Kabuğu dahil çekirdeği ile yenebilen bu harika yaz meyvesi Karpuzun insan sağlığı üzerinde ciddi etkileri bulunmaktadır. Süper besinler listesine giren bu meyve hakkında çok geniş bir yazı hazırladık. Karpuzun tarihçesinden başlayıp, Yaz aylarının mucizevi bitkisi Karpuzun inanılmaz faydaları, Karpuzun yararları ve zararları nelerdir? Sadece karpuz yenerek zayıflanır mı? Karpuzun besin analizi nedir? Karpuz kaç kalori? Karpuz kolon ve prostat kanserine karşı önleyici etkisi var mı? Karpuzun beyaz kısmı neden yenmeli? Karpuzun ana maddesi olan Likopenin yararları nelerdir? Karpuz neden olgunlaşmış olanlarından alınmalı? Karpuz nasıl alınır? Karpuz nasıl saklanır? sorularının cevabını vermeye çalışacağız.

Daha önce hiç duymadığınız karpuzun özellikleri, yazımızın sonunda okumanızı tavsiye ederiz.

Yaz aylarının mucizevi bitkisi Karpuzun faydaları ve zararları nelerdir?

Tarihçiler karpuzun ilk defa Güney Afrika’nın Kalahari Çölü’nde ortaya çıktığını düşünmektedir.

Kesin ve somut olarak bundan 5 bin yıl önce antik Mısır yapılarının duvarlarında hiyerogliflerde Karpuz görülmektedir. Mısır yapılarında Karpuz, ölüm sonrası hayat için beslenme kaynağı olarak görüldüğü için, kral mezarlarının içine koyulduğu anlatılmaktadır.

Karpuz Afrika’dan gemilerle Akdeniz ülkelerine dağılmıştır. Karpuzu ilk defa 10. yüzyılda keşfeden Çin, şu anda en büyük karpuz üreticisidir.

13. yüzyılda Avrupa içlerine kadar dağılmış, 16. yüzyıldan sonrada Afrika’dan köle gemileriyle Amerika’ya gitmiştir.

Karpuz, kavun, balkabağı, kabak ve diğer sürünen bitkiler ile akrabadır. 1200’den fazla çeşidi bulunmaktadır. Karpuz türlerinin 200’den fazlasını ABD ve Meksika’da görülebilir.

En çok tutulan 50 kadar Karpuz çeşidi vardır. Bunlar tatlı, buz kutusu, çekirdeksiz ve sarı etli olarak 4 kategoriye ayrılmıştır.

Karpuzu dünyada en çok üreten ülkelerin içinde ilk sırada Çin, ikinci ABD, üçüncü İran ve dördüncü olarak Türkiye bulunmaktadır.

Karpuzların %92’si sudan oluşsa da bu ferahlatıcı meyvenin içinde bolca besin maddesi de mevcut. Her ısırığınızda aslında önemli miktarda A, B6 ve C vitamini, bolca likopen, antioksidan ve amino asit almış oluyorsunuz. Hatta karpuzda az da olsa potasyum bile var. En önemlisi ise bu mükemmel yaz atıştırmalığında yağ yok, sodyum oranı çok düşük ve bir kasesi yalnızca 60 kalori.

Amerikalı diyetisten ve beslenme uzmanı Angela Lemond’a göre antioksidan ve amino asit içerikleri yüksek olan besinler vücudumuzun en iyi şekilde çalışmasına yardımcı oluyor. Antioksidanlar hasarlara ve kansere karşı önleyicidir. Amino asitler ise proteinlerin yapıtaşıdır, ki proteinler, vücuttaki bütün hayati işlevlerde kullanılır.

Bilim insanları, karpuzda yüksek seviyede likopen bulunduğunu, 2 porsiyonda yaklaşık 15-20 miligram olan bu seviyenin taze besinlerde bulunan en yüksek seviyelerden biri olduğuna işaret ediyor. Bitkisel kaynaklı bir besin olan likopen, meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunan, tüketildiğinde sağlıklı reaksiyonlara yol açan bir madde.

Karpuza, domatese, greyfurta ve guava meyvesine kırmızı rengini veren de yine likopendir.

Bir porsiyon karpuz ile iki orta boy domatesin içindeki likopen miktarı birbirine eşittir. Domates alerjisi olanlar bu yüzden Karpuzu seçebilir.

Uzmanlar Likopenin vücut emilimi ile ilgili en uygun kaynağın domates suyu olduğunu yıllardır söylemekteler. Fakat karpuz suyunun da artık domates suyu ile kıyaslanabileceğini söylemektedir.

Likopenin yararları nelerdir?

Austin’deki Teksas Üniversitesi’nden beslenme uzmanı Victoria Jarzabkowski’ye göre kalp ve kemik sağlığına iyi geldiği, prostat kanserini önlemede faydalı olduğu bilinen likopenin aynı zamanda iltihap önleyici özellikleri de olduğu düşünülüyor.

Likopen alımını maksimim düzeye çıkarmak istiyorsanız karpuzun tamamen olgunlaşmasıı bekleyin. Karpuz ne kadar kırmızı olursa likopen seviyesi de o kadar yüksek demek.

Karpuz olgunlaştıkça aynı zamanda beta karoten ve fenolik antioksidan seviyeleri de artar. Beta karoten, kırmızı renkli meyve ve sebzelerde bulunan bir antioksidandır. Bağışıklığa, deri ve göz sağlığına iyi geldiği gibi kanserle mücadelede
yarar sağlar.

Food Composition and Analysis dergisinde yayınlanan 2011 tarihli bir araştırmada dört farklı karpuz türü dört
farklı olgunlaşma evresinde incelenmiştir. Elde edilen sonuçlarda olgunlaşmamış, içi genellikle beyaz kalmış karpuzda sıfır beta karoten bulunduğu görüldü.

Tamamen kızardığında ise meyve harika bir bitkisel gıda kaynağına dönüşüyor. Ancak bu, karpuzun yalnızca kırmızı kısımlarının vücudumuza faydalı olduğunu anlamına gelmiyor.

Yaz aylarının mucizevi bitkisi Karpuzun inanılmaz faydaları | Karpuz hem vücut ısısını hem de tansiyonunuzu düşürmede etkilidir

Karpuz kabuğu sitrülin deposu! | Sitrülin nedir?

Chromatography dergisinde yayınlanan 2005 tarihli başka bir araştırmaya göre, karpuzun kabuğuna yakın olan beyaz bölümünde de etli kısma oranla çok daha yüksek miktarda sitrülin amino asidi bulunuyor.

Sitrülin, arjinin amino asidine dönüşen çok önemli bir amino asit türüdür. Bu amino asitler kan akışını destekleyerek kan dolaşımına ve kardiyovasküler sağlığa fayda sağlar.

Karpuz kabuğunda nitrikoksit üretimini sağlayan sütrülin, adeta damarlarda kanın akmasını sağlayan kayganlaştırıcı zemini hazırlar.

Teksas A&M Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre bu amino asitlerin fayda sağladığı başka bir alan da ereksiyon bozukluğudur. Tabii viagra etkisini görebilmek için oldukça fazla karpuz tüketmeniz gerektiğini de eklemeliyiz.

Yakın zamanda yapılan araştırmalar karpuz çekirdeklerinin de faydalı besin kaynakları olduğunu gösteriyor, özellikle de filizlenmiş ve kabukları soyulmuşsa.

International Journal of Nutrition and Food Sciences dergisinin yaptığı bir analize göre karpuz çekirdeğinde bol miktarda protein, magnezyum, B vitamini ve faydalı yağlar mevcut.

İşte FDA yani Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin göre karpuzun besin değerleri:

• Porsiyon: (280 g); kalori:80 (0 yağ)
• Porsiyona göre miktar (ve GD%*)*Günlük Değer yüzdeleri (GD%) 2.000 kalorilik beslen meye göre belirlenmiştir.
• Toplam Yağ: 0 g (%0)
• Toplam Karbonhidrat: 21 g (%7)
• Lif: 1g (%4)
• Şeker: 20g
• Kolesterol: 0mg (%0)
• Sodyum: 0mg (%0)
• Potasyum: 270mg (%8)
• Protein: 1g
• A Vitamini: (%30)
• C Vitamini: (%25)
• Kalsiyum: (%2)
• Demir: (%4)

Karpuzun faydaları nelerdir?

Karpuzun beyaz kısmını yani kabuğuna kadar hepsi şifalıdır, yenmelidir.

Ayrıca karpuz çekirdeği de kesinlikle yenmelidir.

Karpuz çekirdeklerini atmak yerine onları kurutup, çekirdeklerini daha sonra çay olarak kullanılabilir. Karpuz çekirdeği çayı diüretik olarak işe yarayacak ve kan basıncını da düşürecektir.

Deri üzerinde kaşıntıya neden olan bazı zehirli sarmaşıkların, deri ile temasları sonrası, bölgeye karpuz kabuğu sürülerek biraz da olsa rahatlayabilirsiniz.

Karpuzun tüketimi sonrası hiç farkında olmadığını inanılmaz faydalarını tek tek ele alacağız.

1. Kalp sağlığı

Purdue Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre karpuzda bulunan yüksek seviyedeki likopen, hücrelerin hasardan korunmasına yardımcı olduğu gibi kalp hastalıkları riskinin azaltılmasında da etkili olabilir.

American Hypertension dergisinde yayınlanan başka bir araştırmaya göre ise karpuz özü hipertansiyonun düşürülmesinde ve obezite görülen yetişkinlerde kan basıncının azaltılmasına da yardımcı oluyor.

Karpuz, özellikle yetişkin kadınlar için son derece önemli.

Menopause dergisinde yayınlanan bir araştırmada menopoz sonrası dönemdeki kadınlar, yani aort damarı sertleşmesi görülen bir grup kadın, altı hafta boyunca karpuz özü tüketti. Altı haftanın sonunda bu kadınlarda, karpuz özü tüketmemiş kadınlara oranla kan basıncının düştüğü ve damar sertleşmelerinin azaldığı görülmüştür. Araştırma yazarları, bu olumlu etkileri sitrülin ve arjinine bağlamaktadır.

Arjinin, kan dolaşımına yardımcı olur ve fazladan yağ birikimini azaltır.

2. İltihap azaltıcı özellikleri

Jarzabkowski, likopenin sayesinde bu meyvenin iltihaba karşı son derece faydalı bir hale geldiğini belirtiyor. Çeşitli iltihap türleri için önleyici görevi gören likopen, aynı zamanda serbest radikalleri zararsız hale getiren bir antioksidan olarak da fayda sağlar.

Ayrıca Shock tıp dergisinde yayınlanan 2006 tarihli bir makaleye göre karpuzda bulunan kolin maddesi, kronik iltihabın azalmasını sağlar.

3. Sıvı alımı

Karpuzun genel sıvı alımına büyük katkısı olduğunu belirten Lemond, sıvı ihtiyacımızın %20-30’unu besinlerden alabileceğimizi ve karpuz gibi meyvelerin de bu konuda oldukça yardımcı olduğunu ekliyor. Ayrıca karpuz suyunda bulunan faydalı elektrolitler, güneş çarpmasına karşı da son derece etkili.

4. Sindirim

Karpuzda bulunan lif, sindirim sisteminiz için faydalıdır ve bağırsak hareketlerini düzenler.

5. Deri ve saça faydaları

A vitamini deriniz için çok önemlidir. Bir porsiyon karpuz da, günlük A vitamini ihtiyacınızın yaklaşık çeyreğini karşılamaktadır.

Cleveland Kliniği’ne göre A vitamini derinizi ve saçlarınızı nemli tutar, aynı zamanda yeni kolajen ve elastin hücrelerinin sağlıklı olarak oluşmasına da yardımcı olur.

C vitamini de kolajen gelişimine katkı sağladığı için bu alanda çok faydalıdır.

6. Kas ağrısı ve atletik performans

Karpuz seven atletlere müjde: 2013 yılında Journal of Agriculture and Food Chemistry dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre yoğun bir egzersizden önce karpuz suyu içmek, ertesi gün çekeceğiniz kas ağrısını azaltıyor.

Bu özellik de yine karpuzda bulunan sitrülin ve arjinin amino asitleri sayesinde mümkün oluyor.

7. Kanser önleyici (Kolon ve Prostat Kanseri)

Diğer meyve ve sebzeler gibi karpuz da içerdiği antioksidanlar sayesinde kanser riskini azaltıyor. Amerikan Kanser
Enstitüsü’ne göre özellikle likopen, prostat kanseri hücrelerinin çoğalmasını önlüyor.

130 prostat kanserli hastayı içeren durum kontrol çalışmasında karotenoitler açısından yüksek diğer besinlerin yanında karpuz tüketiminin prostat kanseri riskini düşürdüğü gözlemlenmiştir.

Kore’de yapılan bir durum kontrol araştırmasında, diğer meyvelerin yanında yüksek oranda karpuz tüketmek erkeklerde kolon kanseri riskini azalttığı gözlemlenmiştir.

Okumadan Geçme:Antioksidan nedir? Antioksidanların yararları nelerdir?

Yaz aylarının mucizevi bitkisi Karpuzun inanılmaz faydaları | Karpuzun kalan beyaz kısmı da çok değerlidir. Aynı zamanda çekirdeklerini atmak yerine yutun yada çiğneyin

Karpuzun zararları nelerdir?

Makul oranda karpuz yediğiniz sürece hiçbir yan etki söz konusu değildir. Fakat bol miktarda karpuz tüketmeniz durumunda likopen veya potasyum fazlasından sağlık sorunları yaşayabilirsiniz.

Amerikan Kanser Derneği’ne göre günlük 30 mg’dan fazla likopen almanız durumunda mide bulantısı, ishal, hazımsızlık ve şişkinlik hissedebilirsiniz.

Kanında yüksek oranda potasyum (hiperkalemi) bulunan kişiler günde bir porsiyon karpuzdan daha fazlasını tüketmemeliler; bu da 140 mg potasyum ediyor. Amerikan Sağlık Enstitüleri’ne göre hiperkalemi düzensiz kalp atışına, diğer kardiyovasküler sorunlara veya kas kontrol kaybına sebep olabiliyor.

Bol su içeren besinlerin tüketilmesi, tokluk hissi verdiğinden kilo vermek isteyen kişiler için birebir olsa da, yalnızca karpuz yiyerek kilo vermeye çalışmak zararlıdır. Kilo verirsiniz, fakat verdiğiniz kiloların çoğu kaslarınızdan gider.

Lemond’ın önerisi, karpuzun yanı sıra beslenmenizde başka bitkisel yiyeceklere de yer vermeniz. Çeşitlilik her zaman en
iyi seçenektir. Karpuzda bulunan şeker doğal da olsa yüksek oranda bulunduğundan Jarzabkowski, karpuz severlerin şeker tüketimlerine dikkat etmeleri konusunda uyarıyor.

Karpuzla ilgili bunları biliyor muydunuz?

• Karpuz (Citrullus lanatus) salatalık, balkabağı ve kabak ile akrabadır.
• Karpuzun Afrika’daki Kalahari Çölü’nden geldiği düşünülmektedir.
• Eski Mısır’da ölen kralların mezarlarına, öteki tarafta beslenmeleri için karpuz da konulurdu. İlk karpuz üretimi, 5000 yıllık Mısır hiyerogliflerinde görülmüştür.
• Akdeniz’de karpuzun yaygınlaşmasını tüccarlar sağlamıştır. 10. yüzyıla gelindiğinde karpuz Çin’e kadar ulaşmıştır. Şu an Çin, dünyanın bir numaralı karpuz üreticisidir.
• Kuzey Afrika’nın batısında yaşayan Müslümanlar 13. yüzyılda Avrupa’ya karpuzu getirmişlerdir.
• Karpuzun Amerika’ya ulaşması muhtemelen Afrikalı köleler sayesinde olmuştur.
• İlk kaşifler karpuzu matara olarak kullanmışlardır.
• Amerika’da 1776 yılında yayınlanan ilk yemek tarifi kitabında karpuz kabuğu turşusu tarifi de bulunmaktadır.
• Amerika ve Meksika’da 200 ila 300 arasında karpuz çeşidi üretilmekte ancak yalnızca 50’si rağbet görmektedir.
• Amerika’da ağırlık açısından en çok karpuz tüketilmektedir. Ardından kavun kantalup ve kavun gelir.
• Karpuz, Oklahoma’nın resmî bitkisidir.
• Karpuzun kabuğu da dahil her yeri yenebilir.
• Guinness Rekorlar Kitabı’na göre dünyanın en büyük karpuzu Lloyd Bright tarafından 2005 yılında Arkadelphia, Arkansas’ta yetiştirilmiştir ve 121.93 kg’dır.
• Amerika, dünya karpuz üretiminde ikinci sıradadır. Amerika’da kırk dört eyalet karpuz yetiştirmekte, Florida, Teksas, Kaliforniya, Georgia ve Arizona bu listede başı çekmektedir.
• Çekirdeksiz karpuz, steril melez karpuzdur. Her hücresinde 22 kromozom bulunan karpuz erkek poleni ile her hücresinde 44 kromozom bulunan karpuz çiçeği ile melezlenerek üretilmiştir.
• Bu meyve olgunlaştığı zaman içindeki küçük, beyaz tohumların içinde 33 kromozom oluşur, bu da meyvenin tohum üretmemesine yol açar.

Ayrıca Bakınız

• Karpuzun Faydaları Nelerdir? Karpuzun Zararı Var mı?