Programlanabilen ilk bilgisayarlar ne zaman yapıldı?

İlk bilgisayarlar, şimdikiler gibi komplike bir yazılımla çalışmasa bile, o zamanların harika yapılarıydı. Onlar olmasaydı şimdiki teknolojiler gelişemeyecekti. Şimdi Programlanabilen ilk bilgisayarlar nasıl yapıldığından başlayarak, yakın tarihimize kadar gelişmiş bilgisayarların tarihçesine bakalım. İlk bilgisayarlardan taşınabilir bilgisayarlara kadar geçen süreci merak ediyorsanız okumaya devam edin.

Programlanabilen ilk bilgisayarlar ne zaman yapıldı? İlk bilgisayarı kim üretti?

Bilgisayar tarihine bakıldığında ilk bilgisayar nedir? soruna devamlı farklı cevaplar alırsınız. Bir çok kaynaklarda bilgisayarın atasını halen belirleyememiştir. Bilgisayar bilgiyi hesaplamak, düzenlemek ve değiştirmek için kullanılan basit yada mekanik olabilen ayrıca yönetilebilirlik özelliği olan  aletler yada makinelerdir. Bilgisayarın genel tanımlaması bu olduğundan eğer böyle bir açıklamadan sonra, ilk bilgisayarı kullanan bu tanımlamayı yapabilir olması gerekir.

Fakat böyle bir durumda ilk bilgisayar özelliğinin bilgileri sayan, işleyen, yöneten özelliklerin tamamını kapsamalıdır. Aslında aygıtın yaptığı işlem; bilgileri saymak değil, işlemektir.

Bilgisayar Tarihi başlangıcını belirleyelim. Sizlere daha rahat anlamanız için Bilgisayarları programlanabilen ve olmayanlar olarak 2 grupta inceleyebiliriz.

Bilgi işleyen ama Programlanamayan ilk bilgisayarlar nelerdir?

M.Ö 2000 yıllarında Çinlilerin icat ettiği, dört işlem yapabilen Abaküs denilen ilk bilgisayardır. Bilgiyi işlediğinden bilgisayar tanımına uyar fakat yazımlama yoktur. Bir diğeri ise Milattan önce 200’lü yıllarda Helenestik dönemde Astronomik çalışamalar da kullanılan Antikitira adında mekanik bir alettir. Antikitiradan sonra yüzyıllar sonra, Orta Çağ sonundaki yeni bilimsel adımlar atan, Avrupalı bilginlerden 1623 yılına imza atan Wilhelm Schickard tarafından geliştirilen sıralı makinesel hesaplama aygıtı yani 6 basamaklı hesap makinesini yapmıştır.

Bilgisayar Tarihi için bu buluşlar, yazılımlanabilir (veya kurulabilir) olmamaları nedeniyle bu aygıtların hiçbiri günümüz bilgisayar tanımına uymamaktadır.

Programlanabilir ilk Bilgisayarlar

1801 yılından sonra ilk gerçek bilgisayar adımı Joseph Marie Jacquard tarafından dokuma tezgahındaki işlemi otomatikleştirmek adına ürettiği delikli kartlarla bilgisayarların gelişme sürecindeki, kısıtlı da olsa, ilk yazılımlanabilme (kurulabilme) olarak tarihe imzasını attı. Delikli kartlar sayesinde, dokuma tezgâhı ürün işleyişini takip ediyordu. Kartlar makinenin dokuma yönlerini çiziyordu.

Asıl günümüz bilgisayarların atası olan adım 1837 yılında Charles Babbage tarafından geldi. İlk analitik bilgisayar Analytical Engine (Çözümlemeli veya analitik makine) isimli, ilk tam yazılımlanabilir makinesel bilgisayarı kavramsallaştırıp tasarladı. Ancak parasal nedenler ve üzerindeki çalışmalarının sonlanamaması nedeniyle bu makineyi geliştirmedi. Analitik Motor yapısını üreten Babbage, Aritmetik Mantık Birimi (ALU), temel akış kontrolü ve entegre bellek ve ilk genel amaçlı bilgisayar kavramlarını birleşerek kullanmıştır. 1910 yılında Henry Babbage’in Charles Babbage adındaki en küçük oğlu, bu makinenin bir kısmını tamamlamak için başardı ve temel hesaplamalarda kullanılmak uzere üretmeyi başardı.

Charles Babbage’in yapamadığını bir devirin başlangıcını atan Herman Hollerith, 1890 yılında muhasebe işlemlerinde kullanılmak üzere tasarlanan hesap yapan delikli kart yapılı analitik makinesini üretti. Hollerith’in kurduğu bu şirketin adı daha sonra IBM oldu. Yani ilk bilgisayar IBM değildir.

19. yüzyılın sonlarına varıldığında temeller atılmış 20. yüzyılın, gelecek yıllarında bilişim donanım ve kuramlarının gelişimine büyük katkıda bulunacak uygulamalar (teknolojiler) ortaya çıkmaya başlamıştı. Bunlar  delikli kartlar, Boole cebiri, boşluk tüpleri ve teletip aygıtları.

1937 yılında “Elektronik Kart” icadıyla yeni bir Bilgisayar modeller üretilmeye başladı

İlk  elektro-mekanik bilgisayar yapımını 1941 de Alman  Konrad Zuse den geldi. Kendi verdiği  “Z makineleri” serisi Z3 bilgisayarlar ikili sayı tabanına göre işleyen, gerçel sayılar ile işlem yapabilen ilk makinedir. 1998 yılında Z3’ün Turing uyumlu olduğu kanıtlanmış ve böylece ilk bilgisayar ünvanını edinmiştir.

1943 yılı Aralık ayında  yeni bir ilk yaşandı. Tommy Flowers tarafından  İlk elektronik kartlı  programlanabilir bilgisayar adı Colossus  üretildi. Alman Nazilerin kullandıkları telsiz kodlarının çözen Colossus İngiliz Askeri birliklerince kullanıldı.

İlk Digital bilgisayar yani kişisel pc lerin ilkel modeli üretildi.İlk dijital bilgisayar John Vincent Atanasoff  ve yüksek lisans öğrencisi Cliff Berry ile 1937 tarihinde Iowa State College’de (şimdi Iowa State Üniversitesi) başlandı. 1942 yılına kadar geliştirilmeye devam ettirildi. ABC kullanılan elektriksel bir bilgisayar olduğunu vakum tüpleri ikili matematik ve dijital hesaplama için Boole mantığı ile çalışan işlemci yapısı olan bir bilgisayardı.

Fakat 1946 yılında Eniac  Kullanılabilir digital bilgisayar ünvanını elinden alındı çünkü ürün üretilmişti ve hazırdı.(19 Ekim 1973 tarihinde ABD Federal Yargıç Earl R. Larson Eckert ve Mauchly tarafından ENIAC patentin geçersiz olduğunu ve ABC ye ilk digital bilgisayar  mucidi adını verdiği kararını imzaladı.)

ENIAC  herkez tarafından ilk dijital bilgisayar bilinsede resmi olarak ikinci konumdadır. 1943 yılında Pennsylvania Üniversitesi’nde J. Presper Eckert ve John Mauchly tarafından 3 senelik çalışma ile icat edildi. Bu 1.800 metre kare alana denk geliyordu. 18 bin vakum tüpü, 50 ton ağırlığı vardı. Yargıç ABC bilgisayarın ilk dijital bilgisayar olduğuna karar vermiş olmasına rağmen tüm fonksiyonları çalışırlığı bakımından ENIAC ilk dijital bilgisayar olarak düşünülebilir. Hazır olduğundan Amerikan ordusunda kullanılmıştır. Ardından ABD Ordusu kullandığı ENIAC üzerinde geliştirme ve modifiye sonrası, onluk sayı tabanı ile kullanılarak ilk herkes tarafından kullanılabilen elektronik bilgisayar ünvannı almıştır.

ENIAC’ın olumsuz yanlarını saptayan geliştiricileri, daha esnek ve zarif bir çözüm üzerinde çalışıp, artık saklı yazılım mimarisi veya daha çok von Neumann mimarisi olarak tanınan tasarımı önerdiler. Bu tasarımdan ilk olarak 1945 yılında John Von Neumann tarafından yeni bir mimari ile İngiltere’de geliştirildi. O mimari ENIAC’larda uygulandı ve ismi EDVAC olarak yeni versiyonu adlandırıldı.

1949 yılında İngilizlerden şaşırtıcı bir gelişme yaşandi EDSAC adında  ilk depolanmış programlı elektronik bilgisayar olarak kabul edilir. EDSAC Bilgisayar 6 Mayıs 1949  tarihinde çalıştırıldı ve “Bebek  – BABY “  lakaplı ilk grafik bilgisayar oyunu bu bilgisayarda oynanıp, yeni bir bilgisayar çığrı açılmıştır.

1949 yılında ilk bilgisayar firması Electronic Controls Company yani Elektronik Kontrol Şirketi, J. Presper Eckert ve John Mauchly ortaklığında kuruldu. ENIAC bilgisayarını oluşturan yaratılmasına yardım etmişlerdi. EMCC (Eckert-Mauchly Computer Corporation) adıyla firma ismi değişti ve artık anabilgisayarlar üretip satılacaktı. İlk defa piyasaya çıkan bu bilgisayarları Univac adında satmaya başlamışlardı

Programlanabilen ilk bilgisayarlar ne zaman yapıldı? | Konrad Zuse  ve  Z4 Bilgisayar

İlk depolanmış programlı bilgisayarlar çıkıyor

İlk depolanmış programlı bilgisayarı, 1950 yılında Amerika Birleşik Devletleri Hükümetine teslim edilen UNIVAC 1101 veya ERA 1101 bellekten bir program depolama ve çalıştırabildiği için ilk bilgisayar olarak kabul edilir.

İlk ticari bilgisayar 1950 yılında satıldı. 1942 yılında Konrad Zuse üzerinde çalışılmış modeli Z4, daha sonra 12 Temmuz tarihinde Eduard Stiefel Teknoloji, Zürih’teki İsviçre Federal Enstitüsü’nün bir matematikçi tarafından satın alındı.

1954 yılında Toshiba firması NEAC 1101 ürününü üretti.1958 yılında isa Toshiba , ilk digital bilgisayar, “TAC” ürününü tanıttı.

TX-O (Transistorlu Deneysel bilgisayar) ilk transistörlü bilgisayar Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde 1956 yılında gösterildi.1960’larda daha hızlı ve ucuz olan geçirgeç (transistör) tabanlı bilgisayarlar yaygınlık kazandı. Bu etkenlerin sonucunda bilgisayarların daha önce görülmemiş bir düzeyde toplu üretimine geçirildi.

İlk minicomputer 1960 yılında, Digital Equipment Corporation tarafından PDP bilgisayarlar ve ilk serisi PDP-1 dir.

İlk toptan kişisel bilgisayar 1968 yılında Hewlett Packard tarafından ürün ismi HP 9100A olarak pazarlanmaya başlandı.

Xerox Alto 1974 yılında ilk iş bilgisayarını tanıtdı. Bu Bilgisayar kendi zamanı için devrim niteliğinde oldu ve tamamen işlevsel bir bilgisayardı. Ekran, fare gibi donanımlarla bugün kullanılan işletim sistemlerinin pencereler, menu, simgeler arayüzlerinin atasıdır.

15 Kasım 1971 tarihinde Intel firması Intel 4004  ile ilk mikroişlemcisi tanıttı. Büyük bir başarım ve güvenilirlik artışının yanı sıra, maliyet düşüşü de yaşandı.

1980’lerde artık bilgisayarlar, çamaşır makinesi gibi günlük hayat kullanımındaki birçok makinesel aygıtın denetleyici donanımlarındaki yerlerini almaya başlamışlardı. Yine aynı dönemde, kişisel bilgisayarlar yaygınlık kazanıyorlardı.

1990’larda gelişen internet ile masaüstü kişisel bilgisayarlarda üretim ve satış arttı.

İlk taşınabilir bilgisayarlar

1975 yılında Ed Roberts pc yani “kişisel bilgisayar” icatı Altair 8800 olarak halka tanıtıldı.

İlk taşınabilir bilgisayar IBM tarafından 5100 modelli 1975 Eylül’de yayımlandı. Bilgisayar 33 kilo ağırlığında ve beş inç CRT ekran, teyp sürücüsü, 1.9MHz PALM işlemci, 64kb ram vardı. Gerçek anlamda ilk taşınabilir bilgisayar ya da dizüstü bilgisayar olarak kabul edilir.

1981 yılının Nisan ayında Ben Adam Osborne tarafından tanıtıldı. Osborne tarafından geliştirilen ve 24,5 kilogram ağırlığında olup, bir 5-inç ekrana sahip rami 64 KB, disket sürücüleri, CP/M 2.2 işletim sistemi çalışıyordu.

İlk Apple bilgisayar, Steve Wozniak tasarımı Apple I bilgisayar 1976 da tanıtıldı.

Dell 1985 yılında turbo notebook olarak ilk adımını attı.

1994 yılında ise IBM, IBM ThinkPad 775CD, cdromlu ilk dizüstü bilgisayarını tanıttı.

Bu tarihten sonra Bilgisayar gelişimi süreklilik kazandı. Öyle görünüyor ki bu yükseliş çok hızlı devam edecek.

Bilgisayar Tarihçesi ve ilk bilgisayarlar ile ilgili daha önce yazdığımız, yazımızı da okumanızı tavsiye ederiz.

İlgili Link: Bilgisayarın tarihçesi nedir? Bilgisayarı kim buldu? ilk bilgisayarlar

Ayrıca bakınız

• Entegre devreler nasıl çalışır?