Uyku saati (kronotip) iş verimliliğini nasıl etkiler?

Artık bir çoğumuz uyku zamanını eksilterek güncel tabiriyle gece kuşu olarak daha az uyuyarak zamanını geçiriyor. Fakat bu etken iş verimliliğini düşürmekte. Uyku saati (kronotip) her insanda farklı. Bilim insanları değişen uyku saati için farklı bir çerçeveden bakarak iş saatlerinin düzenlenmesini öneriyor. Nasıl mı? Yazımızı okumaya devam edin.

Uyku saati (kronotip) iş verimliliğini nasıl etkiler?

Artık çoğu insan iş yaşamı sonrası kalan özel yaşam zamanı yetmediği için uykusundan çalmaya başlıyor. Bu yüzden iş verimliliği düşmekte.

Her insanın uyku saati farklıdır. Yani her insanın ‘kronotip’i vardır. Internal Time adlı kitabıyla uyku konusunda uzman olan, Till Roenneberg’e göre kimilerinin uyku için erken saatleri seçtiğini, kimileri ise sabaha kadar bekleyip gün ışığında yatmayı sevdiklerini söylüyor. Yaptığı çalışmaya göre, Kronotip algısına bakıldığında kişi uyku için kendini zorlar ve bu zorlama tekrarlandığında da bir çok hastalığa neden olur. En ideali ise uyku geldiği an direnmeden uyumaya gitmektir.

Ancak çoğu kişi çalışma saatleriyle bu durum için uygun değildir. Her bireyin çalışma saatleriyle uyumlu olmayan farklı bir doğal “uyku düzenine” sahip olması konuya daha da karmaşık bir boyut kazandırıyor.

İnsanların yaklaşık yüzde 20’si doğal yapıları gereği geceleri geç yatıp, sabahları geç kalkan ve sonrasında çok daha iyi iş görebilen “gece kuşlarından” oluşurken, yüzde 20’lik bir başka kesim de sabahın erken saatlerinde cıvıl cıvıl ortalıkta dolanan “tarlakuşlarından” oluşuyor. Gerisi bu ikisi arasında yer alan bir yapıya sahip.

Britanya’da kısa bir süre önce yapılan bir araştırma verimliliği azaltan ve doğal uyku saatlerinde yapılan işler olarak tanımlanabilecek “çalışma ile uyku arasındaki çatışmanın” son derece yaygın bir durum olduğuna işaret ediyor.

İnsanların yalnızca yüzde 45’inde bu çatışmanın düzeyi sıfır iken, yüzde 10’u 2 saati aşkın bir süre boyunca bu tür bir çatışma yaşıyorlar. Bu kişiler büyük bir olasılıkla, biyolojik saatleri uykuda kalmalarını söylerken kalkıp işe gitmek zorunda kalan gece kuşlarından oluşuyor.

Şekerleme yapmak işe yarar mı?

Uzmanlar, gece kuşu olsunlar ya da olmasınlar, insanlara işten bunalıp gevşediklerinde kendilerine güç katacak ufak bir şekerleme yapmalarını öneriyorlar.

Oxford Üniversitesi’nden sinirbilimci Russel Foster, “İş dünyasında çalışanların şekerleme yapmalarına göz yumulması konusu ciddi olarak tartışılıyor. Öğleden sonraları saat 13-15 arasında yapılacak 20 dakikalık bir şekerleme yapmak bilişsel performansı ve uyanıklığı arttırabileceğine inanılıyor” diyor.

İlgili link: Öğlen uykusu yada Şekerleme yapmak neden faydalı?

Uzmanlar şekerleme yapmak dışında bir başka seçeneğin de açık havaya çıkıp günü doğal ışığından yararlanmak, ya da bir fincan kahve içmek olduğunu belirtiyorlar ve kafeinin beyinde adenosin birikimini önlediğine, uykuya geçme yönündeki baskıyı azalttığına ve bedende şekerlemenin yarattığına benzer bir etkiye yol açtığına dikkat çekiyorlar.

Bedeninizin doğal düzenini belirleyin ve bu düzene ayak uydurmaya çalışın

Tüm bu çözümler doğru bir biçimde yaşama geçirildiğinde doyurucu ve üretken bir günün de sonuna yaklaşmış olursunuz. Ancak bu noktada her şeye son verip işe hemen paydos etmeyin.

İş yaşamında verimliliğin artırılması yönünde çalışmalar yürüten kimi bilim insanları çalışma gününün sonunda gün içinde başarıyla üstesinden gelinen ya da başarısızlıkla sonuçlanan işleri kısaca bir yere not etmenin ve ertesi gün yapılacak işlerin bir listesini yapmanın da son derece yararlı olacağına inanıyorlar.

Geceleri deliksiz bir uyku çekmenin bu listenin en başında geldiğine dikkat çeken Foster, “Gününüzü kusursuz kılmak için öncelikle bir önceki geceyi güzel geçirmeniz gerekir” diye de ekliyor.

Ayrıca bakınız

• Günde kaç saat uyumalıyız? Yaşa göre uyku saatleri nelerdir?
• Uyku süresi bilimsel olarak ne kadar olmalı?