Cehennem gezegen Venüs’de yaşam mümkün mü?

Gündüz gözüyle gökyüzüne baktığınızda rahatlıkla görebildiğimiz Venüsün bulutlarınd, Teleskoplar farklı ve müjdeli bir şeyler buldu. Astronomlar Venüs’ü incelemeye tekrar almaya başladılar. Çünkü sera gazı yada fosfin gazı bulundu. Sera gazı yada fosfin gazı nedir? Fosfin gazı nasıl oluşur? Cehennem gezegen Venüs’de yaşam mümkün mü? Venüs yeni dünyamız olabilir mi? Venüs gezegenin sırları nelerdir? Venüs’ün özellikleri neler? soruları yazımızda.

Cehennem gezegen Venüs’de yaşam mümkün mü?

Dünyada mikroplar tarafından üretilen kokulu bir gaz olan fosfin, Venüs’te “beklenmedik” atmosferik tespiti, astrobiyolojide bir devrime neden olabilir. Çünkü Venüs’ün bulutlarında garip bir şeyler oluyor. Uzay Teleskopları, venüs gezegenin kavurucu yüzeyinin çok yukarısında atmosferik bir katmanda, tipik olarak çürüyen mikrobiyal aktiviteyle ilişkili kötü kokulu, yanıcı bir kimyasal olan fosfini “alışılmadık derecede yüksek” konsantrasyonlarını tespit etti.

Bulgu ilginç, çünkü Dünya’da fosfin esasen her zaman canlı yaratıklarla ilişkilendiriliyor; normalde ya metabolik süreçlerin ya da endüstriyel insan teknolojisinin bir yan ürünü olarak açığa çıkıyorlar. Molekül, birçok organizma için toksik olmasına rağmen yaşa- mın var olduğuna işaret ediyor. Çünkü sıradan jeolojik veya atmosferik yollarla ortaya çıkması oldukça zor.

Sülfürik asit bulutları içinde yer alan ve yoğun yüzey basınçlarına ve kurşunu eritecek kadar yüksek sıcaklıklara sahip olan Venüs, bu açıdan cehennem gibi bir gezegen. Ancak fosfinin mevcut olduğu bulut tabakası, bol Güneş ışığı ve Dünya benzeri atmosferik basınç ve sıcaklıkla görece ılık.

Moleküler bir gizem, Fosfin nedir?

Washington Üniversitesi’nden astrobiyolog Michael Wong, “Bu gerçekten şaşırtıcı bir keşif, çünkü fosfin, Venüs’ün atmosferinde ne tür kimyasalların olması gerektiği konusundaki anlayışımıza uymuyor,” diyor.

Güneş ve uydumuz Ay’dan sonra Venüs, Dünya’nın gökyüzünde çıplak gözle görülebilen en parlak nesne. Cardiff Üniversitesi’nden radyo gökbilimcisi Jane Greaves, 2017’de Hawaii’deki Mauna Kea’da James Clerk Maxwell Teleskopu (JCMT) ile Venüs’ü gözlemlemiş ve gezegenin spektrumunda farklı kimyasalların varlığını gösterecek izler aramıştı. Bunu yaparken de fosfinle ilişkili bir çizgi fark etti.

Veriler, molekülün gezegenin atmosferinde milyarda yaklaşık 20 parça bulunduğunu ve bunun, Dünya atmosferindekinden 1.000 ila milyon kat daha fazla bir konsantrasyonda olduğunu gösterdi.

Gaz çok zehirli olduğu bilinen Fosfin gazı, küçük bir yoğunluğu bile öldürücü sonuçlara neden olabilir. Ayrıca fosfin gazı,  kokusuz ve renksiz olmasının nedeniyle görülemeyen ve hissedilmeyen bu gaza uzun süre maruz kalınması, işitme, dokunma hasarına neden olur. Fosfin nedir? kısaca bakalım.

Fosfin, bir fosfor atomu ve üç hidrojen atomu içeren nispeten basit bir molekül. Sarımsak veya çürüyen balık kokusuna yakın bir kokuya sahip, ancak insanların kokusunu alabileceği konsantrasyonlara ulaştığında, akciğer hasarına neden olması muhtemel. Bu maddeyi yapay olarak elde etmek kolay değil.

Massachusetts Institute of Technology’den (M.I.T) moleküler astrofizikçi Clara Sousa-Silva, fosfor ve hidrojenin adeta “birbirlerinden nefret ettiğini” belirtiyor. Gaz devleri Jüpiter ve Satürn fosfin içeriyor, çünkü molekülü üretmenin enerji açısından elverişli olabileceği sıcak iç mekanlara sahipler.

Ancak Venüs’ün kaçak sera atmosferi, bunun tersine, normalde fosfin fosforunu emen karbondioksit gibi oksijen içeren kimyasallarla dolu. Greaves’in gördüğü miktar bir yana, molekülün herhangi bir seviyede mevcut olması bile kafaları karıştırıyor.

Güneş sistemindeki gezegenler | Güneş’e en yakın 2. gezegen Venüs ve sonrasında Dünya geliyor

3 yıl önceki Venüs’de bilimsel bu çalışma doğrulandı

Son çalışmada da araştırmacılar, geçen yıl Şili’deki Atacama Büyük Milimetre / milimetre-altı Dizisi (ALMA) teleskopuyla Venüs’ün takip gözlemlerini yaptı ve yine fosfinin atmosferik imzasını tespit etti.

Daha sonra, volkanik aktivite, yıldırım çarpmaları ve hatta gezegenin atmosferinde parçalanan göktaşları da dahil olmak üzere bu garip molekülün varlığı için olası tüm nedenleri bulmaya çalıştılar. Tabii ki, fosfi nin ortaya çıkması için ekibin henüz düşünmediği ek yollar da söz konusu olabilir.

Ancak araştırmacılar, geçtiğimiz hafta Nature Astronomy’de yayımlanan makalelerinde bir başka olasılığı daha kabul etmek zorunda kaldılar: “Molekül, Venüs’teki ‘yaşam’ tarafından üretilmiş olabilir.” Son kanıtlar, gezegenin halen jeolojik olarak ak- tif olduğunu gösteriyor.

Ve bu yılın başlarında ortaya atılan bir model, Venüs’ün yaklaşık üç milyar yıl bir okyanusa sahip olabileceğini göstermişti. Buna göre söz konusu okyanus yalnızca birkaç yüz milyon yıl önce kaybolmuştu. Yani Venüs’te yaşam ortaya çıkmış olabilirdi, ancak kaçak sera etkisi, gezege- nin yüzeyini yaşanmaz hale getirdiği için işler karmaşık bir hal almıştı.

Cehennem gezegen Venüs’de yaşam için çok araştırmalar yapılması gerekiyor

Venüs, bize “çok yakın” olmasına rağmen keşfedilmemiş bir gezegen niteliğini korumaya devam ediyor. Fosfin bulgusu, gezegen bilimcilerin odağını daha fazla Venüs’e çekiyor.

Wong, “Kelimenin tam anlamıyla komşu gezegen olmasına rağmen, hala çözülmesi gereken birçok gizem var,” diyor. Araştırmacılar, fosfin oluşumunun nedenini anlayabilmek için gezegenin kimyası, jeolojisi ve atmosfer fiziği de dahil olmak üzere çok daha fazla şey öğrenmek zorunda kalacak.

Bu arada Rusya, 2026 gibi erken bir tarihte Venüs’e bir yörünge ve iniş aracını içeren Venera-D projesi üzerinde çalışıyor. Avrupa Uzay Ajansı da benzer şekilde EnVision uzay aracını çizim tahtasında bulunduruyor ve bu proje, önümüzdeki on yıl içinde hedefine ulaşabilir.

NASA ise şu anda “Keşif Programı” kapsamında finansman sağlamak için iki farklı Venüs projesi düşünüyor: VERITAS ve DAVINCI +. Bu çabaların sonuçlarını bekleyeceğiz

Ayrıca bakınız

• Güneş sisteminde Dünyanın dışında hayat var mı yok mu?
• Güneş sistemindeki gezegenleri ne kadar tanıyorsunuz?