştı. Ethan hıçkırıklarla marşı sonuna kadar söyledi. Bu başarısıyla sosyal medya da fenomen de oldu. Ethan gibi daha bir çok kişi özel anlarda hıçkırık nedeniyle sorun yaşıyor.
Peki ama neden hıçkırırız?
Hıçkırık başladığında diyaframda kasılma olur ve bu durumda hava ciğerlere dolar. Bu durumda ses telleri birden kapanır moda geçer ve o HIK sesi çıkar.
Bilim adamları hıçkırığın nedenleri konusunda görüş birliği içinde değildir. Ayrıca hıçkırığın hangi amaçlara hizmet ettiğini de henüz bilmiyorlar.
Hıçkırıkla ilgili uzun bir hastalık listesi çıkartılabilir. En sık görüleni ise midenin gerilip şişmesi ve sonuçta mide asidinin yemek borusuna kaçmasıdır. (reflü)
Hıçkırığın nedenleri arasında Göğüs hastalıkları ve iritasyonu da söylenebilir. Hıçkırık ayrıca çeşitli nörolojik anormalliklerden de kaynaklanabilir. Bunların pek çoğu beyin sapı ile ilgilidir. Asit reflü’suna neden olan metabolik ve diğer hastalıklar da hıçkırık ile bağlantılıdır.
Hıçkırığın nedenlerini toplasak 100’den sebep olabilir. Bunların çoğuna bakarsak zararı olmadığı görülür. Bazen alınan ilaçlar hıçkırığın nedeni olur. Mesela kemoterapi ilaçları, anestezi ilaçları, kortizonlar hıçkırığa neden olabilir.
Ama daha çok gülme, aşırı alkol almak, hızlıca yemek yemek, gazlı içecek tüketimi sonrasında aniden hıçkırık olabilir.
Hıçkırıkların bazıları uzunca sürer. En uzun süren hıçkırık, kayıtlara geçen Amerikalı Charles Osborne rekoru elinde tutmaktadır. İnanmayacaksınız ama 1922 yılında başlayan hıçkırık hiç durmadan 1990 yılına kadar devam ederek, 68 yıl boyunca bitmemiştir.
Hıçkırık nasıl başlar?
Hıçkırık sırasında bir dizi olay ardı ardına dizilir. Önce, dilin arka kısmı kalkarken, damak yükselir. Genellikle bunu geğirme izler. Daha sonra diyafram ve soluk alma ile ilgili tüm kaslar ani bir kasılma yaşar.
Kasılmanın başlangıcından hemen sonra ses telleri aniden sıkışıp kapanır. Bu arada “Hıc” sesini çıkartır. Kalp biraz yavaşlar. Hıçkırık her birkaç saniyede bir tekrarlar. Bazen saatlerce sürebilir.
Bütün bu gözlemler beynin bir bölümünde merkezi bir düzen yaratıcısının (Central pattern generator-CPG) hıçkırıkları yönlendirdiğini gösteriyor. Başka bir deyişle, soluk alma, öksürme, yürüme gibi beyinde sinirsel bir devre hıçkırığı oluşturuyor olabilir.
Hıçkırık CPG’sinin evrimin erken evrelerinden arta kalmış olması mümkündür. Hayvanlar aleminde hıçkırığa benzer olguları inceleyen bilim adamları ilginç sonuçlar elde ettiler. Soluk soluğa kalma CPG’si bunlardan biridir.
Evrim kuramına göre CPG, belirli bir işlevinin olmaması durumunda varlığını sürdüremez. Hıçkırık CPG’sinin olası işlevlerinden biri bebeklerdeki emme refleksini yönlendirmesidir. Böylece sütün bebeğin akciğerlerine kaçması engellenmiş olur.
Bir diğer olasılık da aşırı dolu bir midedeki gazın çıkmasını kolaylaştırmasıdır.
Ev koşullarında hıçkırıktan kurtulmanın basit yolları içinde, nefesi tutmak, (kanda karbon dioksit oranı artar), olmaz ise bir bardak suyu hızlıca için (vagus siniri–beyinden mideye uzanan sinir uyarılır), oda olmaz ise birisinden sizi korkutmasını ve şaşırtmasını isteyin, son basit yolu da dilinizin dip kısmına yarım çay kaşığı şeker koyun.
Hıçkırıktan kurtulmanın en basit yolu bir süre nefesi içimizde tutmaktır
Hıçkırıktan kurtulma yolu var mı?
Hıçkırıktan kurtulmak için 2 etkili yol var. Biri diyaframdaki kasılmaya engel olacak karbondioksit gazının vücut içi arttırılmasıdır. Bunun için bir kese kağıdı bulup, içine nefes alıp vererek yapılabilir.
Bir diğer etkili yol ise beyinden mideye uzanan vagus sinirini uyarmaktır. Vagus siniri nefes alırken yutkunmamızı sağlıyor. Hıçkırma esnasında vagus çok hassas olmaya başlar. Onu uyarmak için de beyni farklı yönlere çekerek dikkatini dağıtmalıyız. Örneğin su içmek, limon yada buz ısırmak etkili olabilir.
Başka yollarda var. Mesela parmakları kulağa tıkayarak göze hafifçe bastırmak, dilin ucunu dışarı doğru çektirmek ve hızlıca habersiz korkutmak da işe yarayabilir.
Biraz daha araştırdığımızda daha da ilginç bir yöntem bulduk. Kayıtlarda 1988 yılında Tennessee Tıp Fakültesi doktorlarından Francis Fesmire’in hıçkırık için uyguladığı yöntem biraz sıra dışı geldi ama çözüm oldu. 3 gün süreyle her 2 saniyede bir hıçkıran erkek hastayı “rektal masaj ile inatçı hıçkırığı gidermek” yolu ile tedavi etmiştir.
Francis Fesmire, bu yöntemi ilk defa 70 yaşında kalp atışları çok hızlı atan bir kadında uygulamış. Hıçkırık için gelen hastaya tıpta ve halk arasındaki tüm yolları denemiş ve çözüm olmamış. Sonra aklına o yaşlı kadına uyguladığı yol gelmiş. Başarılı da olmuş.
Anlattığımız tüm yollar bilimsel olarak bir anlamı olmasa da denenebilecek zararsız yöntemler. Bu yüzden hıçkırık tuttuğunda bu yollar en azından denemeye değer.
Ayrıca bakınız
BENZER KONULAR
YORUMLAR
