En çok tercih edilen ve son yıllarda 7’den 77’ye herkesin bindiği, fiyatlarının da düşmesi ile yılda birden fazla kullanılan ulaşım aracı Uçaklar, hayatın bir parçası olmaya devam ediyor. Uçak yolculuğu yaparken farkında olmadan beyini ve vücudu toptan etkileyen olumsuz sonuçlarda doğurmaktadır. Sizlere bu yazımızda Uçak yolculuğu yapmak vücutta hangi değişikliklere neden olur? Uçak yolculuğu insan psikolojisini bozar mı? Havada iken düşük basınç zararlı mı? Uçakta neden çok gaz çıkarırız? Uçak yolculuğunun zararları nelerdir? Uçaktaki yemeklerin tadı neden farklı gelir? Uçakta oksijen yetersizliği beyni nasıl etkiler? Uçak yolculuğu bağışıklık sistemini nasıl etkiler? Uçakta nerelere oturmalı? Uçaktaki kötü kokular nasıl oluşur? Uçaklar temizlik yönden nasıl? Uçakta  sorularının cevabını bulabileceksiniz.

Uçak yolculuğu yapmak vücutta hangi değişikliklere neden olur?

Yazımıza başlarken İngiltere’deki Gatwick Havalimanı tarafından yapılmış bir araştırmadan bahsedelim. Uçak yolculuğu sırasında izlenilen filmden dolayı erkeklerde yüzde 15, kadınlarda ise yüzde 6 ağlama hissi oluştuğu görüldü. Bunun nedenini bakıldığında akla gelen ilk olarak, sevdiklerini arkada bırakmak gibi özlem duyguları, yolculuğun verdiği heyecan gibi bir çok ihtimal söz konusu olabilir. Fakat uzmanlar yerden kilometrelerce havada metalden yapılan bir sandık içinde yapılan yolculuğun beyni ve ruh sağlığını etkileyebileceği konusunda ciddi araştırmalar var.

Özellikle gelişen Uçak yolculuklarında bu tip araştırmaların önemi de artmaya başladı. Uçak şirketleri bu araştırmaları da desteklemekte.

Bu konuda araştırma yapan uzmanlardan biri olan, Alman Uçak Hekimliği Derneği başkanı olan Jochen Hinkelbein, aynı zamanda Köln Üniversitesi acil servis uzmanlarından biri. Uçak yolculuğu sırasında vücutta oluşan değişiklikleri bizle paylaşıyor.

Dağcılık yada tırmanma sporları yaparsanız, tepelere çıktıkça basınç azalır. Havada seyir esnasında da aynı şekilde Uçak içindeki basınç, 2,5 kilometre yükseklikteki bir dağdaki basınca benzer. Nem oranı ise en çorak ve susuz bölgelerdeki gibi tıpkı çöldeki gibi neredeyse yok denecek kadar azdır. Bu yüzden uçaktaki sistemde kabin içi 10 derecede sabit tutmak için hava basar.

Durum böyle olduğunda vücutta bir takım değişiklikler meydana gelir. Hava basıncı düştüğünde, kandaki oksijen oranı yüzde 25’lere kadar düşer. Kandaki bu oksijen azalmasına Hipoksi denmektedir. Eğer bu rahatsızlıktan dolayı bir hastaneye gittiğinizde ilk olarak oksijen tüpüne bağlarlar. Fakat uçakta böyle bir uygulama yok. Sağlıklı bir kişi için bu durum kısa olduğu için sorun çıkartmaz iken, yaşlılar ve solunum hastaları için sorun olabilir.

Kandaki oksijen seviyesi düştüğü zaman, düşünme becerilerinde düşüş başlar. Hafıza, hesaplama ve net kararlar verememe gibi sorunlar çıkar. Bu nedenden dolayı 3,8 km yüksekliğe çıkan uçakların pilotları hava maskesi takarak oksijen alması gerekmektedir.

Jochen Hinkelbein, 2,5 kilometrelere ulaşan hava yolculuklarında refleks değişiklikleri ve algı bozukluğu yaşayabileceğini ama sağlıklı kişilerde çokta sorun olmaz iken grip gibi hastalıklarda kişilerde algısal bozukluklar daha etkin olacağını söylüyor.

Kanda oksijen düşmesi yani Hipoksi olayı geçici olan Uçak yolculuklarında, oksijen azlığından dolayı yolculuk bittiğinde çok yorgun ve bitap düşebilirsiniz.

Düşük basınç aynı zamanda görmede de sorunlara neden olur. Yerden 1000 ile 1500 metre yükseklikte uçulduğunda gece görüşünde yüzde 10’lara yakın bir kayıp yaşanır. Bunun nedeni ise retinadaki gece görüşü fotoreseptör hücreleri, oksijene çok fazla ihtiyaç duyar. Oksijen azlığı onu direkt etkiler.

Okumadan Geçme: Uçakta hangi koltukları seçmeliyiz?

Uçak yolculuğu yapmak vücutta hangi değişikliklere neden olur? | Uzun süre havada kalmak mental sorunlar yaratıyor

Uçakta tat alma ve koku duyusu da değişir

Uçakta yenilen yada içilen herhangi bir şeyde, tatlı yada tuzlu algılama da yüzde 30 düşüş yaşanır. Tabi bunun nedeni az önceki düşük hava basıncı ve düşük oksijen.

Yemeklerin lezzeti hissedilmesi için, koku ve tat duyusunun aynı anda işlemesi gerekir. Kabin basıncı maalesef bu duyuların çalışmalarını etkiler. Aynı zamanda kabindeki nem oranın düşmesi ve o kulağı hafiften rahatsız eden gürültü de uzmanlara göre etki etmektedir.

Uçaktaki hava kuruluğu, çöldeki hava gibidir. Kurak yerlerde tatlı ve tuzlu yemeklerde yüzde 30 oranlarında duyu kaybı yaşanır.

Peki neden koku duyumuz uçakta düzgün çalışmaz?

Tat duyusunun çalışması için koku duyusu tam çalışmalıdır. Kokuyu almak için burun içi sıvısının buharlaşması gerekmekte. Hava kuru olduğunda bu gerçekleşmez. Koku duyusu azaldığından dolayı yenilen yemeklerin tadı hoşunuza gitmeyebilir. Bu nedenden uçak yemekleri daha tuzlu ve baharatlıdır.

Psikologlar aynı zamanda gürültü kulakları etkilerse, tat alma duyusunu da etkilediğini düşünüyor. Gürültülü ortamlarda yemek yiyenlerin, sessiz ortamda yemek yiyenlere göre daha fazla tuza ihtiyaç duyar. Aynı zamanda şaşıracaksınız ama gürültülü bir ortamda yediğiniz yemek esnasında çıkardığınız sesleri daha rahat duyarsınız.

Uçuşta iken bazı besinlerden gelen tatları pekte değişmez. Beşinci tat dediğimiz umami tadı, bunlar mantar, domates, yosun ve soya sosu gibi gıdalara tat verir. Umami tatlar uçakta iken tatları değişmez. Bazı hava yolları domates, ıspanak ve kabuklu deniz ürünlerini kullanma sebebi budur.

Bazı uçak firmaları ise yemeklerden önce burun spreyi vererek, sinüslerin açılıp, daha iyi tat alınmasını sağlamak. British Airways, bunu denedi ama pek değişikliğini göremedi. Bundan sonra umami tatları kullanmaya başladı.

3 saatten fazla uçak yolculuğu yapanlarda genel rahatsızlık ve huzursuzluk başlar. Bu nedenden gaz çıkarma uçakta gayet normaldir.

Uçak yolculuğu yapmak vücutta hangi değişikliklere neden olur? | Uçak yolculuğunda yemeklerin tadı normalden daha tuzludur

Uçakta iken hava kuruluğu cildi etkiler

Havanın kuru olmasından dolayı ciltte kuruma gözükebilir. Neredeyse yüzde 40’a yakın bir kuruma olacağından, uçakta kaşınmanın nedeni bundan kaynaklanır.

Uçaktan çekinenlerde ise Hipoksi daha çok etkilidir. Daha çok stres, somurtkanlık, düşük enerjili ve negatif bir tiplemenin olma sebebi budur. Eğer uçağa binmeden alkol tüketen kişiler, tedirginliği kırmak için uğraşsalar da, bu halleri düşük basınçla daha belirgin hale gelir.

Uçak yolculuğu nasıl ruh halini değiştirir?

Düşük basınç ve azalan nem su kaybına neden olur. Vücutta su kaybının oluşması bazı araştırmalara göre ruh sağlığını direkt etkiler. Bu yüzden uçaktaki filmleri izlerken kolay ağlamanın nedeni budur. Yüksekte uçmak bazı kişilerde daha mutlu edeceği ile ilgili görüşlerde var. Fakat uçakta yaşanan sıkıntı ve gerginlik, o anda kendi içinize kapanıp, kendi dünyanızda baş başa kalıp, daha hisli olmanızı neden olur.

Uçak yolculuğu yapmak vücutta hangi değişikliklere neden olur? | Uçak yolculuğunda çekilmez bir hale girebilirsiniz

Uçak yolculuğu bağışıklık sistemini nasıl etkiler?

Köln Üniversitesi bu konu hakkında bir araştırma yapmış. Kabin koşullarında yarım saat kalmak bile bağışıklık sisteminin doku moleküller dengesini değiştiriyor. Bağışıklık Sistemi o an farklı işlemeye başlıyor.

Uçak seyahat ettiklerinde insanların hava değişikliği yaşadığımdan dolayı hasta oldum deme sebebi bu olabilir. Uçak yolculuğu bağışıklık sistemini etkileyip, ruh sağlığını da bozduğunda, vücutta enfeksiyonların açık olmasının hastalıklara kapı aralar. Daha önce bağışıklık sisteminde yaşanan sorunların, depresyona neden olabileceğini anlatmıştık.

Bakmadan Geçme: Otoimmün Hastalıklar nedir? Nasıl oluşur? Doğal tedavisi var mı?

Bu konuda uzman olan Cambridge Üniversitesi’nden psikiyatrist Ed Bullmore, aşı olunduğunda yaşanan enflamasyon, ruhsal olarak en az 2 gün bozukluk görülebiliyor. 12 saatlik bir uçuşta aynı etkiye neden olmaktadır diyor.

Uçak yolculuğu yapmak vücutta hangi değişikliklere neden olur? | Uçak yolculuğunda açılır kapanan masalar bakteri yuvasıdır

Uçaklar temiz mi? Uçaklar nasıl temizlenir?

Bağışıklık sistemi ciddi olan Uçak seyahatinde etkilenir.

İnsan kalabalığının çok olduğu ve ortak alanlar bakteri yuvalarıdır. Uçak yolculuğunda yolcuların giysisinde ve vücudunda bakteri taşır. Bu mikroplar başkalarına bulaşabilir, temiz olmayan yerlerde bu bakteriler hızlıca çoğalabilir.

İki yıldır araştırma yapan ABD’deki Auburn Üniversitesi Gıda Güvenliği konusunda uzman James Barbaree ve ekibi, MRSA mikrobu, koli basili ve Streptokok piyojenlerin daha çok koltuk yüzeyleri, tepsilerde, güneşliklerde ve tuvalet yüzeylerinde günlerce yaşayıp, üreyebileceği yerler olarak tespit etmiştir. Buna en iyi örnek olarak, MRSA mikrobu 168 saat boyunca, dergilerin koyulduğu ceplerde yaşayabilmektedir.

İç hatlarda uçan uçakların temizliği kısa olmalı, çünkü sefer sıklığı vardır. Temizlik kısa sürdüğü için en çok süre, birinci sınıf ve tuvaletlerdir. Diğer kalan kısa süre de yerlerin süpürülmesi, çöplerin toplanması, dezenfektan bezlerle yemek yeme açılıp kapanan masaları silme, koltuk başlarını değiştirmek yapılabilir mi bilemiyoruz.

Uçaklar eğer gece boyunca uçak seferi yapmayacaksa genel bir temizlik yapılabiliyor. A 380 gibi bir uşağın sadece kaba temizliği sekiz kişilik ekiple 2 saat kadar sürmektedir.

Tuvaletler genelde hızlıca 10 dakikada özel temizlik maddeleri ile silinmektedir. Uluslararası havayolu derneği IATA  bu konu hakkında katı kuralları vardır.

Fakat Uçak yolculuğunda herkesin ciddi bir şekilde kendi temizlik önlemini almasında fayda var. Uçak yolculuğu yapan kişiler, her zaman yanlarında dezenfektan mendil ve suyu kullanması gerekmekte. Tuvaletleri kullanma sonrası, yemek masalarını kullanmadan önce kesinlikle dezenfektanlarla silinmelidir. Koltuk başlarındaki bezler içinde kağıt bir havlu tercih edebilirsiniz. Kolunuzu koyduğunuz koltuk kısımlarını silmeyi de unutmayınız. Ortak kullanılan yastık ve battaniyeleri mümkün oldukça kullanmayınız.