Parmak çıtlatmak kimilerin duymaktan nefret ettiği, kapalı ortamlarda çıkan ses ile sinirleri bozan kötü bir alışkanlıktır. Parmak çıtlatırken çıkan sesin nasıl çıktığı hakkında bir çok söylenti var. Bu yazımızda sizlere Parmak çıtlatma sesi nereden geliyor? Parmak çıtlatmak zararlı mı? Parmak çıtlatmak eklemlere zarar verir mi? Parmak çıtlatma neden yaparız? sorularına bilim eşliğinde cevap vermeye çalışacağız.

Parmak çıtlatma sesi nereden geliyor? Parmak çıtlatmak zararlı mı?

Parmak insanlarda ve bazı hayvanlarda ellerin ve ayakların son uçlarını tamamlayan, hareketli ve boğumlardan meydana gelen kısa kemiklerin aradaki eklemle birleşerek uzun organlarımızdan biridir. İnsanda toplamda 10 el, 10’da ayak olmak üzere toplamda 20 tane parmak vardır. Bu parmakların ucunda tırnak adı verilen kemiksi bir yapı ile tamamlanmaktadır.  Bazılarında doğuştan gelen fazla parmak olabilir. Bu olaya Palidaktili yada Altı parmaklılık’da denmektedir.

Türkçe’de sağ eli baz alırsak, parmaklara verilen isimler şöyledir;

1. Birinci parmak : Başparmak,
2. İkinci parmak : İşaret parmağı, şehadet parmağı,
3. Üçüncü parmak : Orta parmak,
4. Dördüncü parmak : Yüzük parmağı,
5. Beşinci parmak : Serçe parmak.

İnsanda parmakları hareket ettiren iki ana kas yapısı bulunmaktadır. Parmağı hareket ettiren tüm kaslar avuç içi ile kolun dirsek altı kısmında  bulunmaktadır. Parmaklar genel olarak bilinçli şekilde hareket eder, ama günlük kullanımda bazı parmak hareketleri istem dışı yapılabilir. Bunlardan biride Parmak çıtlatma diyebiliriz.

Bilim insanları Parmak çıtlatma (cracking knuckles) sonucu çıkan sesin nereden geldiğini araştırmaya karar vermesinin en büyük nedeni bir çok kişiyi gerçekten rahatsız eden bir alışkanlık oluşudur. Parmak çıtlatırken bu sesin sağlığa zararı var mı? sorusu da bu araştırmanın 2. sebebi olsa gerek.

Özellikle Okul ve iş yerinde sessiz ortamlarda birden çıt çıt seslerinin gelmesi dikkatinizi dağıtır ve birde çok önemli bir sınav yada iş üzerinde çalışıyorsanız çok hızlı bir şekilde ani sinir tepkileri verilebilir. Parmak çıtlatma bazı kişilerin yapabildiği bir özellik, isteyen herkes bu çıtlatmayı yapamayabilir.

1971 yılında ilk defa Parmak Çıtlatma ile çıkan sesin kaynağı ile ilgili bir görüş atıldı.

Aradan 40 yıl geçtikten sonra Kanada’daki Alberta Üniversitesi’nden bilim insanları bu görüşü de değerlendirerek, MRI görüntüleme cihazı ile parmak çıtlatma anında neler olduğunu ispatladı. Fakat neden olduğu yada neden herkes de olmadığına bir cevap veremedi. Ekipten Greg Kawchuk, “Parmağımı çek” ismi ile yaptığı araştırma da, istediği zaman parmağını çıtlatabilen birisinin araştırması adını veriyorum. İstediği zaman parmaklarını çıtlatabilen birinin parmağını çektiklerini ve bu işlem sırasında nelerin meydana geldiğini MRI video yöntemi ile görüldü.  Kawchuk, kaydedilen videoda parmak “çıtlatma” sesinin eklemlerde kayganlığı yapan “synovial” sıvısında  birdenbire meydana gelen, hava boşluğunun kaynaklı olduğunu tespit edebildiklerini söylüyor.

Bir çıtlatma anının saniyenin üçte biri kadar olduğunu söyleyen Kawchuk, parmak çıtlamanın sağlığa yararlı mı zararlı mı sorularının cevabını kesin olarak veremeyeceklerini söyledi.

Parmak çıtlatma sesi nereden geliyor? Parmak çıtlatmak zararlı mı? | Bazen endişe bazende heyecandan parmakları çıtlatmak isteriz

Matematik denklemi ile Parmak çıtlatmanın bilimsel araştırması

Kanada’dan sonra ABD ve Fransa’da bir çok araştırmacı bunun nedenleri için kolları sıvadı. Neredeyse 100 yıldan beri bilim insanlarını meşgul eden, parmak çıtlatma neden herkes yapamıyordu? Acaba genetik miydi? Parmak çıtlatma sağlığa zararlı mı yoksa yararlı mı?  halen bir sonuca kavuşamayan bu konu son yıllarda araştırılmaya değer görüldü.

2018 yılında California’da Stanford Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimi alan Chandran Suja ile Dr. Abdul Barakat beraber çalışarak, Parmak eklemleri ve el kemikleri ile çıkan bu sesleri açıklamak için üç denklem çıkarıldı. Chandran Suja bu denklemleri şöyle açıklıyor:

1. Birinci denklem  : Parmakların çıtlatma esnasında ortaya çıkacak basınç değişimlerini veriyor.
2. İkinci denklem    : Oluşan basınçtan dolayı meydana gelen baloncukların nasıl değişeceklerini hesaplıyor.
3. Üçüncü denklem: Baloncukların boyut değişimlerinin, ses çıkaranlarla karşılaştırılarak eşleştiriliyor.

Chandran Suja, denklemlerin parmak çıtlama sesini rahatlıkla hesaplayabildiğini söylüyor.

Parmak çıtlatma sesi nereden geliyor? Parmak çıtlatmak zararlı mı? | Uykudan kalkarken kimimiz alışkanlık olarak parmakların hepsini birden çıtırdatırız

Çıtlama sesi nasıl çıkıyor? Neden herkes parmak çıtlatamaz?

Chandran Suja yaptığı araştırmada, “Parmakların çıtlattılması aslında o anda eklemlerin birbirinden ayrılmasıdır. Bunu yaptığımız sırada parmak ve eklemlerdeki basınç düşüyor ve eksik kalan eklem sıvısında baloncuklar meydana geliyor. çıtlatma başladığında baloncuklar ne kadar fazla ise basıncın etkisiyle düşük yada az çıktığını” söylüyor.

Yeni açıklanan bu matematik modeline göre baloncukların hepsi patlamıyor. Patlamayan baloncukların bir kısmı eklem sıvısında dolaşmaya devam ediyor.

Scientific Reports dergisinde yayımlanan bu çalışmada baloncukların patlamasıyla sesin dağılması gibi etki oluşturduğunu ve bunun ölçülebildiği yazılmaktadır. Bu araştırma ile bazı kişilerin de neden parmak çıtlatma özelliğine sahip olmadıklarını da açıklamış oldu. Eğer kişi de parmaklar ile eklemler arasında geniş alan ve içerdiği sıvının seviyesi hiç düşmüyorsa, çıtlama sesi gelmez.

Parmak çıtlatma sesi nereden geliyor? Parmak çıtlatmak zararlı mı? | Parmak çıtlatmak herkes de görülebilen bir özellik değil

Parmak çıtlatmak eklemlere zarar verir mi?

Parmak çıtlatırken çıkarılan ses duyan kişileri sinir eder ama bunu yapanı mutlu eder. Parmaklarını çıtlatana dek çektikleri ve büktüklerini görebilirsiniz. Kimileri önce yumruk yapıp sonra tüm parmakları aynı anda kenetleyerek, ters şekilde iter ve hepsi bir anda odun kırıldığında çıkarılan ses duyulur. Bunu duyan yada sinir olanlar, bu yaptığının eklemlere ne kadar zararlı olduğunu hatırlatır.

İnsanların rahatlama amacıyla, en az her 3 kişiden biri parmak çıtlatır. Parmak çıtlatmak için hangi yol izlenirse izlensin, çıtlatma sonu çıkacak ses aynıdır. Parmaklar yada başka bir eklemde çıtlama yaklaşık 15 dakika da bir tekrarlanabilir. Çünkü eklem içindeki sıvı içinde kalan hava boşlukları ile sıvı içinde açığa çıkan gazla yeni baloncuklar oluşmaya başlar.

Eklemler bir kez çıtlatıldı mı yaklaşık 15 dakika boyunca yeniden çıtlatılamaz. Bu sırada eklem normal haline döner ve sıvı içinde daha fazla gazın çözülmesi, böylece yeni baloncukların oluşması mümkün olur.

Peki asıl merak edilen soru “Parmak çıtlatmak” ekleme zarar verir mi?

Yıllar boyunca çıtlatılan parmakların eklemlerdeki kıkırdağa zarar verdiğini söyleyen delili olmayan bir görüş vardır.

2009 yılında Californialı doktor Donald Unger bunu araştırmak için kendine ait basit bir yol izlemiş. 60 yılı aşkın sol elini günde 2 kez, sağ elini hiç çıtlatmadan test yaptığını söylüyor. Sonuç olarak her iki elimde de herhangi bir sorun olmadığını söyledi.

1975 yılında Los Angeles’daki bir huzur evinde 28 yaşlı üzerinde yapılan bir araştırmada, parmak çıtlatma alışkanlığı olan kişilerin artrit yani eklem iltihabı olma riskini azalttığını gösteriyor.

1990 yılında 45 yaşının üstünde olan 300 kişi ile ABD Detroit’te yapılan bir araştırma, parmak çıtlatanların yüzde 84’ünün parmaklarında ödem olduğu ve buna bağlı şişlikler olup, güç olarak da normale göre daha güçsüz oldukları görüldü. Araştırmacılar bu nedenden bu alışkanlığa sahip olan kişilerin uyarılması gerektiğini söylüyorlar. Fakat genel olarak parmaklarda şişiklik gözükmesi herkes de gözükmüyor. Bu nedenden bu araştırma günümüzde pekte önemsenmiyor.

Parmak çıtlatma adına 2017 yılında son yapılan bir araştırmada ister 15 dakika ister günde bir defa yapılan çıtlatma da elde edilen sayının eklem hastalıklarını çıkmasına herhangi bir etkisinin olmadığı gözlemlendi.

Bilim insanları eklem hastalığı ile parmak çıtlatma arasındaki bağın nasıl kurulduğunu başka bir açıdan ele aldı. Eklem hastalığı olan kişilerde zaten kıkırdak hasarlı ise ara sıra kendiliğinden zaten çıtlama görülür. Bu çıtlama bu kıkırdak hasarının nedeni değil sonucudur. Artrit hastalığın sebebi ise yaşlılık, genetik, eklem zorlaması ve zedelenmesi ile elin devamlı işte kullanılması sonucu oluşmaktadır.

Parmak çıtlatma sırasında bazı kişilerin burkulma ve bağ dokusunu zedelediği ile ilgili çok ender vakalar görülmüştür. Parmak çıtlatmak, eklemlerde sorun yapar düşüncesi çok zayıf olmaya devam edecek gibi görülüyor. Parmak çıtlatma sevenler bu alışkanlıktan eklemlere zarar veriyorum diye değil, etrafınızdaki kişilere rahatsızlık verdiğinizi düşünerek vazgeçmelidir.

Parmak çıtlatma sesi nereden geliyor? Parmak çıtlatmak zararlı mı? | Parmak çıtlatmak yaşın ilerlemesi ile gelen eklem hastalıklarını tetiklemiyor

Ayrıca Bakınız

• Ayak Bileği ağrısı nedir? Ayak Bileği neden ağrır? Tedavisi
• Süper-Bükülebilir 3D Kemikler geliyor