Sivri ve Topuklu Ayakkabılar zararlıdır ama neden vazgeçilmez?
Marilyn Monro’nun “Kadına doğru ayakkabıları verin, dünyayı fetheder!” meşhur sözü Topuklu Ayakkabıların kadınlar için ne kadar ayrı bir yeri olduğunu kısaca anlatır. Halbuki kadınlara Topuklu Ayakkabılar sağlık açısından ciddi zararlar da vermekte. Bir çok kadın bildikleri halde gene de giymeye devam eder. Bize ilginç gelen bu tezat hakkında yazı hazırladık. Topuklu Ayakkabı ilk defa ne zaman kullanılmış? Topuklu Ayakkabılar zararlıdır ama neden vazgeçilmez? Topuklu Ayakkabıları hangi sağlık sorunlarını neden olduğu? Topuklu Ayakkabı giyen kadınlar nelere dikkat etmeli? Bu soruların cevabını uzmanların desteğiyle vermeye çalışacağız.
Sivri ve Topuklu Ayakkabılar zararlıdır ama neden vazgeçilmez?
Yazımızda Topuklu ayakkabının gerçekten ne kadar zararlı olduğunu anlatacağız. Ama önce Topuklu ayakkabı nasıl bulunmuş ve neden böyle bir ayakkabıya kadınların ihtiyaç duyduğunu anlatalım. Topuklu Ayakkabının tarihsel gelişimini ve günümüze kadar olan değişimi hakkında ilginç hikayeleri sizler için derledik.
Topuklu Ayakkabılar ile ilgili Tarihte bir çok rivayet bulunmakta. Milattan Önce 300 ile 200 arasında Romalılar zamanında sanatçılar tarafından kullanıldığı söylenir. 17. yüzyılda at arabalarının üzengisini tutmak için erkek sürücülerin kullandığı söylenir.
Kimilerine göre Haçlı seferlerinden önce evlerde tuvalet olmadığı için Fransa’da sokağa atılan dışkılardan korunmak için topuklu ayakkabı tercih edilirmiş. Hatta ilk şemsiyenin de burada kullanıldığını, evden atılan dışkılardan korunmak için olduğu söylenir.
Bir diğer rivayet ise İtalya’dan. Floransa’nın meşhur zengini Mecidislerin kızı Cetherine de Mecidis, evlenecektir ama boyu çok kısadır. 1530’lu yıllarda Leonardo da Vinci’nin bilge kişiliğine danışır ve ona ilk topuklu ayakkabı yapılır. Evlilik töreninde sükse yapan bu ayakkabılar, artık bir çok zengin kız tarafından kullanılır. Sadece zengin ve soylu aile kızlarının bir simgesi haline gelir.
Topuklu ayakkabılar o tarihten sonra adete şıklığın ve zarafetin değişmez tek parçası olarak kabul edildiği söylenir.
Topuklu ayakkabı Meşhur adıyla “Stiletto” ile karşınızda!
İkinci dünya savaşında plastik ile Alüminyum, Çelik gibi metaller birlikte kullanabilir olduğu keşfedildi.Savaş sonrası topuk kısmının daha da incelmesi sağlandı böylece. Artık 5 mm inceliğinde çelikten yapılan topuk yapılabiliyordu
Topuklu Ayakkabılar orijinal adıyla “Stiletto” tekrar gündeme geldiği zaman 1950’li yıllardır. Stiletto’yu 2 isim dünya genelinde Kadınların tekrar çekimine sokmaya başardı. Bunlardan biri ünlü Fransız Bruno Frisoni tarafından Vivier markası diğeri ise Salvatore Ferragamo adındaki ünlü İtalyan ayakkabı tasarımcısıdır.
195o yılların en cazibeli kadınlarından Marilyn Monroe, Gloria Swanson ve Bette Davis, Salvatore Ferragamo’nun özel tasarım topuklu ayakkabılarını kullanmış olup, Marlene Dietrich, Elizabeth Taylor ve Catherine Denuve gibi ünlüler de Fransız Vivier markasını tercih ediyordu. Ünlüler bu ayakkabı ile acayip sükse yapıyorlardı. İnce topuk ve ayağa tam oturan çevreleme ile acayip bir hava katıyordu.
Topuklu ayakkabı Meşhur adıyla Stiletto ilk defa ince haliyle, apartman topuğun yerini 1974’de Manolo Blahnik tarafından sivri topuk olarak moda dalgası oluşturuldu. Aslında gece ayakkabısı olarak daha çok gece elbisesi altına tercih edilen sivri topuklu ayakkabılar, ünlülerin her yere bu ayakkabılarla gitmesiyle artık günlük yaşamların parçası haline geldi.
Günlük yaşamda da kullanılması Topuklu ayakkabıların verdiği zararları gün yüzüne çıkartmaya başladı. Uzmanlar ve hatta bazı modacılar özel gecelerde yada akşam davetleri için bir ayrıcalığı olan topuklu ayakkabının gündüz kullanılmasına bir anlam veremiyor. Çünkü topuklu ayakkabı uzun süre giyildiğinde, ciddi zararlar veriyor.
İğne dediğimiz sivri topuklu ayakkabılar, ayak tarağında çatlatma ve eklemlerde iltihap yapıyor. Hatta dünya genelinde yapılan bir araştırmada topuğun 7,5 cm’den büyük olması durumunda, vücut ağırlığının yedi kat fazlası basıncı ayakların çektiği gözlemlendi.
Yüksek Topuklu Ayakkabıların Zararları nelerdir?
Kadınlara işkence yapan yüksek Topuklu Ayakkabıların ciddi zararları var.
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Mehmet İşyar, “Giyilen ayakkabıya ait topuk uzunluğu ölçüsü 4,5 cm.’den daha yüksek olduğunda normal anatomik yürüyüşü sağlayan sistemler olumsuz yönde etkilenir. Yüksek topuklu ayakkabılar, kişinin bacak ve ayaklarında kilometrelerce yol yürümüşçesine yıpranmaya neden olur” diyor.
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Burak Boynuk, yüksek topuklu, kalıbı dar ve burunları sivri olan topuklu ayakkabıların verdiği zararlar hakkında bilgi verdi. Eğer topuklu ayakkabı alınacaksa, bunun kesinlikle 3 cm’i geçmemesi gerektiğini söylüyor. Çünkü 3 cm üstü, bel desteklenmiyor. Boynuk, yüksek topuklu ayakkabıların zararlarını şöyle sıralıyor;
1. Ayak Baş parmağı yana doğru eğiliyor
Ayak baş parmağının duruş şekli bozulup, yana doğru eğiliyor. Yamulan parmağın ise iç tarafında kemik çıkıntısı oluşuyor. Bu çıkıntı aynı stres kırığına benzer bir olaydır. Bu çıkan kemik ayakkabı sürttükçe ağrı yapmaya başlıyor. Aynı zamanda sürtünme olan bölgelerde de nasır oluşmaya başlıyor. Bu durumun kesin çözümü ameliyattır. Çünkü çıkan kemiğin törpülenmesi ve düzeltilmesi gerekmektedir.
2. Tırnak Batması ve Tendon Kopması
Tırnaklar ince topuklu ve sivri burunda birbine daha yakın olup, büyüme şekli de buna bağlı bozuluyor. Buna bağlı tırnak batmaları gelişiyor. Tırnak bazen kesildikten sonra büyürken tırnak etine girip yanlış büyüyor. Bu durumda Normal ayakkabıya geçilip, düz tırnak kesmeli. Buda çözüm olmazsa cerrahi operasyon gerekir.
Yüksek topuklu ayakkabılar, çekiç parmak ve callus adı verilen nasırların oluşumuna, tırnak ve tırnak yataklarına ait bozulmalara, kasları topuğa bağlayan ve achilles olarak adlandırılan tendonun kısalmasına neden olabiliyor. Ani düşmelerde kısalan achilles kopabiliyor.
3. Stres kırıkları
Kemiğin ön yüzeyinde baskıdan dolayı yada darbeden dolayı üstünde küçük kırıklar olabilir. Zamanla bu kırıklar kendini tedavi eder ve kemik üstünde kemik gibi görünen çıkıntılar görülebilir. Buna stres kırığı denir. Genelde yüksek topuklu giyiminde baskı ayak kemiklerine olduğu için, bu tip görüntüler görmek mümkündür.
4. Eklemlerde Kireçlenme ve Omirilikte Disk Kayması
Devamlı kullanılan sivri topuklu ayakkabılar, diz ile bel omurgasına ait eklemlerde sürekli zorlanmalara neden olarak, kireçlenme başlar. Bacak bölgesi kasları da eklemlere baskı yapması sonucu ağrı ve sonraki yıllarda kas güçsüzlüğü oluşuyor. Omirilik sistemine yapılan yanlış, bazende disk kaymasına sebep oluyor.
12-13 cm’lik topuk giyiyen ünlü Victoria Beckham, ayağında çıkan bünyona ve omuriliğindeki disk kayması olan örneklerden biridir.
Diz bölgesindeki eklemlerde zarar görüyor. Ağırlık merkezi ön tarafa kaydığı için, diz kapağı da aşırı yüklenmeden nasibini alıyor. İlerde kireçlenme olduğu zamanda, merdiven bile çıkılamaz hale geliyor.
Yüksek topuklu ayakkabı giymek ağırlık merkezini öne kaydıracağı için, diz kapağına aşırı yük binmesine sebep oluyor. Bu da ön diz ağrısına ve kireçlenmeye neden oluyor. Zamanla merdiven inip çıkmak zorlaşıyor. Aynı şekilde bel bölgesinin kavisi artacağı için bel kaslarında gerginlik ve ağrı yapıyor.
5. Denge Bozukluğuna bağlı Ayak Bileği Burkulması ve düşmeler
Yüksek topuklu ayakkabılar zemine tam basma olmadığından dengede sağlanamıyor. Zemin yamuk olduğunda da düşme yaşanıyor. Düşüldüğünde ayak bileği ya yamuluyor yada ayak bağları kopabiliyor.
6. Kas Sisteminde Bozukluklar
Topuklu ayakkabı kullanımı başta leğen kemiğine ait kaslar olmak üzere alt ve üst ekstremite kaslarında gerilmeye yol açabildiğinden vücutta denge ve şekil bozukluklarına neden olabiliyor. Ağırlık merkezi öne kaydığından, Bel bölgesinin kavisi artacağı için bel kaslarında gerginlik ve ağrı oluşabiliyor.
Sivri ve Yüksek Topuklu Ayakkabılar, Halluks Valgus hastalığının neden oluyor!
Başparmaktaki kemik çıkıntısına, Halluks Valgus hastalığı deniliyor. Özellikle yanlış ayakkabı tercihinde meydana geliyor. Özellikle sivri ve yüksek topuklu ayakkabı giyen bayanlar ciddi tehlikede.
Ayak başparmağındaki şişlik ve çıkıntı ile kendini gösteren hallux valgus, ayak baş parmağı ve 1. tarak kemiği arasındaki eklemi etkileyen bir hastalıktır. Eklemde oluşan bu şişlik ve çıkıntı ise genel ismi “bunion yada bunyon” olarak adlandırılır.
Okumadan Geçme: Bunyon nedir? Bunyon neden olur? Bunyonun tedavisi nasıl yapılır?
Hastalığın ayakkabı ile ilişkisine bakıldığında, ayakkabı giyinmeyen kabilelerde bu hastalık gözlemlenemedi. Fakat bilimsel olarak eğer genetik olarak ailede varsa da görülebilmekte. Kadınların neredeyse yüzde 50 bu hastalığın görülmesi ayakkabı olarak hesaplanmıştır. Uzun yıllar sivri ve topuklu ayakkabı giyenler de genellikle görülebilir.
Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Op. Dr. Tuluhan Yunus Emre, hallux valgus’un ayak başparmağın ayağın dış tarafına doğru yönlendiği bir ortopedik rahatsızlık olduğunu, kesinlikle bir uzmana gösterilmeli olduğunu söylüyor.
Bunyon başlaması ile, Ayağın dış tarafına doğru gittikçe büyüyen bir hal alır. Çünkü şişlik her ayakkabı sürtünmesi ile üzerindeki deri kalınlaşmaya nasırlaşmaya doğru yönelir. Eğer cilde devamlı basınç ve sürtünme yapılırsa, alt doku kalınlaşma yaparak nasır tepkisi verir. Bu kemik çıkıntısı kaybolmadıkça nasırdan da kurtuluş olmaz.
Eğer ayakta bunyon varsa kesinlikle bir ortopedi uzmanına gözükmelidir. Bu hastalıktan kurtulmanın en kesin çözümü ise cerrahi olduğunu uzmanlar söylemektedir.
Bunionektomi (Bunionun çıkarılması) işlemi ile çıkan kemik törpülenir, Metatarsal Osteotomi (Kemiğin düzeltilmesi) işlemi ile de tarak kemiğindeki yamukluğa neden olan kemik düzeltilir. Metal çiviler ile ayak sabitlenir. Ameliyat sonrası ayak üstüne basılmaz. 2 hafta sonra hastanın dikişleri alınıp ve kontroller yapılır. 1,5 aylık kemik kaynaşması sonrası metal çiviler alınır. Hafif yürümesine izin verilir. 2 yada 3 ay sonra eski sağlığa kavuşulabilir.
Neden Yüksek Topuklu Ayakkabı?
Türkiye’de özellikle 40 yaş altı kadınların ayakkabı seçerken genellikle modayı takip edip ve ayakkabının şekline önem verildiğinden, sivri ve yüksek topuklu ayakkabılar tercih edilir. Hatta alçak topuklu ve yuvarlak uçlu ayakkabılara yaşlı ayakkabısı tanımı bile yapılmaktadır.
Kadınların neden böyle bir işkenceye devam ettikleri kimseye anlaşılır gelmemiştir. Ama araştırmalara göre Kadınların Yüksek topuklu ayakkabı giymesinin sebeplerini şöyle sıralanabilir;
- Boy problemi vardır ve yüksek topuklar ile 10 cm yüksek görülebilir. Bu da kendini iyi hissettirir.
- “Ben Burdayım” demek için yada Cinsel cazibesini arttırmak için kullanılan bir araç olabilir.
- Kıyafetlere farklı bir hava katmak için kullanılabilir
- Topuklardan gelen sesi sevdiği için olabilir.